Thị trường “Detroit châu Á” vật lộn trước sự khủng hoảng của xe điện Trung Quốc

Neta, một trong những thương hiệu xe điện Trung Quốc đầu tiên gia nhập thị trường Thái Lan vào năm 2022, là một ví dụ về một nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng các yêu cầu của chương trình khuyến khích khắt khe của chính phủ nhằm thúc đẩy sản xuất xe điện của Thái Lan.

Theo chương trình này, các nhà sản xuất ô tô được miễn thuế nhập khẩu, nhưng có nghĩa vụ phải cân đối khối lượng nhập khẩu với sản lượng trong nước vào năm 2024.

Neta cho biết họ không thể sản xuất đủ số lượng xe cần thiết tại địa phương và chính phủ đã giữ lại một số khoản thanh toán cho nhà sản xuất xe điện, viên chức Cục Thuế Panupong Sriket cho biết, người đã nhận được đơn khiếu nại do 18 đại lý Neta tại Thái Lan đệ trình vào tháng trước nhằm thu hồi hơn 200 triệu baht (6,17 triệu USD) khoản nợ được cho là chưa thanh toán.

Đơn khiếu nại cũng nêu chi tiết về các khoản thanh toán bị chậm trễ của Neta liên quan đến việc hỗ trợ xây dựng phòng trưng bày và dịch vụ sau bán hàng đã hứa.

"Tôi đã ngừng đặt hàng thêm xe vào tháng 9 vì tôi cảm thấy có điều gì đó không ổn", chủ đại lý Neta Saravut Khunpitiluck cho biết. "Tôi hiện đang kiện họ".

Theo phương tiện truyền thông của Thái Lan, công ty mẹ của Neta, Zhejiang Hozon New Energy Automobile, đã nộp đơn xin phá sản tại Trung Quốc vào tháng trước. Neta và công ty mẹ tại Trung Quốc vẫn chưa lên tiếng về vụ việc này.

Theo dữ liệu của Counterpoint Research, thị phần của Neta trên thị trường xe điện Thái Lan đạt đỉnh ở mức khoảng 12% doanh số bán xe điện vào năm 2023 khi ngành công nghiệp này đang phát triển, trong khi BYD chiếm 49% thị phần trong năm đó.

Tại Thái Lan, một trung tâm sản xuất và xuất khẩu ô tô trong khu vực hay còn được gọi là “Detroit châu Á”, các thương hiệu Trung Quốc hiện thống trị thị trường xe điện với tổng thị phần hơn 70%.

Số lượng các thương hiệu xe điện Trung Quốc đã tăng gấp đôi trong năm ngoái lên 18, gây áp lực lớn lên những thương hiệu không có tầm với của BYD, công ty đã vượt lên trên Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới.

Trong năm tháng đầu năm 2025, lượng đăng ký mới xe Neta đã giảm 48,5% so với năm trước và thị phần đăng ký xe điện của công ty này đã giảm xuống còn 4%.

"Sự suy thoái của Neta tại Thái Lan phản ánh sự mong manh của các thương hiệu xe điện hạng hai của Trung Quốc cả trong và ngoài nước", Abhik Mukherjee, một nhà phân tích ô tô tại Counterpoint Research cho biết.

Cạnh tranh giá cả gay gắt và lợi thế về quy mô của những công ty thống lĩnh tại Trung Quốc đã khiến sự tồn tại của các công ty nhỏ ngày càng trở nên khó khăn, đặc biệt là ở các thị trường xuất khẩu như Thái Lan, nơi biên lợi nhuận mỏng và dịch vụ hỗ trợ sau bán hàng mạnh mẽ là điều cần thiết.

Tại Thái Lan, thị trường quốc tế lớn nhất của Neta, công ty bán ba mẫu xe, trong đó mẫu Neta V-II Lite rẻ nhất có giá 549.000 baht (16.924 USD) trước khi giảm giá, so với mẫu Dolphin cơ bản của công ty dẫn đầu thị trường BYD có giá 569.900 baht.

