Tương lai ngành ô tô toàn cầu bất ngờ rẽ hướng 2025, nhiều hoài nghi vào 2026

Cục diện xoay chuyển

Những động thái này cũng làm nổi bật sự tương phản giữa phương Tây và Trung Quốc, quốc gia đã phát triển một thị trường xe điện khổng lồ và sinh lợi được cung cấp bởi các nhà sản xuất ô tô do nhà nước hậu thuẫn.

Tại Mỹ, Nhà Trắng đã cắt giảm các ưu đãi cho xe điện và tháng này đã công bố kế hoạch làm suy yếu các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu cho ô tô và xe tải mới.

Các quan chức châu Âu cho biết họ ủng hộ một tương lai chủ yếu là xe điện, và nhiều quốc gia vẫn còn các ưu đãi cho xe điện. Nhưng Brussels đã phải đối mặt với áp lực mạnh mẽ từ các nhà sản xuất ô tô của châu Âu để nới lỏng lệnh cấm năm 2035. Những nhà sản xuất ô tô truyền thống này, với lực lượng lao động khổng lồ và các nhà máy được xây dựng xung quanh động cơ đốt trong, đã phải vật lộn để cạnh tranh với xe điện giá rẻ, chất lượng cao của Trung Quốc.

Đề xuất sửa đổi sẽ buộc các nhà sản xuất ô tô phải đáp ứng mức giảm phát thải toàn bộ đội xe là 90% so với mức năm 2021. Điều đó có nghĩa là hầu hết các phương tiện sẽ hoàn toàn chạy bằng điện. Nhưng nó cũng chừa chỗ cho xe hybrid - bao gồm cả những xe có tùy chọn cắm sạc - và xe chạy bằng xăng.

“Chúng tôi đang đưa ra một số linh hoạt cho các nhà sản xuất”, Ủy viên khí hậu của EU, Wopke Hoekstra, thông tin tại một cuộc họp báo.

Việc cắt giảm khí thải trong các lĩnh vực khác, chẳng hạn như vận tải biển hoặc hàng không, đòi hỏi những chuyển đổi lớn và khó khăn về mặt kỹ thuật. Nhưng với ô tô, công nghệ đã có sẵn.

Ferdinand Dudenhöffer, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Ô tô tại Bochum, Đức, nói rằng ông nhận thấy ngành công nghiệp ô tô thế giới đang chia thành ba phần - một phần ở Mỹ, hoàn toàn ủng hộ xe chạy xăng, một phần ở Trung Quốc, tập trung hoàn toàn vào xe điện và một phần khác ở châu Âu, nơi các chính sách hiện đang rối rắm.

Ông cho rằng các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc có khả năng hưởng lợi nhiều nhất từ động thái này vì thị trường Trung Quốc lớn hơn nhiều so với Mỹ và châu Âu và có vẻ sẽ tiếp tục tăng trưởng trong xu hướng điện khí hóa.

Thị trường Mỹ và châu Âu đã gặp khó khăn trong việc từ bỏ xe chạy bằng xăng vì động cơ đốt trong có biên lợi nhuận cao hơn. Nhưng chiến lược đó khiến họ rơi vào thế khó xử về lâu dài.

“Trong tương lai, Trung Quốc sẽ định hình các quy tắc của ngành công nghiệp ô tô”, Dudenhöffer nói. Với giấy phép tiếp tục sản xuất xe chạy bằng xăng, các nhà sản xuất phương Tây “kiếm được một khoản lợi nhuận ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, họ sẽ mất rất nhiều. Lợi thế của các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ ngày càng lớn hơn”.

Tương lai khó lường

Các nhà sản xuất ô tô như Volvo Cars và Porsche AG cũng đã rút lui khỏi các kế hoạch xe điện tham vọng hơn. Đầu năm nay, Stellantis NV, sở hữu các thương hiệu Jeep và Fiat, đã từ bỏ kế hoạch chuyển hoàn toàn sang xe điện ở châu Âu vào năm 2030.

Lệnh cấm xe chạy bằng xăng là một thành phần cốt lõi của kế hoạch khí hậu được ca ngợi nhiều của châu Âu, được đưa ra bốn năm trước khi các quan chức viện dẫn “nhiệm vụ thế hệ” cứu lấy hành tinh. Vào thời điểm đó, các nhà lãnh đạo EU nói rằng họ đã đặt ngành công nghiệp ô tô của lục địa - chiếm 7% tổng sản phẩm quốc nội của châu Âu - lên hàng đầu về đổi mới bằng cách tạo ra một mục tiêu tương lai rõ ràng.

Nhưng các nhà sản xuất ô tô lớn - Mercedes-Benz AG, Volkswagen AG và BMW AG - đã chứng kiến giá trị thị trường của họ lao dốc. Trong một sai lầm chiến lược, các xe điện mà họ sản xuất có xu hướng thuộc phân khúc cao cấp, chứ không phải phân khúc phổ thông hoặc thị trường đại chúng. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo ở Đức và Ý mô tả mục tiêu năm 2035 là mối nguy hiểm đối với việc làm ở châu Âu.

“Một sự cắt giảm cứng nhắc như vậy vào năm 2035 sẽ không xảy ra, nếu tôi có thể quyết định,” Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã nói.

Matthias Schmidt, một nhà phân tích ngành công nghiệp ô tô, thì nhận định các nhà sản xuất ô tô cao cấp như Porsche, BMW và Mercedes đã gặp khó khăn trong việc thuyết phục mọi người về xe điện.

“Cơ sở khách hàng cốt lõi của họ quan tâm nhiều hơn đến sức mạnh cơ khí và kỹ thuật của một chiếc xe thể thao”, Schmidt nói. “Điều này cho phép họ tiếp tục tiến lên”.

Các nhà sản xuất ô tô châu Âu hiện cũng đang tung ra nhiều mẫu xe điện giá cả phải chăng hơn. Nhưng nhà bán xe điện tăng trưởng nhanh nhất trên lục địa này mặc dù bắt đầu từ quy mô nhỏ là một công ty Trung Quốc, BYD, với doanh số bán hàng tăng vọt 300% trong chín tháng đầu năm nay. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu cũng dựa vào các linh kiện sản xuất tại Trung Quốc, do sự thống trị của nước này trong sản xuất pin và các khoáng chất quan trọng cấu thành nên chúng.

Đề xuất này vẫn cần được thảo luận và phê duyệt bởi Nghị viện châu Âu và các quốc gia thành viên EU.

Stéphane Séjourné, Ủy viên phụ trách chính sách công nghiệp của EU, cho hay châu Âu không từ bỏ kế hoạch khử carbon của mình.

Ông nói: “Chúng tôi đang áp dụng cách tiếp cận thực dụng đối với tình hình kinh tế và địa chính trị”.

Nhưng Đảng Xanh châu Âu đã chỉ trích động thái làm suy yếu mục tiêu này và cho rằng nó đang làm suy yếu các mục tiêu khí hậu dài hạn của châu Âu.