Cuộc chiến giá EV Trung Quốc: 2 năm với hỗn loạn tài chính và chuỗi cung ứng

Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã cắt giảm chi phí để bảo vệ thị phần của mình, nhưng chiến lược này đã làm gia tăng căng thẳng tài chính ở thượng nguồn. Các nhà cung cấp phải đối mặt với khủng hoảng dòng tiền, phá vỡ sự ổn định của linh kiện và đẩy chi phí lên cao, tạo ra chu kỳ bất ổn tự duy trì.

Vào tháng 12 năm 2024, Ji Yue Auto, một công ty khởi nghiệp về xe điện được Baidu hậu thuẫn, đã phải chịu sự sụp đổ đột ngột của chuỗi tài trợ, thu hút sự chú ý rộng rãi của ngành. Các nhà phân tích và báo cáo đã nhanh chóng phân tích sự sụp đổ chỉ sau một đêm của công ty, nêu bật tình trạng quản lý tài chính yếu kém và những thách thức mang tính hệ thống.                                                

Sự sụp đổ của Ji Yue không phải là một sự cố đơn lẻ trong ngành xe điện của Trung Quốc. Các nhà sản xuất khác, bao gồm Enovate và Bordrin, đã phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng tài chính tương tự, nhấn mạnh tình trạng bấp bênh của hệ sinh thái tài trợ của ngành.

Việc giảm giá mạnh đã trở thành điều cần thiết đối với các nhà sản xuất ô tô muốn thu hút người mua, làm xói mòn thêm lợi nhuận của công ty. Làm trầm trọng thêm vấn đề, sự phụ thuộc quá nhiều của ngành xe điện vào nguồn tài chính bên ngoài ngày càng không bền vững vì sự biến động của thị trường cản trở các nhà đầu tư, khiến nhiều công ty phải vật lộn để đảm bảo các nguồn vốn hoạt động quan trọng.

Chuỗi cung ứng ô tô của Trung Quốc đã tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây, với doanh thu tăng và biên lợi nhuận mở rộng. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này hiện đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có, đặc biệt là trong phân khúc xe điện, nơi các vấn đề về cấu trúc đe dọa sự ổn định lâu dài.

Các công ty xe điện Trung Quốc đang chịu áp lực rất lớn từ chi phí R&D tăng vọt và cuộc chiến giá cả đang diễn ra.

Ji Yue Auto là một ví dụ điển hình cho những thách thức này, công bố biên lợi nhuận gộp âm 50.000 Nhân dân tệ (khoảng 6.878 USD) cho mỗi xe và lỗ lũy kế vượt quá 10 tỷ Nhân dân tệ vào năm 2024.

Biên lợi nhuận gộp thấp đã hạn chế nghiêm trọng khả năng tạo doanh thu hoặc thu hút nguồn tài chính bên ngoài của Ji Yue Auto. Mặc dù đã huy động được nhiều vòng tài trợ từ các cổ đông chính là Baidu và Geely, công ty vẫn không thể đảo ngược được khoản lỗ, khiến các cổ đông rút lui và sụp đổ hoàn toàn về mặt tài chính.

Ji Yue đã làm trầm trọng thêm tình hình tài chính của mình bằng cách gia hạn thời hạn thanh toán cho Geely, cổ đông chính và nhà cung cấp theo hợp đồng, từ 45 lên 90 ngày. Sự chậm trễ này dẫn đến khoản nợ vượt quá 3 tỷ Nhân dân tệ và cuối cùng khiến Geely phải dừng sản xuất. Ban đầu được giao nhiệm vụ hỗ trợ tham vọng xe điện của Baidu, Geely phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng khi quản lý danh mục thương hiệu rộng lớn của mình, bao gồm Geometry, Lynk & Co, Radar Auto và Zeekr.

Đáng chú ý là các điều khoản thanh toán mà các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đưa ra cho các nhà cung cấp dài gấp khoảng hai lần so với các nhà sản xuất ô tô châu Âu và Nhật Bản, chuyển áp lực cạnh tranh về giá sang chuỗi cung ứng thượng nguồn.

Các điều khoản thanh toán kéo dài và khối lượng đơn hàng thất thường đang tạo ra rủi ro hệ thống cho các công ty thua lỗ như Ji Yue Auto. Những thách thức này lan rộng khắp chuỗi cung ứng, làm gia tăng sự bất ổn tài chính ở mọi cấp độ.

Trong ba quý đầu năm 2024, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc niêm yết công khai có thời hạn thanh toán trung bình là 182 ngày, gấp đôi so với các đối thủ cạnh tranh toàn cầu. Các công ty sản xuất xe điện hàng đầu như BYD, XPeng và Nio đã vượt quá 180 ngày, trong khi Haima và BAIC BluePark gia hạn thời hạn thanh toán lên lần lượt là 298 và 252 ngày. Những sự chậm trễ kéo dài này trong các khoản phải thu gây căng thẳng cho dòng tiền của nhà cung cấp, tạo ra những thách thức nghiêm trọng về vòng quay vốn.

Ngược lại, các nhà sản xuất ô tô quốc tế tuân thủ các điều khoản thanh toán ngắn hơn đáng kể, thường là trong vòng 60 ngày. BMW trung bình là 42 ngày, Toyota là 53 ngày và Honda chỉ thấp tới 32 ngày, mang lại cho các nhà cung cấp sự ổn định tài chính rất cần thiết.

Cuộc khủng hoảng tài chính tại Ji Yue Auto là câu chuyện nổi bật làm gia tăng cuộc chiến giá cả đang diễn ra của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đồng thời gây thêm căng thẳng cho chuỗi cung ứng. Vòng luẩn quẩn này đe dọa gây ra hiệu ứng domino, có khả năng dẫn đến sự sụp đổ của các nhà sản xuất ô tô yếu hơn.