Mỹ đảo ngược hoàn toàn chính sách điện khí hoá
Tổng thống Trump vừa tuyên bố chính sách ủng hộ các phương tiện chạy bằng xăng thay vì xe điện, phá hủy một trong những nỗ lực quan trọng nhất của nước Mỹ nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và đẩy ngành công nghiệp ô tô nước này vào tình trạng bất ổn hơn.
Mâu thuẫn chính sách
Các tiêu chuẩn hiệu suất khắt khe hơn của chính quyền dưới thời ông Biden đã "buộc các nhà sản xuất ô tô phải chế tạo ô tô bằng những công nghệ đắt tiền, làm tăng chi phí, đẩy giá lên cao và khiến chất lượng xe trở nên tồi tệ hơn nhiều", ông Trump nói. "Mọi người đã phải trả quá nhiều tiền cho một chiếc xe không hoạt động tốt”.
Trong nửa thế kỷ qua, các tiêu chuẩn hiệu suất đã buộc các hãng sản xuất ô tô phải tăng quãng đường mà xe của họ có thể di chuyển với một gallon xăng, giảm mức tiêu thụ nhiên liệu và dẫn đến những đổi mới như xe điện và xe hybrid.
Thông báo hôm thứ Tư là đòn giáng thứ hai vào các chính sách thúc đẩy xe điện, một trụ cột cốt lõi trong chiến lược chống biến đổi khí hậu của ông Biden. Giao thông vận tải là nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất tại Mỹ, và ông Biden đã áp dụng chính sách cứng rắn để giảm lượng khí thải này.
Ông cũng đề xuất các khoản tín dụng thuế để khuyến khích người lái xe mua xe điện, đồng thời yêu cầu các nhà sản xuất ô tô phải đáp ứng các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu nghiêm ngặt để gây áp lực buộc họ phải bán nhiều mẫu xe không gây ô nhiễm hơn.
Đầu năm nay, ông Trump và Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát đã bãi bỏ các khoản tín dụng thuế này. Họ cũng đã bãi bỏ các khoản tiền phạt đối với các nhà sản xuất ô tô vi phạm các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu. Và giờ đây, chính các tiêu chuẩn này sẽ tiếp tục bị hạ thấp.
Mặc dù các giám đốc điều hành ngành ô tô công khai ca ngợi thông báo này, nhưng trong thâm tâm, họ lại lo lắng rằng họ đang bị ảnh hưởng bởi các chính sách liên bang mâu thuẫn. Dưới thời chính quyền ông Biden, họ đã đầu tư hàng tỷ USD và định hướng lại hoạt động sản xuất sang sản xuất xe điện và pin.
Kế hoạch được công bố hôm thứ Tư của Mỹ sẽ yêu cầu các nhà sản xuất ô tô đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình 34,5 dặm/gallon (khoảng 6,7 km/lít) đối với ô tô và xe tải nhẹ vào năm 2031, giảm so với mức tiêu chuẩn 50,4 dặm/gallon do chính quyền ông Biden đặt ra.
Quy định của chính quyền ông Biden, được hoàn thiện vào tháng 6 năm 2024, giả định rằng các nhà sản xuất sẽ tuân thủ bằng cách tăng doanh số bán xe điện, loại xe không sử dụng xăng và sẽ giúp tăng hiệu suất nhiên liệu trung bình trên toàn bộ các dòng sản phẩm của họ. Các quan chức chính quyền dưới thời ông Biden ước tính rằng quy định này sẽ giảm chi phí nhiên liệu 23 tỷ USD, đồng thời ngăn chặn hơn 710 triệu tấn carbon dioxide thải vào khí quyển vào năm 2050, tương đương với việc loại bỏ 165 triệu ô tô khỏi đường trong một năm.
