Tổng thống Mỹ Biden cần một “điểm mốc vàng” với bài toán trợ cấp xe điện

Hoàng Lâm

24/11/2023

Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) dưới thời Tổng thống Biden là vấn đề nhận được sự quan tâm đặc biệt thời gian qua vì tác động sâu rộng của nó. IRA đã mở rộng khoản tín dụng thuế sinh lợi cho xe điện để đưa đất nước Mỹ đến gần hơn với mục tiêu sản xuất 50% tổng doanh số bán xe mới bằng điện vào cuối thập kỷ này.

Tổng thống Biden đang đối mặt với việc tìm điểm cân bằng giữa IRA và phát triển xe điện.

Nhưng tiền đi kèm với những lời cảnh báo. Bắt đầu từ tháng 1 năm 2024, để đủ điều kiện nhận tín dụng thuế toàn bộ, xe không được phép sử dụng các bộ phận pin từ “thực thể nước ngoài” (như Trung Quốc). Quy tắc này mở rộng sang các khoáng sản quan trọng vào năm sau như một phần trong nỗ lực của chính quyền Mỹ nhằm cạnh tranh với vị thế thống trị về công nghệ và sản xuất của Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Mark Wakefield, đồng lãnh đạo toàn cầu về bộ phận ô tô và công nghiệp tại công ty tư vấn AlixPartners, cho biết: “Không hẳn là bí mật khi IRA đang cố gắng ngăn Trung Quốc trở thành người chiến thắng trên thực tế và cố gắng thúc đẩy ngành công nghiệp trong nước về điện khí hóa”.

Các nhà sản xuất ô tô và pin vẫn chưa biết ông Biden sẽ vạch ra giới hạn tín dụng thuế đối với Trung Quốc như thế nào. Nếu quá lỏng lẻo, Mỹ có nguy cơ mất đi ngành công nghiệp trong nước, chưa kể đến khả năng dễ bị tổn thương trước những cú sốc về nguồn cung. Nhưng quá nghiêm ngặt thì có thể khiến việc triển khai xe điện của đất nước bị đình trệ.

Corey Cantor, chuyên gia về xe điện cấp cao tại BloombergNEF, cho rằng: “Bộ Tài chính và Bộ Năng lượng Mỹ gần như phải tìm ra câu trả lời cho cho một điểm mốc vàng ở đây”. Ông ước tính hơn 100 tỷ USD đầu tư đã được công bố vào chuỗi cung ứng xe điện Bắc Mỹ kể từ khi IRA được ban hành năm ngoái.

Những người ủng hộ các yêu cầu nghiêm ngặt nhất của IRA bao gồm một số nhà sản xuất trong nước và thượng nghị sĩ Tây Virginia Joe Manchin, tác giả chính của luật khí hậu. Tuần trước, thượng nghị sĩ này đã viết một lá thư cho Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen, thúc giục bà áp dụng “các thước đo nghiêm ngặt nhất có thể”.

Manchin lập luận rằng điểm khởi đầu hữu ích là các quy định gần đây của Bộ thương mại về bán dẫn. Các khoản trợ cấp của chính phủ khiến các công ty không đủ điều kiện nếu 25% quyền sở hữu doanh nghiệp trở lên là của người Trung Quốc.

Abigail Hunter, quyền giám đốc tại Trung tâm Chiến lược Khoáng sản Quan trọng của tổ chức phi lợi nhuận SAFE, người đang thúc đẩy quan điểm “cần phải cân bằng giữa tốc độ triển khai và tạo ra chuỗi cung ứng an toàn, ổn định, bền vững và đa dạng trong dài hạn và thực thi nghiêm ngặt luật”, nhưng cho rằng các dự án nên được đánh giá theo từng trường hợp cụ thể.

Một phán quyết nghiêm khắc có thể có nghĩa là các thỏa thuận cấp phép của Trung Quốc, các công ty con tại Mỹ của các công ty Trung Quốc và các liên doanh của Trung Quốc sẽ không đủ điều kiện nhận tín dụng thuế. Các dự án như thế bao gồm nhà máy theo kế hoạch của Ford ở Michigan và các nhà máy được công bố của công ty pin Trung Quốc Gotion ở Trung Tây, đã trở thành điểm nóng chính trị cho quan hệ Mỹ-Trung trong những tháng gần đây.

Tuy nhiên, một số nhóm ngành và khí hậu như Ceres lo ngại đường lối cứng rắn đối với Trung Quốc sẽ cản trở việc triển khai xe điện của Mỹ.

Zach Friedman, giám đốc chính sách liên bang, đã viết trong một bình luận vào tháng 7 với Bộ Tài chính: “Sự hợp tác giữa các nhà sản xuất pin và ô tô của Mỹ với các công ty trong ngành Trung Quốc có thể mở đường cho việc phổ biến công nghệ và kiến thức”.

Một báo cáo gần đây của S&P Global Commodity Insights cho thấy Mỹ sẽ gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu về các khoáng sản quan trọng như niken nếu chỉ dựa vào các nguồn trong nước và các đối tác thương mại tự do.

Liên minh Đổi mới Ô tô, một Hiệp hội thương mại, đang thúc đẩy việc áp dụng “quá rộng” đối với các thực thể nước ngoài được quan tâm (FEOC) và đã thúc giục Bộ Tài chính Mỹ cho phép các phương tiện có dấu vết nguyên liệu Trung Quốc không đáng kể đủ điều kiện nhận tín dụng thuế.

“Hãy tưởng tượng một chiếc xe điện đã chạy thử thách và tuân thủ tất cả các yêu cầu về tính đủ điều kiện của IRA nhưng được coi là hoàn toàn không đủ điều kiện do có một lượng nhỏ khoáng chất hoặc thành phần quan trọng đến từ FEOC?”, John Bozzella, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của liên minh, cho biết điều đó sẽ không có ý nghĩa gì hoặc là một chính sách tốt. Hiện tại, chỉ 1/5 số mẫu xe điện đủ điều kiện được hưởng toàn bộ khoản tín dụng thuế ở Mỹ theo quy định mới nhất.

Cách chính quyền Biden đưa ra các quy định về tín dụng thuế sẽ là dấu hiệu cho thấy các ưu tiên của họ khi nói đến khí hậu so với ngành công nghiệp, cũng như tương lai của hợp tác kinh doanh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Theo Rhodium Group, đầu tư của Trung Quốc vào Mỹ đã giảm 58% xuống còn 2,5 tỷ USD vào năm ngoái - mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ.

Milo McBride, nhà phân tích năng lượng, khí hậu và tài nguyên tại Eurasia Group nhận định: “Đó là một phần khá lớn và mang tính tồn tại của toàn bộ chiến lược công nghiệp này. Chính quyền Biden đang cố gắng đạt được sự cân bằng giữa quá trình chuyển đổi năng lượng và các mục tiêu chiến lược công nghiệp của mình”.