Thị trường ô tô trong nước của Thái Lan hiện ngày càng trở nên cạnh tranh khốc liệt trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ.

"Một số thương hiệu Trung Quốc đã giảm giá hơn 20%", Rujipun Assarut, trợ lý giám đốc điều hành của KResearch, một đơn vị của ngân hàng cho vay Thái Lan Kasikornbank, nói. "Giá cả đã trở thành chiến lược chính để kích thích mua hàng".

Tình trạng dư thừa công suất sản xuất xe điện và cuộc chiến giá cả của Trung Quốc đã thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô của nước này mở rộng ra nước ngoài, nhưng các thị trường như Thái Lan hiện đang phản ánh cùng một áp lực cạnh tranh gay gắt, khiến các công ty nhỏ hơn phải chịu những rủi ro tương tự.

Ba năm trước, Thái Lan đã công bố một kế hoạch đầy tham vọng nhằm chuyển đổi ngành công nghiệp ô tô của mình, vốn từ lâu do các hãng lớn của Nhật Bản như Toyota và Honda thống trị, để đảm bảo ít nhất 30% tổng sản lượng ô tô của nước này là xe điện vào năm 2030.

Quốc gia này đã thu hút được hơn 3 tỷ USD đầu tư từ một nhóm các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc, bao gồm cả Neta.

"Trường hợp của Neta nên khiến các nhà hoạch định chính sách của Thái Lan phải tạm dừng để xem xét lại", Ben Kiatkwankul, đối tác tại công ty tư vấn về các vấn đề chính phủ có trụ sở tại Bangkok, Maverick Consulting Group, nhận định.

Tháng 12 năm ngoái, sau khi doanh số bán hàng giảm mạnh, Hội đồng Đầu tư Thái Lan đã gia hạn thời gian sản xuất ban đầu tại địa phương cho các nhà sản xuất xe điện để tránh tình trạng cung vượt cầu và cuộc chiến giá cả ngày càng trầm trọng hơn.

Theo chương trình ban đầu, sản lượng xe điện tại địa phương vào năm 2024 phải bằng với mỗi xe nhập khẩu từ tháng 2 năm 2022 đến tháng 12 năm 2023, nếu không, nhà sản xuất ô tô sẽ phải chịu khoản tiền phạt lớn.

Các nhà sản xuất ô tô đã tránh được những khoản tiền phạt đó khi gia hạn chuyển sản lượng chưa đạt yêu cầu sang năm nay, nhưng với tỷ lệ cao hơn là 1,5 lần lượng nhập khẩu.

Tuy nhiên, Hội đồng Đầu tư Thái Lan cho biết trong tuyên bố với Reuters vào thứ Bảy tuần qua rằng các vấn đề của Neta liên quan đến tình hình tài chính của công ty mẹ và không ảnh hưởng đến ngành công nghiệp xe điện của Thái Lan trong dài hạn.

"Chính phủ Thái Lan vẫn cam kết với ngành ô tô và tiếp tục thúc đẩy các chính sách hỗ trợ ngành xe điện và các công nghệ liên quan", báo cáo thông tin.

Siamnat Panassorn, phó chủ tịch Hiệp hội xe điện Thái Lan, cho biết các vấn đề của Neta là vấn đề riêng của công ty và không phản ánh những sai sót trong chính sách của Thái Lan hoặc thị trường.

Nhưng những cú sốc bên ngoài, bao gồm căng thẳng địa chính trị và nguy cơ tăng thuế quan, đã làm tăng thêm áp lực mà ngành này phải chịu, ông nói thêm.

Đối với các đại lý Neta Thái Lan như Chatdanai Komrutai, cuộc khủng hoảng đang ngày càng trầm trọng hơn. Những người sở hữu xe của thương hiệu này đã lên mạng xã hội để chia sẻ các vấn đề về bảo dưỡng và hỗ trợ sau bán hàng hạn chế và một cơ quan giám sát người tiêu dùng đang xem xét một số khiếu nại đó.

"Việc bán xe hiện đang rất khó khăn", Chatdanai chia sẻ. "Không có sự chắc chắn nào cả".