Còn ông Trump ban đầu đã hứa sẽ bãi bỏ các quy định để chấm dứt cái mà ông gọi một cách sai trái là "quy định về xe điện". Nhưng hôm thứ Tư, ông Trump cho biết ông có động lực nới lỏng các quy định để giảm giá xe mới. Chi phí sinh hoạt đã nổi lên như một mối quan tâm lớn đối với cử tri và là một điểm yếu chính trị đối với Tổng thống và đảng của ông.
"Có lẽ một cách miễn cưỡng, Tổng thống đang ngày càng nhận ra rằng lạm phát, khả năng chi trả, và nền kinh tế là những mối quan tâm thực sự ", Barry Rabe, giáo sư danh dự tại Đại học Michigan, cho biết.
Các nhà phân tích dự đoán mức thuế của Tổng thống đối với ô tô và phụ tùng ô tô sẽ làm tăng giá ô tô được sản xuất ở nước ngoài. Giá một chiếc ô tô mới tại Mỹ hiện đã lần đầu tiên vượt quá 50.000 USD, theo Kelley Blue Book, một công ty nghiên cứu ô tô. Công ty này cho rằng sự gia tăng này là do thuế quan, lãi suất cho vay thấp và doanh số bán xe điện mới.
Ông Trump đã mạnh tay bãi bỏ hàng chục biện pháp bảo vệ khí hậu liên bang. Việc bãi bỏ các tiêu chuẩn ô tô diễn ra trong bối cảnh chính quyền cũng đang dỡ bỏ các hạn chế đối với khí thải nhà kính từ các nhà máy điện và giếng dầu khí, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các công ty nhiên liệu hóa thạch khai thác và đốt nhiều than, dầu và khí đốt hơn, những tác nhân chính gây ra biến đổi khí hậu.
Suy yếu nỗ lực chống biến đổi khí hậu
Việc cắt giảm chương trình sẽ "khiến ô tô đốt nhiều xăng hơn và các gia đình Mỹ đốt nhiều tiền hơn", Katherine García, giám đốc chương trình Giao thông sạch cho mọi người tại Sierra Club, cho biết trong một tuyên bố.
Một số quan chức Đảng Cộng hòa đã hoan nghênh động thái này. "Tổng thống Trump đã thắng trong cuộc tranh luận về các quy định bắt buộc đối với xe điện vào Ngày Bầu cử", Russell Coleman, tổng chưởng lý bang Kentucky, người đã dẫn đầu một vụ kiện chống lại chính quyền ông Biden, nói. "Kết quả là, người dân Kentucky có thể tiếp tục dựa vào xe tải, ô tô và xe van chạy bằng xăng của chúng tôi”.
Các nhà sản xuất ô tô thì thận trọng hơn. John Bozzella, giám đốc điều hành của Liên minh Đổi mới Ô tô, một nhóm vận động hành lang cho hầu hết các nhà sản xuất ô tô lớn, cho biết tổ chức này vẫn đang xem xét kế hoạch của ông Trump. Tuy nhiên, ông nói rằng các tiêu chuẩn thời ông Biden là "cực kỳ khó khăn để các nhà sản xuất ô tô đạt được trong bối cảnh thị trường xe điện hiện tại".
Mary Barra, giám đốc điều hành của General Motors, nói rằng công ty của bà sẽ tiếp tục tìm kiếm "sự cải thiện đáng kể về mặt tiết kiệm nhiên liệu", bất kể các quy định của liên bang. Bà cho hay mọi người nên mua xe điện dựa trên giá trị của chúng, chứ không phải vì các ưu đãi của chính phủ.
"Mọi người chọn xe điện vì nó là một phương tiện hiệu suất cao hơn và phù hợp với cuộc sống của họ", bà Barra cho hay.
Chính sách mới này cho phép các nhà sản xuất ô tô bán nhiều xe bán tải và xe thể thao đa dụng hơn, vốn thường có lợi nhuận cao hơn nhiều so với xe nhỏ. Các nhà sản xuất ô tô sẽ khó có thể cưỡng lại áp lực bán những chiếc xe ngốn xăng này, bất chấp cam kết của bà Barra sẽ tiếp tục sản xuất những chiếc xe tiết kiệm nhiên liệu.
