EU đặt vấn đề khí hậu lên trên ngành công nghiệp ô tô?

Những người chỉ trích cho rằng các quy định sẽ cản trở nỗ lực chuyển đổi sang xe điện của châu Âu và dẫn đến sự sụp đổ lâu dài của ngành này. Ban đầu, luật này được biện minh là một phần của gói biện pháp bảo vệ khí hậu khỏi khí thải CO2 độc hại.

Động thái đặt câu hỏi về các quy định hạn chế CO2 khắt khe của châu Âu trùng khớp với nỗ lực của chính quyền Mỹ nhằm chấm dứt các quy định dựa trên lập luận rằng CO2 gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng. Những quy định này tạo thành cơ sở cho các quy định về khí nhà kính của Mỹ.

Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu (ACEA) và Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA) đã gửi thư cho Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, trong đó nêu rõ các nhà sản xuất EU hiện phải đối mặt với sự phụ thuộc gần như hoàn toàn vào Trung Quốc về pin. Cơ sở hạ tầng sạc không đồng đều. Họ phải đối mặt với chi phí sản xuất cao hơn và thuế quan của Mỹ.

Việc đáp ứng các mục tiêu CO2 cứng nhắc cho xe ô tô và xe tải vào năm 2030 và 2035, trong thế giới hiện nay đơn giản là không còn khả thi nữa. Các quy định pháp lý và hình phạt sẽ không thúc đẩy quá trình chuyển đổi. Xe điện sẽ dẫn đầu xu hướng, nhưng cũng phải có chỗ cho xe hybrid cắm điện, xe kéo dài phạm vi hoạt động, xe động cơ đốt trong hiệu suất cao, hydro và nhiên liệu khử cacbon.

Tuyên bố mạnh mẽ từ Mercedes

Giám đốc điều hành của Mercedes-Benz, Ola Kaellenius, đã có những tuyên bố vào đầu tháng 8 với yêu cầu hủy bỏ hoặc "làm loãng" kế hoạch CO2 của EU.

“Chúng ta cần kiểm chứng thực tế. Nếu không, chúng ta sẽ lao vào đường cùng”, ông Ola Kaellenius nói, đồng thời cho biết thêm rằng thị trường ô tô châu Âu có thể sụp đổ nếu kế hoạch CO2 được triển khai. Kaellenius cũng là người đứng đầu ACEA.

“Tất nhiên chúng ta phải tiến tới phi carbon hóa, nhưng phải thực hiện theo hướng trung lập về công nghệ. Chúng ta không được quên mất nền kinh tế của mình”, ông nói. Ông kêu gọi các ưu đãi thuế và giá điện rẻ để thúc đẩy nhu cầu xe điện.

Trung lập về công nghệ đồng nghĩa với việc người tiêu dùng có thể mua công nghệ mà họ lựa chọn.

Nghị viện Châu Âu đã quyết định vào năm 2023 rằng các xe sedan, SUV và xe tải mới từ năm 2035 phải không phát thải CO2. Điều này có nghĩa là tất cả các xe mới sẽ phải chạy bằng điện. Các quy định về khí thải CO2 sẽ được thắt chặt đáng kể trong 5 năm tới và đồng nghĩa với việc khoảng 80% thị trường vào năm 2030 phải là xe điện. Trong khi đó Anh quốc có bộ quy định chặt chẽ hơn, loại bỏ xe ICE mới vào năm 2030.

Nhu cầu tự nhiên đối với xe điện vẫn còn yếu. Xe điện đắt hơn nhiều so với xe ICE và thiếu khả năng toàn diện. Cho đến gần đây, những chiếc xe ICE mới được coi là giá cả phải chăng đối với người dân châu Âu với mức lương trung bình, nhưng một phần nhờ các quy định của EU, thị trường này đã bị thu hẹp. Những chiếc xe điện rẻ nhất vẫn nằm ngoài tầm với của người có thu nhập trung bình, mặc dù một số mẫu xe mới, như Dacia Spring, Leapmotor TO3 và BYD Dolphin Surf đang thu hẹp khoảng cách.

Ước tính doanh số bán xe điện từ nhiều ngân hàng đầu tư và tổ chức cho thấy sẽ có sự thiếu hụt đáng kể so với yêu cầu thị phần 80% vào năm 2030.

Các nhà dự báo như BMI, một bộ phận của Fitch Solutions, và công ty nghiên cứu đầu tư Jefferies, cho rằng con số này là 35%. Công ty tư vấn ô tô Inovev của Pháp dự báo con số là 40%.

