5 điểm nhấn thị trường ô tô Việt năm 2020

Bức tranh toàn cảnh của ngành ô tô Việt Nam năm 2020 bị phủ một lớp màu nền ảm đạm do những tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19. Nhưng bên cạnh đó, những gắng gượng của toàn ngành cũng đã tạo nên những mảng màu tương sáng.

ĐẠI DỊCH COVID-19 BAO TRÙM NGÀNH Ô TÔ

Dịch Covid-19 bắt đầu xuất hiện tại thành phố Vũ Hán (Trung Quốc) hồi cuối năm 2019. Tại Việt Nam, dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát từ cuối tháng 3/2020 và đỉnh điểm là tháng 4/2020, khi Chính phủ bắt buộc phải áp dụng biện pháp giãn cách toàn xã hội.

Ngay sau đó, hàng loạt các nhà máy lắp ráp ô tô phải đóng cửa, hệ thống đại lý, showroom ô tô cũng phải ngừng hoạt động.

Trên thị trường ô tô, mọi hoạt động giao thương cũng gần như đóng băng. Bản thân người tiêu dùng cũng không còn ưu tiên mua sắm xe trong bối cảnh dịch Covid-19 không biết lúc nào mới được dập tắt.

Theo thống kê của Hiệp hội các Nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), tổng dung lượng thị trường ô tô tháng 4/2020 chỉ đạt 11.761 chiếc, giảm đến 39% so với tháng liền kề trước đó và tụt sâu 44% so với cùng kỳ năm 2019.

Sau giai đoạn giãn cách, thị trường ô tô cũng bắt đầu hoạt động trở lại. Tuy nhiên, không khí ảm đạm vẫn bao trùm toàn thị trường.

Tháng 5/2020, tổng sức mua ô tô trên toàn thị trường đạt 19.081 chiếc, tăng trở lại 62% so với tháng 4. Dù vậy, đa phần trong số đó đều là những xe được bàn giao cho khách hàng đã ký hợp đồng và xe nhập khẩu từ trước đó song bị ngăn lại bởi đợt giãn cách xã hội.

Giai đoạn nửa cuối năm, trong bối cảnh các phiện pháp chống dịch đạt hiệu quả cao, các doanh nghiệp liên tiếp tung ra những chương trình giảm giá, khuyến mại liên tu bất tận, qua đó tạo nên không khí sôi động trên thị trường. Dù vậy, tổng sức mua ô tô trên thị trường vẫn chưa thể đáp ứng những kỳ vọng.

Cũng theo báo cáo của VAMA, cộng dồn đến hết tháng 11/2020, tổng sức ô tô trên toàn thị trường vẫn giảm 14% so với cùng kỳ năm 2019, đạt 248.768 chiếc. Cùng thời gian này, tổng sức mua ô tô trên thị trường năm 2019 đạt 288.822 chiếc.

Đại dịch Covid-19 cũng góp phần "xí xoá" sự kiện lớn nhất trong năm của ngành ô tô là triển lãm Vietnam Motor Show. Đây là triển lãm thường niên và theo kế hoạch, Vietnam Motor Show 2020 sẽ tiếp tục có sự góp mặt của cả nhóm doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước lẫn các nhà nhập khẩu chính hãng.

CÚ "BẺ LÁI" CỦA LỆ PHÍ TRƯỚC BẠ

Dự báo trước những ảnh hưởng nặng nền của đại dịch lên toàn nền kinh tế, Chính phủ đã có những biện pháp mạnh tay nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp. Riêng với ngành ô tô trong nước, ngày 28/6/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 70/2020/NĐ-CP trong đó áp dụng chính sách hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ đối với các loại ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước.

Ngay sau khi chính sách hỗ trợ có hiệu lực, bức tranh toàn cảnh thị trường ô tô đã có những mảng màu tươi sáng trở lại. Các doanh nghiệp ô tô thậm chí hỗ trợ thêm 50% lệ phí trước bạ còn lại để tạo nên gói hỗ trợ 100% lệ phí trước bạ cho nhiều mẫu xe trên thị trường.

