Trung Quốc áp đặt các hạn chế mới đối với công nghệ pin xe điện

Siết chặt quản lý xuất khẩu

Một số công nghệ được sử dụng để sản xuất pin xe điện và xử lý lithium, một khoáng chất quan trọng đối với pin, đã được đưa vào danh sách kiểm soát xuất khẩu của chính phủ Trung Quốc.

Theo tuyên bố của Bộ Thương mại nước này, việc đưa công nghệ vào danh sách hạn chế đồng nghĩa với việc chuyển giao công nghệ ra nước ngoài, chẳng hạn như thông qua thương mại, đầu tư hoặc hợp tác công nghệ, sẽ yêu cầu giấy phép do chính phủ cấp.

Các biện pháp kiểm soát mới này tương tự như những hạn chế được áp dụng chỉ ba tháng trước đối với một số nguyên tố đất hiếm và nam châm. Đây là những vật liệu quan trọng không chỉ được sử dụng trong sản xuất xe điện (EV) mà còn trong các thiết bị điện tử tiêu dùng và thiết bị quân sự như máy bay chiến đấu. Sự thống trị của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng đất hiếm đã nổi lên như một trong những công cụ mạnh mẽ nhất của nước này trong cuộc chiến thương mại mới với Mỹ.

Trung Quốc đã nổi lên như một thế lực hàng đầu trên thị trường xe điện toàn cầu đầy cạnh tranh, một phần nhờ vào khả năng phát triển pin hiệu suất cao, tiết kiệm chi phí thông qua chuỗi cung ứng toàn diện, từ chế biến nguyên liệu thô đến sản xuất pin.

Rất nhiều nhà sản xuất ô tô trên thế giới sử dụng pin EV của Trung Quốc trong xe của họ. Theo SNE Research, một công ty nghiên cứu và tư vấn thị trường, các nhà sản xuất pin EV của Trung Quốc chiếm ít nhất 67% thị phần toàn cầu.

Được đề xuất lần đầu vào tháng 1, các yêu cầu cấp phép mới nhất đã gây ra sự bất ổn cho kế hoạch mở rộng ra nước ngoài của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc, đặc biệt là khi các thị trường như Liên minh Châu Âu áp dụng thuế quan đối với ô tô xuất khẩu của Trung Quốc để thúc đẩy họ thiết lập cơ sở sản xuất tại đó.

Nhiều nhà sản xuất pin Trung Quốc cũng có kế hoạch nội địa hóa sản xuất tại các thị trường như Đông Nam Á và Mỹ.

Bộ Thương mại cho biết các hạn chế này "nhằm bảo vệ an ninh kinh tế quốc gia và lợi ích phát triển, đồng thời thúc đẩy hợp tác kinh tế và công nghệ quốc tế".

Liz Lee, phó giám đốc tại Counterpoint Research, cho rằng động thái này "làm sâu sắc thêm sự tách rời công nghệ địa chính trị đang nổi lên, vượt ra ngoài phạm vi vật liệu để xử lý IP (sở hữu trí tuệ)". Bà Liz Lee nói thêm rằng điều này có thể đẩy nhanh nỗ lực của Mỹ, EU và các nước khác nhằm thúc đẩy nội địa hóa nguyên liệu tiền chất và năng lực tinh luyện kim loại.

CATL của Trung Quốc, nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp chính của Tesla, có các nhà máy tại Đức và Hungary và có kế hoạch xây dựng một nhà máy liên doanh tại Tây Ban Nha với Stellantis, chủ sở hữu của Fiat và Chrysler. Công ty cũng đang xin cấp phép công nghệ của mình để sử dụng trong một nhà máy pin xe điện của Ford đang được xây dựng tại Michigan. Người phát ngôn của Ford nói rằng công ty "không bị ảnh hưởng" bởi các hạn chế mới.

Trong khi đó, gã khổng lồ xe điện Trung Quốc BYD, nhà sản xuất pin của riêng mình và đã vượt qua Tesla về doanh số bán hàng năm 2024 để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, có các cơ sở sản xuất xe điện trên khắp thế giới, từ Hungary và Thái Lan đến Brazil.

