Thuế quan và chính sách có thể khiến ngành công nghiệp ô tô Mỹ tụt hậu

Thực trạng của Mỹ

Trong quá khứ, những ngày đen tối nhất của cuộc Đại suy thoái những năm 1930, Tổng thống Hoover đã thông qua Đạo luật thuế quan Smoot-Hawley nhằm thúc đẩy nền kinh tế Mỹ. Nhưng kết quả là giá cao hơn đối với hơn 20.000 mặt hàng nhập khẩu, khiến tình hình kinh tế của đất nước trở nên tồi tệ hơn đáng kể.

Giờ đây, 95 năm sau, với những chính sách mới của chính quyền Mỹ, ngành công nghiệp ô tô của cường quốc này đang đối mặt với nhiều vấn đề đáng lo ngại.

Các hãng sản xuất ô tô lớn như Ford, GM và Stellantis của Mỹ sẽ phải đối mặt với ngã ba đường nếu áp dụng thuế quan mới đối với các đối tác thương mại chính của mình, đặc biệt là nếu những mức thuế quan đó đi kèm với việc bãi bỏ các chính sách hỗ trợ ngành công nghiệp cốt lõi này của Mỹ.

Trung Quốc trong khi đó đã đầu tư mạnh vào ngành ô tô để đáp ứng nhu cầu của thế kỷ 21 và đang nhanh chóng vượt qua Mỹ để trở thành nhà sản xuất và xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới, đẩy các hãng sản xuất ô tô Mỹ ra khỏi các thị trường lớn mà họ đã dẫn đầu trong nhiều năm.

Trong khi Trung Quốc hỗ trợ sự tăng trưởng của ngành công nghiệp ô tô của mình - bao gồm cả xe hybrid cắm điện và xe điện chạy bằng pin - các nhà sản xuất ô tô Mỹ đã dành nhiều năm để trì hoãn khoản đầu tư cần thiết vào các công nghệ mới nổi.

Cùng với chính sách liên bang cho đến tận gần đây vẫn chưa kích thích được hoạt động nghiên cứu và phát triển đầy đủ, ngành công nghiệp ô tô của Mỹ đang ở trong tình thế bấp bênh hơn bao giờ hết.

Các chính sách do chính quyền của ông Trump đề xuất như áp thuế đối với các đối tác thương mại quan trọng và xóa bỏ tín dụng thuế liên bang sẽ chỉ làm trầm trọng thêm xu hướng này, gây tổn hại đến một số công ty lớn nhất của Mỹ trong khi làm giảm sự lựa chọn của người tiêu dùng và buộc người lái xe phải trả nhiều tiền hơn.

Hơn bao giờ hết, ngành công nghiệp ô tô Mỹ cần chính sách hỗ trợ để định vị mình là một nhà lãnh đạo của thế kỷ 21. Thay vào đó, những gì ngành này nhận được là chính sách khiến ngành công nghệ cốt lõi thất bại và trao quyền thống trị ngành ô tô toàn cầu cho Trung Quốc.

Sự trỗi dậy của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc

Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành nhà sản xuất ô tô chở khách hàng đầu thế giới, sản xuất hơn 26 triệu trong số 68 triệu ô tô chở khách được sản xuất vào năm 2023, tăng từ khoảng 2 triệu ô tô cách đây 20 năm. Việc sản xuất ô tô trong nước tăng lên đã đáp ứng phần lớn nhu cầu tăng trưởng về xe của Trung Quốc, làm giảm thị phần của các nhà sản xuất ô tô Mỹ trên thị trường đó và không có dấu hiệu nào cho thấy xu hướng này sẽ thay đổi.

Trong khi đó, doanh số bán xe từ các công ty có trụ sở tại Mỹ ở các thị trường khác đang giảm mạnh trong khi Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng. Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 5 triệu ô tô vào năm 2024, bao gồm khoảng 2 triệu xe sạc điện.

Tại Châu Âu, một thị trường lớn của các nhà sản xuất ô tô Mỹ, lượng nhập khẩu của Trung Quốc đã vượt qua Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ vào năm 2022. Trong khi lượng nhập khẩu của Châu Âu nói chung đã giảm vào năm 2024, Trung Quốc vẫn vượt xa Mỹ. Xu hướng này thể hiện rõ ở các nền kinh tế lớn khác trên khắp Đông Nam Á, nơi Trung Quốc đang chiếm dần thị phần của Nhật Bản tại các thị trường đó và tăng trưởng đặc biệt mạnh mẽ ở Brazil và Thổ Nhĩ Kỳ.

