Sản xuất ô tô điện: Bài toán khó với Foxconn

Hoàng Lâm

18/03/2023

Trong thập kỷ qua, Foxconn Technology Group đã tuân theo các kế hoạch ngày càng phức tạp của Apple Inc. để biến silicon, thủy tinh, nhựa, đồng và các vật liệu khác thành hàng trăm triệu chiếc iPhone trên khắp thế giới. Apple chỉ là một trong số hàng chục khách hàng hạng A của công ty Đài Loan này. Google, Microsoft, Sony và nhiều hãng khác cũng đã thuê họ để sản xuất điện thoại, máy tính, máy tính bảng, bảng điều khiển trò chơi, máy chủ, v.v… Vì vậy, không quá khó để nghĩ rằng Foxconn có thể làm điều tương tự đối với ô tô. Tuy nhiên, cho đến nay, sản xuất ô tô điện đang trở thành một công việc khó khăn hơn tưởng tượng đối với Foxconn.

Tham vọng gia nhập làng xe điện

Foxconn có thể sản xuất iPhone rất tốt nhưng sản xuất xe điện lại là câu chuyện hoàn toàn khác. Ảnh: Bloomberg Businessweek.

Năm ngoái, Foxconn đã trả 230 triệu USD để mua lại một nhà máy cũ của General Motors Co. ở Lordstown, Ohio, nhằm biến nơi này thành trung tâm thúc đẩy sản xuất ô tô của Mỹ. Là một phần của thỏa thuận, chủ sở hữu trước đây của nhà máy bốn năm tuổi, Lordstown Motors Corp., , đã thuê Foxconn chế tạo chiếc xe bán tải Endurance của mình và công ty Đài Loan đã mua cổ phần của công ty khởi nghiệp này.

Foxconn đã đưa ra những dự đoán lớn cho hoạt động kinh doanh ô tô của mình, cho biết sẽ tạo ra doanh thu hàng năm là 33 tỷ USD vào năm 2025. Và họ đã công bố quan hệ với các đối tác tại Đài Loan, Thái Lan và Ả Rập Saudi. Mặc dù hoạt động kinh doanh linh kiện xe điện của Foxconn đang trên đà tăng trưởng gấp 5 lần lên hơn 3 tỷ USD trong năm nay, nhưng tại thời điểm này, những phương tiện duy nhất mà Foxconn sản xuất là một số ít nguyên mẫu, vài chục xe buýt điện và khoảng 40 xe bán tải cho Lordstown.

Vào tháng 1, Lordstown đã yêu cầu Foxconn tạm dừng sản xuất vì chi phí sản xuất xe tải vượt quá giá bán mục tiêu là 65.000 USD. Một vài tuần sau, ít nhất một chủ sở hữu đã báo cáo rằng chiếc xe tải bị mất điện khi lái xe trong thời tiết lạnh, khiến công ty này phải ban hành lệnh thu hồi vào tháng Hai. Sau đó, vào ngày 6 tháng 3, Lordstown nói rằng nếu không thể hợp tác với một nhà sản xuất ô tô có kinh nghiệm, hãng sẽ buộc phải ngừng sản xuất xe bán tải, mẫu xe duy nhất của hãng.

Thông báo này đặt ra câu hỏi về hoạt động kinh doanh xe điện non trẻ của Foxconn. Lordstown đã nói rằng Foxconn không thể tiếp tục sản xuất phương tiện hàng đầu của mình mặc dù có nguồn lực dồi dào, chuyên môn trong việc biến ý tưởng thành sản phẩm và hàng thập kỷ đấu tranh với chuỗi cung ứng toàn cầu để đưa những sản phẩm đó ra khỏi nhà máy đúng thời hạn và với chi phí hợp lý.

“Tại sao Lordstown lại cần một đối tác chiến lược khác để đưa dự án ốm yếu này thành hiện thực?” Danni Hewson, một nhà phân tích tại công ty môi giới AJ Bell nhận định. “Có phải vì Foxconn đơn giản là chưa sẵn sàng trở thành một cường quốc xe điện nếu không có một chút trợ giúp từ bên ngoài?”

