Trung Quốc thắt chặt quy định xuất khẩu đất hiếm, ngành công nghiệp ô tô “phát sốt”

Tuần trước, Bộ Thương mại Trung Quốc đã công bố các biện pháp hạn chế mở rộng đối với việc xuất khẩu đất hiếm và các công nghệ liên quan, nhằm ngăn chặn việc "lạm dụng" khoáng sản trong quân đội và các lĩnh vực nhạy cảm khác.

Từ đó đến nay, Bắc Kinh đã bảo vệ chính sách này, tuyên bố rằng họ "không sợ" một cuộc chiến thương mại với Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Mặc dù đã có một thỏa thuận vào tháng 7 nhằm đẩy nhanh việc vận chuyển hàng hóa đến khu vực này, ngành công nghiệp ô tô châu Âu đã phải chịu sự gián đoạn đáng kể sau khi Trung Quốc áp đặt các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm vào đầu tháng 4.

Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA), tổ chức vận động hành lang chính của ngành công nghiệp ô tô nước này, cho biết các quy định mới của Trung Quốc dự kiến sẽ gây ra "những hậu quả sâu rộng đối với việc giao hàng các sản phẩm bị ảnh hưởng đến Đức và châu Âu", cũng như việc vận chuyển tiếp theo.

Người phát ngôn của VDA nói rằng các hạn chế xuất khẩu mới nhất của Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đặc biệt nặng nề đến ngành công nghiệp pin và chất bán dẫn. Do đó cũng ảnh hưởng đến ngành công nghiệp ô tô.

Nhóm vận động hành lang của ngành công nghiệp ô tô Đức đã kêu gọi các nhà hoạch định chính sách ở cả Brussels và Berlin giải quyết vấn đề một cách "mạnh mẽ" với Trung Quốc để nhanh chóng tìm ra một giải pháp khả thi.

"Thực tế là các hạn chế xuất khẩu đất hiếm và nam châm vĩnh cửu của Trung Quốc được áp dụng vào tháng 4 năm nay đã làm trầm trọng thêm đáng kể tình hình cung ứng đất hiếm và các vật liệu chiến lược. Các biện pháp mới hiện còn đi xa hơn nữa", người phát ngôn của VDA cho hay.

Đất hiếm là thành phần thiết yếu trong sản xuất xe điện, cũng như nhiều ứng dụng công nghệ cao khác, bao gồm điện tử và năng lượng tái tạo.

Nhu cầu về đất hiếm và các khoáng sản quan trọng dự kiến sẽ tăng trưởng theo cấp số nhân trong những năm tới khi quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch diễn ra nhanh chóng.

Trung Quốc là quốc gia dẫn đầu không thể tranh cãi trong chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng, chiếm khoảng 60% sản lượng khoáng sản và vật liệu đất hiếm của thế giới. Các quan chức Mỹ trước đây đã cảnh báo rằng điều này đặt ra một thách thức chiến lược trong bối cảnh chuyển hướng sang các nguồn năng lượng bền vững hơn.

Roberto Vavassori, chủ tịch của ANFIA, một tổ chức vận động hành lang cho các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Ý, được cho là đã phát biểu rằng mặc dù các nhà sản xuất đã có thể duy trì sản xuất khi Trung Quốc hạn chế nguồn cung trong suốt mùa hè, nhưng dự trữ kim loại đất hiếm hiện đang có nguy cơ cạn kiệt.

Theo Reuters, Vavassori phát biểu tại một hội nghị ở Milan rằng dự trữ này "không còn nữa".

Rico Luman, chuyên gia kinh tế cấp cao về vận tải và hậu cần tại ngân hàng ING của Hà Lan, nói việc Trung Quốc siết chặt xuất khẩu đang gây áp lực từ góc độ chuỗi cung ứng.

"Trung Quốc chiếm 90% công suất lọc dầu toàn cầu và do đó, đây thực sự là một “nút thắt cổ chai”, Luman nói. “Trên toàn bộ chuỗi cung ứng, vẫn còn hàng tồn kho, chẳng hạn như tại cơ sở lưu trữ lớn của Tradium gần Frankfurt, vì vậy tôi không dự đoán sẽ có những hậu quả lớn ngay lập tức”.

“Tuy nhiên, đất hiếm bao gồm một loạt các nguyên tố, một số có thể bị thiếu hụt trong quá trình giao hàng. Và việc nới lỏng nguồn cung trong tương lai phụ thuộc rất nhiều vào các cuộc đàm phán sắp tới giữa Trung Quốc”, ông nói thêm.

Các quy định được công bố tuần trước yêu cầu các công ty nước ngoài phải xin phép chính phủ Trung Quốc trước khi xuất khẩu các sản phẩm có chứa dù chỉ một lượng rất nhỏ đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc. Chúng đã dẫn đến những lời đe dọa về các biện pháp trừng phạt từ Washington ngay cả khi cả hai bên đều tỏ ra cởi mở với các cuộc đàm phán, và sự phản đối từ EU.

Mặc dù mức độ gián đoạn sẽ phụ thuộc vào phạm vi áp dụng rộng rãi của các quy tắc mới, nhưng động thái này đã thúc đẩy các công ty và các nhà hoạch định chính sách tìm kiếm các biện pháp đối phó tiềm năng và các giải pháp thay thế cuối cùng cho các nguồn đầu vào quan trọng của Trung Quốc.

Trong ngắn hạn, các lựa chọn thay thế vẫn còn hạn chế. Trung Quốc chiếm 70% lượng đất hiếm khai thác trên thế giới và hơn 90% nam châm vĩnh cửu được sản xuất từ ​​các loại khoáng sản này. Mặc dù các công ty ở EU và Mỹ trước đây đã báo cáo tình trạng thiếu hụt nguồn cung và ngừng sản xuất trong các hạn chế trước đó của Trung Quốc, nhưng việc xây dựng năng lực thay thế sẽ mất nhiều năm.