Lý do khiến nước Mỹ bỏ trợ cấp đẩy mạnh phát triển xe điện

Theo một ước tính, hiện có khoảng 130.000 việc làm tại Mỹ được cho là phụ thuộc vào sự bùng nổ xe điện do Đạo luật Giảm lạm phát được đẩy mạnh. Các ước tính khác đưa ra con số khoảng 160.000. Nếu bao gồm các lĩnh vực gián tiếp nhưng có liên quan, con số đó có thể gần tới nửa triệu.

Rõ ràng là luật thời cựu Tổng thống Biden đưa ra các ưu đãi để sản xuất xe điện và pin trong nước, cùng với các hình phạt nếu các nhà sản xuất ô tô không làm như vậy, đã được thiết lập để thúc đẩy rất nhiều việc làm.

Thêm vào tiềm năng bắt kịp vị trí dẫn đầu trong nhiều thập kỷ của Trung Quốc về công nghệ pin và tiềm năng giảm ô nhiễm không khí, thì cuộc đua xe điện của Mỹ dường như là một chiến thắng cho tất cả những người tham gia.

Vậy tại sao Tổng thống Donald Trump và Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát lại nhất quyết xóa bỏ tất cả những điều đó, đặc biệt là khi việc đưa việc làm trong lĩnh vực sản xuất trở lại nước Mỹ được cho là một trong những ưu tiên hàng đầu của họ?

Câu hỏi đó đã xuất hiện khi phiên bản Dự luật ngân sách hoàn thiện của Hạ viện Mỹ về việc ông Trump không chỉ xóa bỏ tín dụng thuế EV và các ưu đãi sản xuất EV mà còn khiến việc sở hữu EV trở nên đắt đỏ hơn thông qua các loại thuế mới.

Điều này xảy ra mặc dù doanh số bán EV kỷ lục tại Mỹ vào năm 2024 và hầu như mọi nhà sản xuất ô tô đều công bố các khoản đầu tư lớn vào EV, bao gồm cả sản xuất trong nước, tập trung không cân xứng vào các tiểu bang quan trọng.

Câu trả lời liên quan đến 3 vấn đề: Biến đổi khí hậu, dầu khí và Trung Quốc.

Lý do đầu tiên, ông Trump và phần lớn những người còn lại của Đảng Cộng hòa "không tin" vào thực tế của biến đổi khí hậu, mặc dù có rất nhiều bằng chứng khoa học. Phần thứ hai và thứ ba của câu chuyện đó đan xen và phức tạp hơn.

Nhưng lời giải thích hay nhất cho đến nay về lý do tại sao Nhà Trắng của ông Trump và Quốc hội do đảng Cộng Hoà (GOP) kiểm soát lại quyết tâm phá bỏ sự phát triển của EV mô tả một dạng chia rẽ trong đảng Cộng hòa hiện tại.

Một mặt, có những chính trị gia có thể hoài nghi về vấn đề khí hậu hơn nhưng muốn bảo vệ việc làm trong các khu vực của họ. Mặt khác, họ muốn Mỹ cạnh tranh trực tiếp hơn với Trung Quốc về các công nghệ mà quốc gia này đã giành được vị trí dẫn đầu, như pin, EV, tấm pin mặt trời và lưu trữ năng lượng.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đã giành chiến thắng trong cuộc đua năng lượng sạch, một phần là do các hoạt động trợ cấp lớn và sở hữu trí tuệ. Tham gia vào trò chơi đó sẽ khiến Mỹ trở thành kẻ thua cuộc. Các chính trị gia muốn Mỹ tập trung vào các nguồn năng lượng mà họ đã thống trị, bao gồm dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và than đá.

Khi nói đến việc giành chiến thắng trong lĩnh vực năng lượng sạch, thực tế thì ông Trump dường như không quan tâm.

Bộ Năng lượng của ông Trump đã xác nhận điều này trong một tuyên bố tập trung chủ yếu vào dầu mỏ - nguồn năng lượng mà Mỹ sản xuất nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác.

"Nhờ Tổng thống Trump, Mỹ đang dẫn đầu trong việc giảm chi phí bằng cách xóa bỏ thủ tục hành chính rườm rà và giải phóng nguồn năng lượng giá cả phải chăng, dồi dào và đáng tin cậy của Mỹ", bộ này cho biết mới đây, đồng thời nói thêm: "Là nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, Mỹ hoan nghênh nguồn cung dầu toàn cầu an toàn và ổn định, thúc đẩy sự thịnh vượng kinh tế trong nước và thúc đẩy hòa bình và ổn định trên toàn thế giới".

Nói cách khác, Mỹ sẽ trở thành một quốc gia dầu khí. Hãy để Trung Quốc có xe điện, năng lượng pin và năng lượng tái tạo. Nhưng Mỹ sẽ từ bỏ và tập trung vào dầu mỏ, than đá và các nguồn nhiên liệu hóa thạch khác.

Có lẽ đây là cách đơn giản nhất, rõ ràng nhất và tốt nhất để giải thích sự rút lui sắp xảy ra của Mỹ khỏi năng lượng sạch, bao gồm cả ô tô chạy bằng pin, như một vấn đề chính sách công nghiệp. Biến đổi khí hậu theo quan điểm của Mỹ “không phải là sự thật” và Trung Quốc đã chiếm lĩnh thị trường về vấn đề này, vì vậy Mỹ sẽ tự làm theo ý mình. Và vấn đề của Mỹ là dầu khí. Rõ ràng là sẽ như vậy ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải hy sinh việc làm của người Mỹ.

Các chuyên gia cho rằng những rủi ro đối với cách tiếp cận này là rõ ràng. Bên cạnh cuộc khủng hoảng khí hậu ở Mỹ đang trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết, thì việc tin rằng người tiêu dùng sẽ không muốn phương tiện giao thông sạch hơn, mạnh mẽ hơn và mang lại trải nghiệm tổng thể tốt hơn so với những gì họ đang có hiện nay là một sai lầm. Cũng là một sai lầm khi tin rằng công nghệ tiên tiến hơn của một số quốc gia khác sẽ không đến được bờ biển của nước Mỹ bằng cách nào đó, đặc biệt là sau khi ông Trump hoàn thành nhiệm kỳ có thể là bốn năm của mình.

Hơn nữa, rủi ro đối với ngành công nghiệp ô tô tại Mỹ, từ các công ty ô tô trong nước đến các công ty có trụ sở ở nước ngoài với các nhà máy rộng lớn và hàng chục nghìn việc làm tại Mỹ là điều dễ thấy. Nếu không có động lực thúc đẩy việc mua xe điện, thì hàng tỷ USD đầu tư hiện tại sẽ không bao giờ có lãi.

Tương tự như vậy, giá pin, trung tâm chi phí đơn lẻ lớn nhất trên xe điện, sẽ không giảm nhanh ở đây nếu không có khoản đầu tư đáng kể hoặc Mỹ sẽ không bao giờ có thể xây dựng được chuỗi cung ứng pin đủ mạnh để không phụ thuộc vào Trung Quốc hoặc thậm chí là Nhật Bản và Hàn Quốc về nguồn điện.