Với mặt hàng ô tô, lệ phí trước bạ là khoản tiền có giá trị rất lớn với người tiêu dùng bởi tỷ lệ thu rất cao, từ 10-12% trên giá niêm yết tuỳ từng địa phương. Do đó, chính sách hỗ trợ lệ phí trước bạ đã trở thành chiếc đòn bẩy nhằm giúp các doanh nghiệp ô tô vượt qua khó khăn.

Tuy nhiên, do chính sách hỗ trợ chỉ áp dụng với xe lắp ráp trong nước nên để có thể cạnh tranh, các doanh nghiệp nhập khẩu cũng buộc phải lao vào cuộc chơi. Đa số các mẫu xe nhập khẩu đều được nhà phân phối áp dụng những nội dung khuyến mại có giá trị tương đương ít nhất 50% lệ phí trước bạ.

Có thể nói, Nghị định 70 của Chính phủ đã kích hoạt đợt khuyến mại, giảm giá lớn chưa từng thấy tại thị trường ô tô Việt Nam, kể cả so với năm 2017 khi cách doanh nghiệp rơi vào tình thế phải giảm giá sâu trong bối cảnh phần lớn người tiêu dùng chờ đợi mua xe theo thuế nhập khẩu 0% từ các nước nội khối ASEAN.

Từ tháng 9/2020, khi chính sách hỗ trợ lệ phí trước bạ bắt đầu "ngấm" và các doanh nghiệp phần nào chủ động được nguồn cung, sức mua ô tô bắt đầu bứt tốc với tỷ lệ tăng trưởng đáng kể khi so sánh tháng sau so với tháng liền kề trước đó.

Cụ thể, lượng xe ô tô bán ra thị trường tháng 9/2020 đạt 27.252 chiếc, tăng tăng 32% so với tháng 8; tháng 10/2020 đạt 33.254 chiếc, tăng 22% so với tháng 9; tháng 11/2020 đạt 36.359 chiếc, nhích thêm 9% so với tháng 10.

Tổng sức mua ô tô trên toàn thị trường cộng dồn 11 tháng năm 2020 đạt 248.768 chiếc, giảm 14% so với cùng kỳ năm 2019. Mặc dù sụt giảm song nếu đặt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang có những tác động tiêu cực thì đây có thể coi là tỷ lệ sụt giảm sức mua đáng khích lệ. Và đó phần lớn là nhờ vào cú "bẻ lái" của chính sách hỗ trợ lệ phí trước bạ.

HIỆN TƯỢNG Ô TÔ TRUNG QUỐC

Khái niệm "ô tô Trung Quốc" hay theo cách gọi nôm na của nhiều người là "xe Tàu" tưởng như đã trôi hẳn vào dĩ vãng. Thế nhưng, năm 2020 lại chứng kiến một hiện tượng ô tô Trung Quốc mới.

Đầu tháng 10/2020, một doanh nghiệp tại Hải Phòng bất ngờ tung ra thị trường mẫu xe BAIC Beijing X7 nhập khẩu từ Trung Quốc. Ngay sau đó, mẫu xe này đã tạo nên một cơn sốt trên mạng xã hội.

Mẫu xe có thiết kế đẹp, bắt mắt khi pha trộn rất nhiều phong cách thiết kế từ các thương hiệu xe hạng sang như Mercedes, Land Rover hay BMW… Xe có giá bán lẻ chỉ từ khoảng 500 triệu đồng đến dưới 700 triệu đồng tuỳ từng phiên bản trong khi được trang bị hàng loạt những tính năng hiện đại vốn dĩ chỉ xuất hiện trên những dòng ô tô cao cấp. Chính bởi vậy, "Beijing X7" đã trở thành một trong nhưng từ khoá liên quan đến lĩnh vực ô tô được tìm kiếm nhiều nhất trên internet.

