Trạm đổi pin xe máy điện: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt

Lợi thế của dịch vụ hoán đổi pin

Pin có thể hoán đổi cho phép người dùng thay pin xe máy nhanh chóng giúp tiết kiệm thời gian và có thể lái xe lâu hơn mà không cần chờ sạc.

Những loại pin này có các tính năng an toàn thông minh, phù hợp với nhiều thương hiệu xe máy. Chúng giúp khuyến khích nhiều người sử dụng xe máy điện hơn.

Việc thay pin cũng rất đơn giản và nhanh chóng. Người dùng chỉ cần lái xe máy điện đến trạm thay pin, tháo pin đã hết và lắp vào tủ thông minh. Đổi lại, người dùng sẽ nhận được một pin đã được sạc đầy, vừa vặn hoàn hảo với xe máy của mình và tiếp tục hành trình mà không cần dụng cụ, không cần chờ đợi và không cần kiến thức kỹ thuật.

Nhiều công ty đang áp dụng hệ thống pin có thể thay thế cho xe máy điện. Những tủ đổi pin thông minh sử dụng công nghệ tiên tiến để theo dõi tình trạng pin và trạng thái sạc của từng pin, đảm bảo an toàn và hiệu suất. Người dùng cũng không cần phải xử lý bất kỳ dây điện nào hay lo lắng về việc sạc quá mức. Hệ thống đảm bảo mọi pin người nhận được đều an toàn, hoạt động tốt và sẵn sàng cho mọi hành trình.

Loại pin dùng cho việc thay đổi này có thiết kế vỏ chắc chắn giúp bảo vệ pin khỏi va đập. Pin có hệ thống thông minh theo dõi các vấn đề như quá nhiệt. Điều này giúp đảm bảo cho chiếc xe máy an toàn.

Cơ hội

Trên thế giới, ngày càng nhiều công ty bắt đầu sử dụng pin có thể hoán đổi. Các thương hiệu lớn và các công ty mới hợp tác để phát triển thị trường pin có thể hoán đổi cho xe máy điện. Nhiều công ty đang hướng tới có một hệ thống pin tiêu chuẩn. Điều này cho phép người dùng sử dụng cùng một loại pin cho nhiều loại xe máy khác nhau.

Về triển vọng khu vực, Châu Á - Thái Bình Dương hiện đang dẫn đầu thị trường về mức độ áp dụng và phát triển cơ sở hạ tầng. Các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ, với dân số đông và tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, đang đi đầu trong việc triển khai dịch vụ đổi pin.

Châu Âu và Bắc Mỹ cũng đang chứng kiến sự gia tăng đáng kể, nhờ các quy định nghiêm ngặt về môi trường và lượng người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến các lựa chọn phương tiện giao thông thân thiện với môi trường.

Trong khi đó, Mỹ Latinh, Trung Đông và Châu Phi là những thị trường mới nổi với tiềm năng tăng trưởng đáng kể khi các nỗ lực phát triển cơ sở hạ tầng và đô thị hóa tiếp tục được mở rộng.

Tại Trung Quốc, NIO đã xây dựng hơn 1.300 trạm đổi pin. Tại Đài Loan, mạng lưới của Gogoro phủ sóng hầu hết các thành phố và ngày càng mở rộng. Ấn Độ cũng có kế hoạch xây dựng hàng trăm trạm đổi pin cho xe máy điện và xe tay ga.

Các công ty đáng chú ý khác có thể kể tới như Swobbee, một công ty khởi nghiệp của Đức chuyên về các giải pháp đổi pin cho nhiều loại xe điện hạng nhẹ, bao gồm cả xe máy điện. Các trạm đổi pin dạng mô-đun và giao diện thân thiện với người dùng của công ty đã nhận được phản hồi tích cực từ người dùng và các nhà điều hành đội xe. Tại Bắc Mỹ, các công ty như ChargeLab đang đạt được những bước tiến với các giải pháp sạc và đổi pin tiên tiến, tập trung vào việc cung cấp trải nghiệm người dùng liền mạch và hiệu quả.

Việt Nam hiện là thị trường xe điện 2 bánh lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Chính phủ cũng đang thúc đẩy chuyển đổi xanh, giảm phát thải, đặc biệt tại Hà Nội, TP.HCM và các đô thị lớn. Đây sẽ là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực đổi pin xe máy điện.

Về nhu cầu thị trường dự kiến sẽ tăng mạnh vào thời gian tới, giải pháp đổi pin nhanh thay vì sạc tại nhà, giúp tiết kiệm thời gian cho người sử dụng sẽ có nhiều ưu thế ở các thành phố lớn, có mật độ dân cư đông đúc.

Đặc biệt, nhóm khách hàng là các doanh nghiệp vận hành giao hàng cũng sẽ hướng tới buộc phải chuyển sang xe điện để giảm chi phí vận hành và tuân thủ chính sách môi trường đang được triển khai mạnh mẽ.