Giáo sư Stefan Bratzel, từ Trung tâm Nghiên cứu Ô tô của Đức, ước tính con số này nằm trong khoảng từ 40 đến 50%. Ở phân khúc cao cấp, Schmidt Automotive Research dự kiến 57% nhưng con số này chỉ bao gồm Tây Âu. Lượng xe điện dự kiến 54,6%.

Bernstein Research gần đây đã cắt giảm dự báo cho năm 2030 xuống còn 49% từ mức 51% trước đó. Rõ ràng là thị phần xe điện sẽ tăng từ 78% lên 75% vào năm 2040. Năm 2024, xe điện chiếm khoảng 15% thị phần xe điện tại châu Âu.

Kaellenius được hỗ trợ bởi các nhà sản xuất ô tô Đức khác như Volkswagen và BMW. Tại Nghị viện châu Âu, nơi sẽ phải phê duyệt việc thay đổi các quy định, các nhóm chính trị khác nhau, muốn thay đổi lệnh cấm xe động cơ đốt trong (ICE) mới vào năm 2035. Đức, Ý, Ba Lan, Séc và Hungary là những nước ủng hộ đáng kể cho sự thay đổi này.

Renault, Volvo, Tesla muốn duy trì lệnh cấm

Pháp, Tây Ban Nha, Hà Lan, Thụy Điển và Đan Mạch trong khi đó muốn duy trì lệnh cấm. Renault, Volvo Cars và Tesla là các hãng muốn duy trì lệnh cấm đó nhất.

Tổ chức vận động hành lang xanh Transport & Environment (T&E) có trụ sở tại Brussels là một trong những bên ủng hộ mạnh mẽ lệnh cấm, cùng với Greenpeace và Quỹ Khí hậu châu Âu.

T&E cho biết việc dỡ bỏ lệnh cấm sẽ là một thảm họa đối với ngành công nghiệp ô tô và có thể dẫn đến việc mất 1 triệu việc làm trong ngành ô tô và 2/3 khoản đầu tư pin đã lên kế hoạch nếu lệnh cấm được thực hiện vào năm 2035. T&E nói rằng châu Âu có thể quay trở lại sản xuất 16,8 triệu ô tô mỗi năm, bằng với mức đỉnh điểm sau khủng hoảng năm 2008 nếu duy trì mục tiêu xe "sạch" và thực hiện các chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi. Năm ngoái, 12,5 triệu ô tô và SUV đã được bán ra tại châu Âu.

Bình luận về nhận xét của ông Kaellenius trong một bài đăng trên LinkedIn, Pedro Pacheco, giám đốc nghiên cứu cấp cao tại Gartner Group, cho nhận định doanh số bán xe ICE và xe hybrid tại châu Âu đạt đỉnh vào năm 2008 và doanh số bán xe điện vẫn liên tục tăng trưởng.

“Thật khó để hiểu tại sao việc chấm dứt bán xe ICE lại có thể giết chết thị trường nếu doanh số của chúng đã giảm trong 16 năm. Để tham khảo, doanh số bán xe không phải EV đã đạt đỉnh trên toàn cầu vào năm 2018”, Pacheco nói.

Ông cho biết người châu Âu cần phải cạnh tranh toàn cầu với xe điện, chứ không phải kéo dài tuổi thọ của động cơ ICE mới.

Không có nhiều lựa chọn

“Nhìn vào bức tranh vĩ mô, ngành công nghiệp ô tô châu Âu thực sự không có nhiều lựa chọn ngoài việc nghiêm túc hơn với xe điện”, Pacheco đánh giá.

Ủy ban Châu Âu đã chuyển quyết định từ năm 2026 sang năm 2025 về việc có nên thay đổi các quy tắc hay không, hướng đến mục tiêu không phát thải vào năm 2035. Hiện không rõ liệu Ủy ban có chú ý đến các dự báo dự đoán sự thiếu hụt lớn vào năm 2030 so với kỳ vọng hiện tại hay không.

Tuy nhiên, EU có thể quyết định duy trì chương trình. Một số bộ phận của ngành công nghiệp ô tô đã yêu cầu quy định rằng lượng khí thải vào năm 2030 phải được cắt giảm xuống còn 55% so với mức năm 2021, giảm xuống còn 40%. Những bộ phận khác muốn các yêu cầu năm 2035 được hoãn lại đến năm 2040. Ủy ban có thể cho phép sử dụng nhiên liệu điện tử, điều này sẽ kéo dài tuổi thọ của xe ICE.

Bà Von der Leyen dự kiến sẽ tiếp đón các giám đốc điều hành ngành ô tô châu Âu vào ngày 12 tháng 9 sắp tới để thảo luận về tương lai của ngành.