Thuế quan và bãi bỏ chính sách đe dọa các nhà sản xuất ô tô Mỹ

Tất cả những điều này xảy ra khi các nhà sản xuất ô tô Mỹ phải đối mặt với sự bất ổn rất lớn. Các mức thuế được ban hành và đề xuất của chính quyền Tổng thống Trump, đặc biệt là những mức thuế nhắm vào các đối tác thương mại chính là Canada và Mexico, sẽ làm tăng đáng kể chi phí sản xuất xe tại Mỹ và đe dọa thêm đến khả năng tồn tại của các nhà sản xuất ô tô lớn của quốc gia này.

Thuế thép và nhôm đối với Canada và Mexico có thể giúp các nhà sản xuất thép và nhôm của Mỹ, nhưng thuế quan làm tăng giá hàng hóa đó đối với mọi doanh nghiệp và nhà máy khác yêu cầu họ sản xuất hàng hóa. Ví dụ, mức thuế 25% đối với thép và nhôm từ Mexico và Canada có thể làm tăng giá xe cho người tiêu dùng từ 1 - 4%, làm tăng giá lên tới 3.000 USD cho mỗi xe.

Sản xuất ô tô vốn đã là một ngành kinh doanh có biên lợi nhuận mỏng và thuế quan đồng thời sẽ làm chi phí cho người tiêu dùng trong khi làm giảm khả năng cạnh tranh của các nhà sản xuất ô tô Mỹ, đặc biệt là ở những thị trường mà họ đang tụt hậu, bằng cách khiến chi phí sản xuất xe của họ đắt hơn.

Tổng giám đốc điều hành Ford Jim Farley tuyên bố rằng mức thuế được đề xuất "sẽ tạo ra một lỗ hổng trong ngành công nghiệp Mỹ chưa từng thấy. Mức thuế đó sẽ gây ra hậu quả thảm khốc".

Chính sách có thể giúp các nhà sản xuất ô tô Mỹ cạnh tranh trên toàn cầu

Với tốc độ các nhà sản xuất ô tô Mỹ mất thị phần vào tay Trung Quốc ở nước ngoài, chính sách thông minh của chính phủ là rất cần thiết cho khả năng cạnh tranh toàn cầu của các nhà sản xuất ô tô Mỹ.

Thuế quan gây hại cho các nhà sản xuất ô tô Mỹ, thực tế đã chứng minh như vậy. Và quan trọng không kém, việc bãi bỏ các khoản tín dụng thuế liên bang hỗ trợ nghiên cứu, phát triển và sản xuất các loại xe của thế kỷ 21 làm suy yếu khả năng các nhà sản xuất ô tô Mỹ tăng thị phần ở nước ngoài.

Thế giới ngày càng muốn có xe chạy bằng pin – một trong năm chiếc xe được bán trên toàn thế giới vào năm 2024 là xe điện - Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự báo 50% tổng số xe được bán trên toàn thế giới sẽ được điện khí hóa vào năm 2035, đẩy lượng xe sạc điện toàn cầu từ khoảng 50 triệu xe hiện nay lên hơn 500 triệu xe.

Xe điện hiện đang tiến gần đến mức giá ngang bằng với động cơ đốt trong ở nhiều nền kinh tế – chúng đã rẻ hơn ở Trung Quốc so với xe chạy bằng xăng tương đương – và các thị trường ô tô lớn nhất thế giới đang thực hiện các chính sách yêu cầu thị phần xe điện được cao hơn.

Ví dụ, các quy định của Liên minh Châu Âu yêu cầu thị phần xe điện ngày càng tăng, bao gồm doanh số bán hơn 60% xe không phát thải vào năm 2030 và 100% vào năm 2035. Cơ hội cho các nhà sản xuất ô tô Mỹ nằm ở việc đáp ứng nhu cầu tăng nhanh này trong và ngoài nước.

Những các nhà sản xuất ô tô lớn của Hoa Kỳ đã chậm hơn nhiều năm so với các nhà sản xuất Trung Quốc trong việc sản xuất xe điện chất lượng cao, giá thành thấp. Ví dụ, BYD Sea Lion 07, có giá bán lẻ thấp hơn gần 13.000 USD trong khi cung cấp phạm vi hoạt động xa hơn gần 60 dặm. Có lẽ đó là lý do tại sao Jim Farley nói rằng sự tiến bộ của Trung Quốc là “mối đe dọa hiện hữu” đối với Ford. Điều tương tự cũng đúng với các nhà sản xuất khác của Mỹ.

Hiện đại hóa sản xuất hay đảo ngược tăng trưởng kinh tế?

Để cạnh tranh với Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô Mỹ buộc phải tăng sản lượng xe điện và giảm chi phí sản xuất – một trong những cách cốt lõi để thực hiện điều này là cắt giảm chi phí cho pin xe điện.