Trong khi đó, Foxconn nói rằng vẫn cam kết với các kế hoạch EV của mình và kinh nghiệm của họ trong lĩnh vực điện tử sẽ tạo tiền đề cho sự thành công trong lĩnh vực ô tô. Nhưng trong khi Lordstown đã cam kết tiếp tục phát triển các loại xe mới với công ty Đài Loan, các khách hàng tiềm năng khác nhận thấy dù là gã khổng lồ công nghệ nhưng Foxconn vẫn còn lâu mới thực hiện được giấc mơ xe điện tử của mình.

Ron Harbour, một nhà tư vấn sản xuất công nghiệp độc lập nhận định: “Bạn cần những người có kỹ năng sản xuất số lượng lớn. Có thể làm được, nhưng tôi chưa thấy điều đó được thể hiện bởi các công ty ô tô điện mới thành lập”.

Miếng bánh không dễ ăn

Trụ sở chính của Foxconn tại Đài Loan. Ảnh: Getty Images.

Gần đây nhất là Monarch Tractor, công ty đã thuê Foxconn vào tháng 8 năm ngoái để sản xuất xe nông trại chạy điện tự hành. Monarch sản xuất chúng với số lượng hạn chế tại một cơ sở ở Livermore, California và các công ty có kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất sang Lordstown vào cuối tháng Ba.

Ít chắc chắn hơn là Fisker Inc., Foxconn đang đàm phán với công ty ở Los Angeles để chế tạo một mẫu EV trị giá dưới 30.000 USD được gọi là Pear. Fisker cho biết họ hoàn toàn mong đợi Foxconn sẽ sản xuất chiếc xe này, nhưng hai công ty vẫn đang đàm phán về chi phí.

Và vào tháng 9 năm ngoái Foxconn đã ký một thỏa thuận ban đầu với IndiEV, một công ty khởi nghiệp khác ở California. Vào thời điểm đó, Foxconn gọi triển vọng xây dựng các nguyên mẫu của công ty là một “câu chuyện thành công”. Nhưng vào cuối tháng 9, IndiEV có ít hơn 220.000 USD trong ngân hàng. Công ty hiện nói rằng họ đặt mục tiêu niêm yết cổ phiếu trong một vụ sáp nhập ngược, nhưng nếu không thể hoàn thành quá trình đó trước tháng 7, thì công ty có nguy cơ bị phá sản.

Những sự hợp tác đó vẫn có thể thành công và Foxconn có thể tìm thấy các công ty khác muốn công ty này chế tạo phương tiện của họ. Nhưng một địa điểm ở Mount Pleasant, Wisconsin, minh họa những gì có thể xảy ra ở phía trước. Đó là nơi mà vào tháng 6 năm 2018, các giám đốc điều hành của Foxconn và lúc đó là Tổng thống Donald Trump đã tổ chức lễ động thổ cho nơi được cho là sẽ trở thành một nhà máy sản xuất màn hình LCD rộng lớn trị giá 10 tỷ USD mà ông Trump đã tuyên bố là “kỳ quan thứ tám của thế giới”.

Trong hai năm tiếp theo, Foxconn liên tục thu hẹp tham vọng của mình. Sau khi ban đầu hứa hẹn tạo ra 13.000 việc làm tại địa điểm này, Foxconn đã đàm phán lại hợp đồng với tiểu bang vào năm 2021. Công ty mới đây còn cho biết họ đã đầu tư hơn 1 tỷ USD và thuê khoảng 1.000 người. Những người đó đang sản xuất các thiết bị điện tử như máy chủ và Foxconn có kế hoạch bổ sung các bộ phận cho bộ pin tại địa điểm Wisconsin để tăng cường mối quan hệ với cả các nhà sản xuất ô tô và công ty khởi nghiệp hiện tại.

Tuy nhiên, thành tích của Foxconn ở Wisconsin là một dấu hiệu đáng báo động, Michael Shields, nhà nghiên cứu tại Policy Matters Ohio, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên đánh giá tác động kinh tế của các khoản đầu tư công nghiệp lớn ở bang này, cho biết: “Tôi thực sự nghĩ rằng có lý do để lo lắng về những gì sắp xảy ra ở Lordstown”.