Thực tế, mô hình đổi pin cho xe điện lần đầu được Công ty CP thương mại quốc tế Phú Sỹ (Fuji) và Công ty TNHH Powercentric ra mắt vào năm 2019 khi ra mắt mẫu xe máy điện mới Xyndi, sử dụng pin Lithium hiệu năng cao. Thời điểm đó, doanh nghiệp này đã ra mắt trạm đổi pin xe điện thông minh đầu tiên nhưng chỉ dành cho mẫu xe này tại Ô Chợ Dừa, Đống Đa, Hà Nội. Công nghệ do chính các kỹ sư Việt Nam sản xuất.

Doanh nghiệp tiếp theo đang theo đuổi công nghệ đổi pin cho xe điện là Selex Motors. Trạm đổi pin Selex là một yếu tố nằm trong hệ sinh thái 4 thành phần của Selex Motors bao gồm: Xe – Pin – Trạm – Nền tảng quản lý hệ sinh thái. Với kích thước nhỏ gọn (1006 x 510 x 1963) như một máy bán nước tự động, trạm đổi pin Selex dễ dàng lắp đặt và triển khai ở khắp mọi nơi, ví dụ như cửa hàng tiện lợi, quán cafe hay các sảnh chung cư. Trạm gồm 1 màn hình cảm ứng để thao tác và 19 khoang chứa pin (luôn có 1 khoang trống để chứa pin cũ bỏ vào lúc đầu trong quá trình đổi pin). Bên cạnh đó, trạm còn có tính năng cảnh báo chống trộm, tự động cảnh báo khi có cháy hoặc nguy cơ cháy và đạt tiêu chuẩn chống nước IPX4.

Trạm pin Selex cho phép người dùng nạp đầy nhiên liệu cho xe điện chỉ trong 2 phút cho quãng đường 150 km (trong điều kiện sử dụng 3 pack pin, đi 1 người, nặng 70kg, di chuyển với tốc độ 30 km/h trong thành phố).

Mới đây, công ty thành viên của TMT Motors là công ty CP Đầu tư Trạm sạc TMT – EGREEN cho biết cũng sẽ triển khai dự án trạm cấp đổi pin dành cho ô tô điện và xe máy điện trên phạm vi toàn quốc. Hệ thống trạm cấp đổi pin do TMT – EGREEN đầu tư được thiết kế với nhiều cấu hình linh hoạt từ 4 đến 72 viên pin/trạm, phù hợp với đa dạng quy mô điểm đặt, đặc biệt tại các cửa hàng xăng dầu hiện hữu. Các thiết bị do TMT Motors hợp tác, sản xuất và nhập khẩu đã được kiểm nghiệm thực tế hơn 10 năm, đang được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia, bao gồm cả các nước châu Âu.

Thách thức

Trước thực tế nhu cầu của thị trường Việt đang rất nóng, việc có nhiều doanh nghiệp tham gia tìm ra các giải pháp mới để thúc đẩy chuyển đổi xanh là tín hiệu tốt cho thị trường. Tuy nhiên, đằng sau đó là không ít những thách thức cho các doanh nghiệp tham gia lĩnh này phải đối mặt.

Đầu tiên, thị trường Việt vẫn chưa có một chuẩn pin chung. Các hãng xe điện vẫn sử dụng nhiều loại pin khác nhau gây phân mảnh thị trường. Việc chuẩn hóa pin là một rào cản kỹ thuật không nhỏ cần có sự đồng thuận giữa các nhà sản xuất xe máy điện và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ đổi pin.

Tiếp đến là chi phí đầu tư ban đầu cũng sẽ là một rào cản khi một trạm đổi pin cần nhiều yếu tố từ mặt bằng, phần mềm vận hành, công nghệ, thiết bị, pin tiêu chuẩn… Trong đó, ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM sẽ gặp nhiều khó khăn do thiếu mặt bằng công cộng, phí thuê cao. Mạng lưới để đổi pin cũng cần bố trí rất nhiều để tiện lợi cho người dân sử dụng như mạng lưới cây xăng hiện tại, trong khi hạ tầng đô thị hiện vẫn chưa sẵn sàng.

Doanh nghiệp tham gia ngành dịch vụ mới này còn gặp khó trong mở rộng quy mô nếu không có chính sách hỗ trợ từ chính quyền.

Bên cạnh đó, tâm lý thị trường cũng là một vấn đề lớn khi người tiêu dùng cần thời gian để “thẩm thấu” công nghệ mới, hiểu biết cách sử dụng, quản lý pin đúng cách. Đặc biệt, tâm lý lo ngại tuổi thọ pin, chất lượng dịch vụ, độ an toàn cháy nổ khi lưu trữ cũng là rào cản không nhỏ.

Ngoài các yếu tố như chi phí đầu tư, hạ tầng, chính sách hỗ trợ… những tiến bộ đang diễn ra trong công nghệ pin có thể gây ra mối đe dọa cho chính mô hình đổi pin, vì pin trong tương lai có thể cung cấp phạm vi hoạt động mở rộng và thời gian sạc nhanh hơn, có khả năng làm giảm nhu cầu về dịch vụ đổi pin.

Có thể thấy trong xu thế chuyển đổi xanh, trước những khó khăn ban đầu, để thúc doanh nghiệp tham gia mạnh mẽ vào các dịch vụ mới hỗ trợ chuyển đổi xanh như hoán đổi pin cho xe máy điện, rất cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp, kịp thời và sự hoạch định lâu dài, tổng thể.