Vừa qua Sea Ltd, công ty mẹ của nền tảng thương mại điện tử Shopee, đã đóng cửa một số hoạt động ở Mỹ Latinh, cắt giảm việc làm, giảm tiền lương và cắt gần 500 triệu USD chi phí quảng cáo. Kết quả mang lại là Sea đã đạt được một khoản lợi nhuận hàng quý bất ngờ. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử công ty được giao dịch công khai kể từ năm 2017 Sea có lợi nhuận. Shopee, cánh tay thương mại điện tử phổ biến, đã tạo ra bước ngoặt khả thi, chuyển từ khoản lỗ tiền mặt gần 900 triệu USD một năm trước đó sang khoản lãi gần 200 triệu USD trong quý tháng 12/2022.

Nhưng các nhà đầu tư vẫn chưa quan tâm nhiều đến triển vọng của ngành công nghệ toàn cầu và Shopee vẫn chưa chứng minh được rằng họ có thể giữ vững vị trí của mình trước các thị trường trực tuyến mới nổi như TikTok. Nhưng ít nhất nhà sáng lập tỷ phú của Sea, Forrest Li đã có những dự đoán chính xác.

Trong thời kỳ đại dịch, cổ phiếu niêm yết tại Hoa Kỳ của công ty Singapore đã tăng gần 10 lần. Tuy nhiên, khi các nền kinh tế của khu vực dần mở cửa trở lại, cổ phiếu nóng nhất thế giới đã giảm 90%. Đầu tiên, Tencent Holdings Ltd., hãng công nghệ lớn của Trung Quốc và là nhà hậu thuẫn lớn của Sea, đã bán 3 tỷ USD cổ phần của mình. Sau đó, Ấn Độ cấm Free Fire, tựa game di động phổ biến nhất của Sea. Và tiếp theo là khoản lỗ tại Shopee.

Trong ba năm, đơn vị này đã tăng hơn gấp ba lần lượng hàng hóa mà Shopee xử lý trong một quý lên tới 18 tỷ USD. Shopee cũng bắt đầu nhận khoảng 12% các giao dịch đó dưới dạng doanh thu, so với 5% vào cuối năm 2019. Vấn đề là để củng cố doanh thu của mình, Shopee đã chi 840 triệu USD cho hoạt động bán hàng và tiếp thị trong quý cuối cùng của năm 2021, dẫn đến khoản lỗ tiền mặt ở mức tương đương. 

Sea do Tencent hỗ trợ (gã khổng lồ Trung Quốc vẫn sở hữu 18,6%) và Lazada do Tập đoàn Alibaba Group Holding Ltd. hậu thuẫn là những công ty dẫn đầu về thương mại điện tử ở Đông Nam Á. Nhiệm vụ của họ, ít nhất là trong năm nay, là bảo vệ con hào đó trước những bước đột phá đầy tham vọng của các công ty truyền thông xã hội như TikTok, công ty đang cung cấp cho người bán một nền tảng giải trí trước khi bán hàng cho họ.

Thị trường bán lẻ trực tuyến Đông Nam Á đã phát triển nhanh chóng, nhưng điều đó không có nghĩa là nó đã rơi vào một mô hình cố định. Mặc dù tỷ trọng doanh số bán hàng của thương mại điện tử tăng lên 20% vào năm 2021, từ 5% vào năm 2016, nhưng “hiện tại, các giao dịch tập trung vào hàng may mặc và đồ điện tử giá trị thấp, và hầu hết hoạt động diễn ra ở các thị trường giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng như Shopee và Lazada”, hãng nghiên cứu McKinsey & Co cho biết. "Thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á phụ thuộc rất nhiều vào hàng nhập khẩu của Trung Quốc".