Theo truyền thống, Mỹ có năng lực sản xuất trong nước tương đối ít đối với pin xe điện nhưng các ưu đãi thuế do Quốc hội thông qua, đặc biệt là khoản tín dụng thuế sản xuất tiên tiến 45X, khuyến khích mạnh mẽ các nhà sản xuất pin đặt cơ sở tại và sản xuất pin của Mỹ.

Kể từ khi Quốc hội thông qua khoản tín dụng thuế này vào năm 2022, 373 nhà sản xuất đã công bố hơn 118 tỷ USD đầu tư theo kế hoạch, cùng với 203 thông báo sản xuất EV với tổng vốn đầu tư hơn 54 tỷ USD. Sản lượng pin của Mỹ hiện được dự báo sẽ đủ để sản xuất hơn 10 triệu EV mỗi năm vào năm 2030.

Tuy nhiên, ngay cả với các ưu đãi hiện tại, pin Trung Quốc hiện vẫn rẻ hơn khoảng 1/3 so với pin của Mỹ. Điều đó có nghĩa là các nhà phát triển pin cần có sự tự tin vào sự phát triển thị trường dài hạn để biết rằng việc chi hàng chục tỷ USD để xây dựng các nhà máy mới sẽ được đáp lại bằng một thị trường ổn định cho pin của họ, tiếp tục phát triển mà không có rào cản bất công khi họ mở rộng quy mô và giảm chi phí.

Do đó, các chuyên gia cho rằng nước Mỹ cần có một chiến lược toàn diện để hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô của mình. Việc cắt giảm chi phí đòi hỏi chính sách khuyến khích phát triển sản xuất pin và xe cắm điện trong nước, từ đó đòi hỏi các chính sách hỗ trợ doanh số bán xe cắm điện và pin sản xuất trong nước để cung cấp năng lượng cho chúng.

Tin tốt cho các nhà sản xuất ô tô Mỹ là các ưu đãi hiện có về pin và xe điện, cùng với các tiêu chuẩn hỗ trợ, đang mang lại sự tự tin này. Các chính sách hiện có, bao gồm tín dụng thuế 45X, 30D và 45W, cũng như các tiêu chuẩn ô nhiễm ống xả của tiểu bang và quốc gia, đang thúc đẩy sự tăng trưởng này. Nhu cầu về BEV đã tăng đều đặn ở Mỹ và đạt 1,5 triệu xe điện được bán vào năm 2024, chiếm khoảng 9,4% trong số 16 triệu xe mới.

Nhưng trong khi nhu cầu về xe điện chắc chắn sẽ tiếp tục tăng, thì tốc độ tăng trưởng vẫn chưa chắc chắn, đặc biệt là nếu chính quyền Tổng thống Trump cắt giảm các ưu đãi và chính sách để thúc đẩy tăng trưởng thị trường. Việc bãi bỏ các chính sách quan trọng này, đặc biệt là khi áp dụng thêm thuế quan, sẽ làm sụp đổ thị trường. Theo Tổ chức tư vấn và phân tích Wood Mackenziedự đoán việc chấm dứt các chính sách này có thể cắt giảm thị phần bán hàng năm năm 2030 của xe cắm điện từ 32% xuống 23%, hay khoảng 1,4 triệu xe.

Sự không chắc chắn về chính sách này đang làm nản lòng một số nhà phát triển pin và nhà sản xuất ô tô đã công bố các khoản đầu tư mới. Chỉ riêng tại Georgia trong hai tuần qua, một nhà sản xuất pin đã hủy bỏ kế hoạch xây dựng một nhà máy trị giá 2,5 tỷ USD và một nhà cung cấp linh kiện xe điện của Mỹ đã dừng xây dựng một nhà máy mới.

Các công ty lớn chia sẻ những lo ngại đó. CEO Ford Jim Farley cảnh báo các chính sách của chính quyền Mỹ có thể buộc phải sa thải, trong khi các nhà sản xuất ô tô khác của Mỹ đã thúc giục rằng nếu chúng được sửa đổi, các khoản tín dụng thuế xe điện nên được loại bỏ dần thay vì bãi bỏ.

Giải pháp cho sự không chắc chắn này tương đối đơn giản nhưng không dễ thực hiện. Đầu tiên, tránh đánh thuế quan gây hại cho các nhà sản xuất ô tô của Mỹ. Thứ hai, cung cấp cho các nhà sản xuất một môi trường đầu tư ổn định bằng cách duy trì các ưu đãi hiện có như tín dụng thuế 30D, 45W và 45X để khuyến khích đầu tư vào sản xuất pin và sản xuất xe điện. Thứ ba, duy trì các tiêu chuẩn về ô nhiễm ống xả và hiệu quả của xe hiện có của liên bang và tiểu bang, cung cấp cho các nhà sản xuất ô tô một thị trường mạnh mẽ và rõ ràng cho nhu cầu về xe điện.