Trung Quốc đã chi ít nhất 230 tỷ USD để xây dựng ngành công nghiệp xe điện

Scott Kennedy, chủ tịch ủy thác về Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc cho hay, quy mỗ hỗ trợ của chính phủ chiếm 18,8% tổng doanh số bán ô tô điện từ năm 2009 đến năm 2023. Tỷ lệ chi tiêu như vậy trên doanh số bán xe điện đã giảm từ hơn 40% trong những năm trước năm 2017 xuống chỉ còn trên 11% vào năm 2023.

Ông nói: “Có một số trường hợp ngoại lệ, nhưng nhìn chung các nhà sản xuất ô tô và chính phủ phương Tây đã lơ là và chưa đủ tích cực như Trung Quốc”.

Trung Quốc đã chi 230,8 tỷ USD trong hơn một thập kỷ để phát triển ngành công nghiệp ô tô điện, theo phân tích được công bố hôm thứ Năm bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Mỹ.

Hầu hết các khoản chi tiêu đều tương đối gần đây. Cơ quan này ước tính rằng chỉ có 6,74 tỷ USD được chi tiêu từ năm 2009 đến năm 2017. Tuy nhiên, con số đó “gần như tăng gấp ba trong giai đoạn 2018-2020 và sau đó lại tăng mạnh kể từ năm 2021”.

Nghiên cứu này được đưa ra khi EU có kế hoạch áp thuế đối với ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc vì sử dụng trợ cấp trong quá trình sản xuất. Tháng trước, Mỹ cũng tuyên bố sẽ tăng thuế nhập khẩu xe điện của Trung Quốc lên 100%.

Mặc dù các con số chỉ là ước tính, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế lưu ý rằng chính phủ Trung Quốc hỗ trợ xe điện theo nhiều cách khác nhau. Điều này bao gồm giảm giá và miễn thuế bán hàng cũng như tài trợ cho cơ sở hạ tầng. Trên hết, chính phủ mua xe điện cho chính mình và hỗ trợ các chương trình nghiên cứu và phát triển ô tô.

Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho biết ước tính của họ là “rất thận trọng” và thậm chí không tính đến tất cả các cấp độ hỗ trợ của chính phủ. Điều này bao gồm các ưu đãi của địa phương, quà tặng đất đai, giảm giá điện và trợ cấp cho nhà cung cấp.

“Có một số trường hợp ngoại lệ, nhưng nhìn chung các nhà sản xuất ô tô và chính phủ phương Tây đã lơ là và chưa đủ tích cực”, Kennedy nói. Ông cũng từng đưa ra bảy sáng kiến ​​chính sách trong một báo cáo cách đây 4 năm về những căng thẳng thương mại tiềm tàng từ ô tô điện Trung Quốc.

Trợ cấp của chính phủ không nhất thiết phải đi thẳng vào việc phát triển ô tô. Trong những năm đầu phát triển xe điện của Trung Quốc, Bộ Tài chính nước này cho biết họ đã phát hiện ít nhất 5 công ty đã … lừa chính phủ hơn 1 tỷ nhân dân tệ (140 triệu USD).

Các phương tiện do Trung Quốc sản xuất cũng được hưởng lợi từ sự thâm nhập ngày càng tăng của ô tô điện vào nước này, cắt giảm thị trường chạy bằng nhiên liệu sinh lợi một thời cho các nhà sản xuất ô tô nước ngoài. Sự cạnh tranh khốc liệt đến mức các nhà phân tích của Bank of America cho biết rằng các nhà sản xuất ô tô lớn của Mỹ nên rời khỏi Trung Quốc và tập trung nguồn lực ở nơi khác.

Gã khổng lồ pin CATL được cho là đã nhận được khoản trợ cấp khổng lồ 809,2 triệu USD vào năm ngoái. Con số này gấp hơn 10 lần số tiền họ nhận được vào năm 2018 và gần gấp đôi số tiền họ nhận được vào năm 2022.

Tổ chức này cho biết tác động là đáng kể vì sân chơi đã “bị thay đổi về cơ bản”. Điều này sẽ khiến “những người khác khó cạnh tranh hơn ở Trung Quốc hoặc bất kỳ nơi nào khác bán xe điện Trung Quốc”. Mặc dù Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô và xe điện nhưng số tiền hỗ trợ của chính phủ thực sự rất lớn.

Kennedy nhận định: “Các nhà phân tích ô tô độc lập và các nhà sản xuất ô tô phương Tây mà tôi đã nói chuyện đều đồng ý rằng các nhà sản xuất xe điện và pin của Trung Quốc đã đạt được những tiến bộ to lớn và phải được xem xét nghiêm túc”.

Nhưng ông chỉ ra rằng sự hỗ trợ rộng rãi của chính phủ và tăng trưởng thị trường cho các công ty xe điện Trung Quốc vẫn chưa thúc đẩy lợi nhuận đáng kể.

Trong một nền kinh tế thị trường hoạt động tốt, các công ty sẽ đánh giá cẩn thận hơn khoản đầu tư của họ vào năng lực mới và sự xuất hiện của khoảng cách lớn giữa cung và cầu như vậy có thể sẽ dẫn đến sự hợp nhất của ngành.

Ngành công nghiệp xe điện trong năm qua đã phải đối mặt với cuộc chiến giá cả khốc liệt, với việc các hãng xe giảm giá hoặc tung ra các dòng sản phẩm giá rẻ hơn, các công ty đa phần vẫn đang hoạt động thua lỗ. Dự kiến ​​khoảng 10 nhà sản xuất ô tô sẽ mất hút trên thị trường Trung Quốc, chỉ còn lại 20 đến 30 nhà sản xuất ô tô.

Mỹ trong khi đó đang tăng cường nỗ lực hỗ trợ ô tô điện. Đạo luật giảm lạm phát, được ký thành luật vào tháng 8 năm 2022, phân bổ 370 tỷ USD để thúc đẩy công nghệ sạch.

Kennedy chỉ ra rằng luật cung cấp khoản tín dụng 7.500 USD cho việc mua ô tô điện đủ điều kiện. Điều đó trái ngược với mức hỗ trợ trung bình của Trung Quốc cho mỗi lần mua ô tô điện là 4.600 USD vào năm 2023 – giảm từ mức 13.860 USD vào năm 2018.

Trong khi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tin rằng một số nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cuối cùng sẽ sụp đổ, họ cũng cho biết một số nhà sản xuất ô tô “chắc chắn sẽ trở thành trụ cột trong ngành công nghiệp toàn cầu”.