Bài toán của các nhà sản xuất ô tô
" />
Nhưng các nhà sản xuất ô tô bỏ qua xe nhỏ và xe điện có thể dễ bị tổn thương nếu có cú sốc giá dầu khiến giá xăng tăng cao. Họ có thể gặp khó khăn trong việc cạnh tranh nếu mọi người quan tâm hơn đến khả năng tiết kiệm nhiên liệu.
"Có thị trường cho những chiếc xe đó", ông LaRocca nói, ám chỉ đến những chiếc xe nhỏ hơn. “Câu hỏi đặt ra là liệu họ có muốn cạnh tranh lâu dài trên thị trường đó hay không?”.
Những thay đổi này cũng đẩy Mỹ ra xa hơn sự đồng bộ với phần còn lại của thế giới, nơi thị trường xe điện đang phát triển, khiến các công ty khó thiết kế những chiếc xe mà họ có thể bán ở bất cứ đâu, theo Stuart Taylor, cựu giám đốc điều hành của Ford, hiện là giám đốc sản phẩm tại Envorso, một công ty tư vấn hỗ trợ các công ty về công nghệ số. “Việc chuyển đổi sang xe điện, điều mà hầu hết chúng tôi trong ngành đều tin là không thể tránh khỏi, hiện đang diễn ra theo hai mốc thời gian khác nhau”.
Quốc hội Mỹ đã thiết lập các tiêu chuẩn về Mức Tiết kiệm Nhiên liệu Trung bình của Doanh nghiệp, hay CAFE, vào năm 1975 như một cách để hạn chế sự phụ thuộc của đất nước vào dầu mỏ nước ngoài. Vào thời điểm đó, các quốc gia sản xuất dầu mỏ Ả Rập đã cắt giảm việc xuất khẩu dầu sang Mỹ bị cấm, khiến giá cả tăng cao và người dân phải xếp hàng dài chờ đợi tại các trạm xăng.
Trung bình, xe cộ chỉ chạy được khoảng 13 dặm cho một gallon, vì vậy Quốc hội đã thông qua những gì sau này trở thành tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu như một biện pháp an ninh năng lượng. "Mục đích thực sự của việc này là giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ. Đó là lý do cốt lõi của việc này", Rebecca Ciez, trợ lý giáo sư kỹ thuật cơ khí tại Đại học Purdue, cho biết.
Các tiêu chuẩn này vẫn trì trệ trong nhiều năm và được ưa chuộng, cho đến khi Tổng thống Barack Obama tìm cách thắt chặt đáng kể chúng. Bà Ciez nói việc liên kết các tiêu chuẩn về quãng đường đi được với nỗ lực chống biến đổi khí hậu cũng đã chính trị hóa và "gây phản ứng dữ dội" đối với chính sách này.
Bộ Giao thông Vận tải Mỹ dự kiến sẽ lấy ý kiến công chúng về quy định được đề xuất trong 45 ngày trước khi hoàn thiện nó vào thời điểm nào đó trong năm tới.
Trong chiến dịch tranh cử Tổng thống năm 2024, ông Trump đã đưa các cuộc tấn công vào xe điện trở thành trụ cột trong nỗ lực giành lại Nhà Trắng, tuyên bố rằng xe điện sẽ "giết chết" ngành công nghiệp ô tô của Mỹ. Nhưng sau khi Elon Musk, giám đốc điều hành của Tesla, gia nhập chính quyền để giám sát cái gọi là Bộ Hiệu quả Chính phủ, Tổng thống dường như đã mềm mỏng hơn trong lập trường của mình. Vào tháng 3, ông cho biết sẽ đích thân mua một chiếc Tesla và chỉ vào chiếc Model S màu đỏ tươi đỗ trước Nhà Trắng.