Gotion, một nhà sản xuất pin EV lớn khác tại Trung Quốc, cũng có kế hoạch xây dựng một nhà máy sản xuất tại Illinois.

Các nhà phân tích cho biết tác động thực sự của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới vẫn chưa chắc chắn, vì các chi tiết vẫn chưa rõ ràng.

Lee lưu ý các hạn chế này "dường như nhắm vào các công nghệ quy trình thượng nguồn thay vì sản xuất cell pin và module”.

Do các nhà máy của CATL tại Đức và Hungary tập trung vào sản xuất cell pin và module và dường như không sao chép các quy trình bị hạn chế tại địa phương, nên tác động ngắn hạn có thể sẽ bị hạn chế.

Đối với BYD, công ty chỉ lắp ráp bộ pin ở nước ngoài và không sản xuất cell pin ở nước ngoài, các biện pháp kiểm soát này dường như không ảnh hưởng đến hoạt động ở giai đoạn này.

Vincent Sun, nhà phân tích cổ phiếu cấp cao tại Morningstar chuyên theo dõi lĩnh vực EV của Trung Quốc, nói tác động cuối cùng sẽ phụ thuộc vào việc các công ty có thể dễ dàng xin được giấy phép như thế nào. Điều này "có thể cần thêm thời gian để thấy rõ."

Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực pin EV

Một phần của các hạn chế mới được công bố liên quan đến công nghệ sản xuất catốt nghiên cứu về pin lithium sắt phosphate (LFP), một loại pin lithium-ion ngày càng phổ biến trong xe điện (EV) trong 5 năm qua nhờ giá thành thấp hơn và độ an toàn cao hơn. Một phần khác tập trung vào quá trình xử lý, tinh chế và chiết xuất lithium.

Theo Fastmarkets, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Vương quốc Anh, Trung Quốc thống trị sản xuất pin LFP và chế biến lithium trên toàn cầu. Năm ngoái, nước này nắm giữ 94% thị phần về năng lực sản xuất LFP và cung cấp 70% sản lượng lithium đã qua chế biến trên toàn cầu.

Tuy nhiên, Adamas Intelligence, một công ty phân tích dữ liệu và tư vấn tập trung vào các loại khoáng sản và pin quan trọng, cho rằng mặc dù pin LFP chiếm 40% thị trường xe điện toàn cầu, nhưng việc áp dụng loại pin này lại phổ biến hơn ở các xe điện do các nhà sản xuất Trung Quốc sản xuất so với các nơi khác.

James Edmondson, phó chủ tịch nghiên cứu tại IDTechEx, một công ty nghiên cứu, chia sẻ rằng mặc dù pin LFP có mật độ năng lượng thấp hơn, nhưng chi phí thấp hơn nhiều so với pin thay thế thông thường làm từ niken, mangan và coban, đã khiến nó trở thành "một thành phần chủ lực trong các loại xe giá rẻ" và các nhà sản xuất ô tô EU và Mỹ đang có kế hoạch áp dụng rộng rãi hơn.

Sự thống trị của Trung Quốc trong sản xuất LFP đồng nghĩa với việc "ngay cả đối với LFP được sản xuất bên ngoài Trung Quốc, các nhà cung cấp Trung Quốc vẫn thường tham gia vào việc sản xuất tiền chất cho cực âm LFP".

Trung Quốc đang "dẫn đầu đáng kể" về công nghệ này, thể hiện qua "Super E-Platform" của BYD, hứa hẹn phạm vi hoạt động 250 dặm chỉ với năm phút sạc, Edmondson nói thêm. Công nghệ này vượt trội hơn so với hệ thống Supercharger của Tesla, vốn chỉ mất 15 phút để sạc được 320 km.

Không chịu thua kém, CATL cũng tiếp bước vào tháng 4 vừa qua với một sản phẩm cạnh tranh hơn, pin LFP nâng cấp, cho phép xe chạy được quãng đường dài hơn, lên đến 480 km với cùng thời gian sạc.