Khi Beijing X7 xuất hiện, người tiêu dùng cũng bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến những loại ô tô có xuất xứ từ Trung Quốc khác như Zotye Z8, Brilliance V7, BAIC X55…

Trên thực tế, trước khi Beijing X7 tạo nên những ồn ào, các loại ô tô Trung Quốc cũng đã được đưa về Việt Nam khá nhiều song ít được chú ý. Đây vốn không phải là điều lạ bởi từ lâu, người tiêu dùng Việt Nam vẫn có những định kiến khó xoá bỏ đối với xe có xuất xứ từ Trung Quốc.

Hồi đầu thập niên 2000, ô tô Trung Quốc cũng đã từng tạo nên một trào lưu thậm chí lớn hơn hiện nay rất nhiều. Giai đoạn đó, hàng loạt thương hiệu ô tô Trung Quốc, Đài Loan đã đua nhau du nhập vào thị trường Việt Nam. Thậm chí một số hãng xe như Lifan hay Cherry đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy lắp ráp ngay tại Việt Nam. Tuy nhiên, các thương hiệu ô tô Trung Quốc đã âm thầm rút lui.

Khi thị trường ô tô còn nhỏ bé, lượng người tiêu dùng mua xe lần đầu nhiều và đa số người dân chỉ có khả năng tài chính vừa phải thì những loại ô tô giá rẻ thường tạo được những ứng cao.

Tuy nhiên, với riêng ô tô xuất xứ từ Trung Quốc, những định kiến vẫn còn rõ nét và khó xoá bỏ. Đặc biệt là ngay ở thị trường Trung Quốc, hầu hết những mẫu xe nhập khẩu về Việt Nam đều không được ưa chuộng. Do đó, những ồn ào của ô tô Trung Quốc trong năm 2020 vừa qua cũng xem như chỉ là một "hiện tượng" trên mạng xã hội.

XE MỚI ĐUA NHAU "NGƯỢC DÒNG" VỀ VIỆT NAM

Có một điểm kỳ lạ là dù trong bối cảnh thị trường bị phủ bóng u ám bởi đại dịch Covid-19 song các mẫu xe mới vẫn đua nhau ngược dòng về nước.

Toyota, liên doanh thường bị xem là bảo thủ, lại là hãng xe đáng chú ý nhất. Chưa bao giờ Toyota tung ra thị trường nhiều sản phẩm mới như năm 2020.

Chỉ trong năm 2020 vừa qua, Toyota đã gần như làm mới toàn bộ danh mục sản phẩm của mình. Từ các mẫu xe cỡ nhỏ như Wigo, Vios, Yaris đến cỡ trung như Altis, Innova, Fortuner cùng mẫu xe bán tải Hilux đều có phiên bản nâng cấp.

Chưa kể, trong năm 2020, Toyota cũng lần đầu tiên đưa về cái tên hoàn toàn mới Corolla Cross. Mẫu SUV cỡ B ngay sau khi ra mắt thị trường đã liên tục góp mặt trong danh sách những mẫu xe ô tô đắt khách nhất Việt Nam.

Đáng chú ý là ngoài việc nâng cấp, thay đổi thiết kế, liên doanh Nhật Bản cũng đã tham gia vào cuộc đua công nghệ khi trang bị gói an toàn Toyota Safety Sense trên cả "tân binh" Corolla Cross lẫn mẫu SUV Fortuner và mẫu bán tải Hilux.

Thị trường ô tô Việt Nam năm 2020 cũng đón nhận hàng loạt mẫu xe lần đầu tiên xuất hiện như Mitsubishi Xpander Cross, Kia Seltos, Suzuki XL7, Peugeot 2008 hay Renault Kaptur. Ở thị trường xe cao cấp, những "tân binh" đáng chú ý có thể kể đến như Mercedes GLB, Land Rover Defender hay mẫu xe thể thao thuần điện Porsche Taycan...

Một số mẫu xe khác như Hyundai Accent, Honda CR-V hay Honda City cũng được nâng cấp hoặc có thế hệ mới tại Việt Nam.