THÁCH THỨC TỒN TẠI TRONG TÌNH TRẠNG “HẠN HÁN TÀI TRỢ” KÉO DÀI

Shopee cần chuẩn bị cho một tương lai trong đó nhu cầu có thể đa dạng hơn nhiều trên các danh mục sản phẩm và các nhà cung cấp có thể khai thác nguồn bên ngoài Trung Quốc. Nhưng đó là trận chiến của ngày mai. Với việc ba ngân hàng Hoa Kỳ sụp đổ liên tiếp nhanh chóng và một tổ chức lâu đời ở châu Âu - Credit Suisse Group AG - được hỗ trợ thanh khoản từ ngân hàng trung ương Thụy Sĩ, nỗi lo suy thoái đang hiện hữu. Thách thức trước mắt đối với các công ty đang phát triển nhanh là phải chứng tỏ rằng họ có thể tồn tại trong tình trạng “hạn hán tài trợ” kéo dài.

Về mặt đó, các công ty khởi nghiệp lớn nhất của khu vực trông khá an toàn. Sea có đủ thanh khoản để duy trì nhu cầu dòng tiền hoạt động trung bình hàng quý của công ty trong 21 quý, nhà phân tích Nathan Naidu của Bloomberg Intelligence cho biết. Ông ước tính Grab Holdings Ltd., công ty gọi xe và giao hàng có trụ sở tại Singapore, sẽ hoạt động tốt trong 17 quý. Thậm chí GoTo của Indonesia, được thành lập thông qua sự hợp nhất của ứng dụng gọi xe Gojek và công ty thương mại điện tử Tokopedia, đã cố gắng củng cố vị thế thanh khoản của mình bằng cách cắt giảm mạnh chi phí. “Số tiền mặt của GoTo có thể duy trì từ 10-12 quý,” Naidu viết sau khi công ty công bố khoản lỗ trong tuần này.

Sea có ba đơn vị kinh doanh: Shopee, cường quốc thương mại điện tử; Garena, đơn vị trò chơi đứng sau các sản phẩm như Free Fire; và SeaMoney, một cánh dịch vụ tài chính kỹ thuật số.

Covid-19 đã thúc đẩy nhu cầu, cả đối với trò chơi di động và hành vi mua hàng bốc đồng của những người đi làm văn phòng bị mắc kẹt ở nhà. Trong bối cảnh nới lỏng tài chính và tiền tệ chưa từng có, Sea không gặp vấn đề gì khi thu hút gần 6 tỷ USD vào tháng 9/2021, đợt chào bán cổ phần lớn nhất từ trước đến nay của một công ty Đông Nam Á. Các nhà đầu tư đang thúc đẩy Sea theo đuổi tăng trưởng, đó là những gì nó đã làm. Cho đến khi nó học được cách tốt hơn là không nên theo đuổi tổng giá trị hàng hóa cao hơn bao giờ hết với cái giá phải trả là khả năng sinh lời cơ bản.

Grab đã rút ra bài học tương tự. Jaya Grocer, chuỗi siêu thị Malaysia mà họ đã mua vào năm ngoái, đang giúp cải thiện tính kinh tế của hoạt động kinh doanh giao hàng của họ. Một năm trước, bộ phận này đã chi 18% tổng giá trị hàng hóa cho hoa hồng. Bây giờ con số đó giảm xuống còn 12%.

Nhấn mạnh vào lợi nhuận không có nghĩa là nói lời tạm biệt với việc mở rộng. Sea và Grab gần đây đã ra mắt hai ngân hàng thương mại ảo mới, hoàn toàn chính thức của Singapore, mà họ đã giành được giấy phép trong thời kỳ đại dịch. Việc kết hợp thương mại với tài chính tiêu dùng huy động vốn bằng tiền gửi có thể thúc đẩy vòng tăng trưởng tiếp theo, miễn là các công ty có thể ổn định dòng tiền của chính họ trước. Đối mặt với môi trường tài trợ thay đổi đáng kể, các công ty khởi nghiệp trẻ ở Đông Nam Á gần đây đã chứng tỏ cả khả năng và quyết tâm hành xử như những công ty trưởng thành.