LOẠT HÃNG XE ĐỔI NHÀ PHÂN PHỐI

Thị trường ô tô Việt Nam năm 2020 cũng chứng kiến một hiện tượng lạ khác là rất nhiều thương hiệu theo nhau thay đổi nhà phân phối.

Rolls-Royce là một cái tên đình đám. Ngày 13/10/2020, đại lý Rolls-Royce Motor Cars Hanoi đã chính thức dừng hoạt động đánh dấu quãng thời gian hơn 6 năm thương hiệu xe siêu sang Anh quốc có mặt tại Việt Nam.

Sau đó tròn 2 tháng, ngày 14/12/2020, Rolls-Royce đã chính thức có nhà phân phối mới là S&S Group. Nhà phân phối mới của Rolls-Royce được biết đến là hãng bán lẻ nổi tiếng của các thương hiệu thời trang, đồng hồ cao cấp và sản phẩm nghệ thuật.

Thương hiệu ô tô thứ 2 thay đổi nhà phân phối tại Việt Nam trong năm 2020 là Nissan. Cụ thể, từ ngày 1/10/2020, Nissan chính thức được phân phối bởi một cái tên hoàn toàn mới trong ngành ô tô Việt Nam là Công ty TNHH Phát triển Công nghiệp Ôtô Việt Nam (VAD). Nhà phân phối mới của Nissan có trụ sở tại khu công nghiệp Việt Hưng, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Trước đó, vào năm 2010, tập đoàn Tan Chong (Malaysia) đã mua lại 74% cổ phần trong liên doanh Nissan Việt Nam, qua đó chính thức tiếp quản quyền phân phối và lắp ráp xe Nissan tại Việt Nam. Nhà máy lắp ráp ô tô Nissan do Tan Chong quản lý đặt tại thành phố Đà Nẵng.

Một thương hiệu thay đổi nhà phân phối đáng chú ý khác là Renault. Tương tự cách rút lui âm thầm vào năm 2017 của nhà phân phối cũ Auto Motor Việt Nam, nhà phân phối mới CT Wearnes cũng không kèn không trống đưa ra thị trường hai mẫu xe Renault Kaptur và Arkana . Cả hai mẫu xe này đều được nhập khẩu từ Nga.

CT Wearnes không phải là cái tên xa lạ trong ngành ô tô Việt Nam. Hiện tại, ngoài Renault, doanh nghiệp này cũng đang nắm quyền phân phối một số thương hiệu ô tô, xe máy khác như Bentley, Aston Martin, Lamborghini và Ducati.

MG Cars là thương hiệu ô tô tiếp theo được thay đổi nhà phân phối trong năm 2020. Doanh nghiệp tiếp quản MG tại Việt Nam cũng là một cái tên quen thuộc: Tan Chong.

Sau khi "chia tay" thương hiệu Nissan, tập đoàn Tan Chong đã nhanh chóng đưa MG Cars trở lại Việt Nam. Theo kế hoạch, trước mắt trong năm 2020 và năm 2021, Tan Chong sẽ phân phối xe MG nhập khẩu và dự kiến từ cuối năm 2021, các mẫu xe MG sẽ được lắp ráp tại Việt Nam bởi chính nhà máy lắp ráp xe Nissan trước đây.

Cuối cùng, một thương hiệu ô tô đình đám nữa có nhà phân phối mới là Jeep. Trước đây, thương hiệu ô tô đầy cá tính đến từ Mỹ được phân phối bởi Công ty Cổ phần Ô tô Đông Dương (IC Auto). Tuy nhiên, mức giá bán lẻ cao chót vót trong khi hệ thống phân phối và dịch vụ hậu mãi bất ổn đã đẩy thương hiệu này vào con đường tuyệt vọng.

Từ giữa tháng 12/2020, Jeep bắt đầu trở lại thị trường Việt Nam thông qua nhà phân phối mới Jeep Vietnam Automobiles (JVA). Ngay sau khi trở lại, Jeep đã cho ra mắt thị trường Việt Nam các mẫu xe nổi tiếng như Wrangler và Gladiator. Giá bán lẻ của các mẫu xe này vẫn rất cao.