Nhìn lại những “điểm nóng” của ngành ô tô thế giới năm 2022

Khôi Nguyên

31/12/2022

Ngành công nghiệp ô tô thế giới năm 2022 không khác gì một chuyến đi tàu lượn siêu tốc. Sau đây là những câu chuyện và xu hướng có tác động mạnh nhất đối với lĩnh vực ô tô trên thế giới đã thu hút sự chú ý trong năm nay.

Xung đột Nga-Ukraine đẩy ngành công nghiệp ô tô vào tình trạng hỗn loạn

Sau một năm 2020 đầy sóng gió trong bối cảnh đại dịch virus corona hoành hành, tình trạng thâm hụt nguồn cung chất bán dẫn đã khiến thị trường ô tô náo loạn vào năm 2021. Ngay khi các cơ quan giám sát ngành và các đại gia ô tô dự đoán tình trạng thiếu hụt chip sẽ bắt đầu giảm dần từ giữa năm 2022, xung đột địa chính trị giữa Nga và Ukraine đã gây ra đợt thiếu hụt chip trên toàn cầu lần thứ hai.

Xung đột đã tạo ra hiệu ứng dây chuyền trong chuỗi cung ứng ô tô và làm trầm trọng thêm tình trạng thâm hụt chip do khó kiếm nguyên liệu thô. Hầu hết các ông lớn trong ngành ô tô thế giới như General Motors GM, Ford F, Stellantis STLA và Honda HMC bị đình chỉ hoạt động/kinh doanh tại Nga. Ngoài việc xăng trở nên đắt đỏ, xung đột còn khiến giá hàng hóa tăng vọt, gây thêm khó khăn cho các nhà sản xuất ô tô trên thế giới.

Mức tồn kho thấp trong lịch sử, giá ô tô cao kỷ lục

Trong khi nhu cầu về ô tô vẫn mạnh, tình trạng thiếu phụ tùng (một sản phẩm phụ của COVID-19 trở nên tồi tệ hơn do xung đột Nga-Ukraine) đã làm nghẹt nguồn cung và lượng dự trữ thấp đã ảnh hưởng đến doanh số bán hàng. Không chỉ tình trạng thiếu chip làm gián đoạn chuỗi cung ứng, mà các bộ phận và linh kiện khác cũng rơi vào tình trạng thiếu nguồn cung. Tất cả những điều này đã ảnh hưởng xấu đến mức tồn kho, đặc biệt là trong nửa đầu năm khi lượng xe mới tồn kho ở Mỹ hầu hết chỉ ở mức dưới 1 triệu chiếc. Mặc dù nó đã bắt đầu cải thiện vào nửa cuối năm 2022, nhưng nó vẫn thấp hơn nhiều so với mức trước đại dịch. Trong khi đó, trong bối cảnh cung cầu không phù hợp, giá ô tô đã tăng vọt. Giá bán trung bình của xe mới đạt mức cao kỷ lục 48.681 USD vào tháng trước, đánh bại mức cao kỷ lục trước đó là 48.301 USD vào tháng 8.

FED tăng lãi suất liên tục

Để kiềm chế tình trạng lạm phát dai dẳng, FED là tâm điểm liên tục tăng lãi suất cho vay vào năm 2022. Chi phí cho phương tiện ngày càng tăng đang khiến các khoản thanh toán hàng tháng trở nên khó chi trả hơn đối với những người tiêu dùng kém giàu có và dưới chuẩn. Với lãi suất tăng cao và nguy cơ suy thoái kinh tế ngày càng lớn, người tiêu dùng đang dần bắt đầu e ngại khi mua ô tô với giá cao ngất ngưởng. Do đó, nhu cầu về phương tiện đã bắt đầu hạ nhiệt. Các dự báo về doanh số bán xe đang bị cắt giảm và mối quan tâm cấp bách của các nhà sản xuất ô tô hiện đang chuyển từ thách thức hàng tồn kho sang lãi suất tăng, điều này có thể làm xói mòn nhu cầu với rủi ro suy thoái đang rình rập.

Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ

Vào tháng 8, Tổng thống Biden đã ký Đạo luật giảm lạm phát (IRA) — đạo luật khí hậu táo bạo nhất trong lịch sử Mỹ. Đạo luật này tìm cách chuyển đổi ngành công nghiệp ô tô Mỹ với các ưu đãi có thể khiến các nhà sản xuất ô tô đẩy nhanh việc sản xuất xe điện (EV). Để khuyến khích việc sử dụng xe điện, IRA bao gồm khoản tín dụng thuế 7.500 USD cho đến năm 2032 khi mua xe điện mới. Điều quan trọng là tín dụng thuế sẽ không vượt quá giới hạn 200.000 ô tô. Đáng chú ý ở đây là Đạo luật mới có các điều khoản chỉ áp dụng tín dụng thuế cho những phương tiện được sản xuất ở Bắc Mỹ và đáp ứng các yêu cầu về nguồn nguyên liệu thô.

Các đợt ra mắt xe điện đáng chú ý và các khoản đầu tư lớn vào pin

Nhờ sự quan tâm ngày càng tăng của khách hàng đối với xe điện, các nhà sản xuất ô tô trên thế giới đã tung ra nhiều mẫu xe mới trong năm nay. Một số thứ rất đáng chú ý có thể kể đến trong ngành ô tô điện bao gồm F-150 Lightning Pro của Ford và Cadillac Lyric của General Motors. Và khi những gã khổng lồ ô tô đang nhanh chóng chuyển sang sử dụng động cơ điện, họ cũng đang tích cực đảm bảo rằng các mẫu xe trong tương lai không bị đình trệ do thiếu pin. Để đạt được mục tiêu đó, năm 2022 chứng kiến các khoản đầu tư lớn liên quan đến sản xuất pin EV. Chẳng hạn, Honda và LG Energy Solutions đã công bố kế hoạch đầu tư 4,4 tỷ USD để xây dựng một nhà máy sản xuất pin mới ở Mỹ. Stellantis cũng hợp tác với LG Energy để đầu tư 4,1 tỷ USD để xây dựng một nhà máy sản xuất pin EV ở Ontario. STLA cũng đã ký một thỏa thuận với Samsung SDI để đầu tư hơn 2,5 tỷ USD để xây dựng một cơ sở sản xuất pin liên doanh ở Indiana. Hyundai đã động thổ xây dựng cơ sở sản xuất pin xe điện trị giá 5,5 tỷ USD Mỹ vào tháng 10.

Cách mạng xe tự lái mắc kẹt

Trong khi giấc mơ xe điện đang sôi sục thì cuộc cách mạng xe tự lái dường như bị mắc kẹt ở ngõ cụt. Một dấu hiệu cho thấy công nghệ xe tự hành (AV) phức tạp hơn so với dự tính, công ty khởi nghiệp AV do Ford-Volkswagen hậu thuẫn, Argo AI, phải đóng cửa trong bối cảnh thua lỗ gia tăng. Trong khi đó, Tesla TSLA cũng đang bị liên bang điều tra về công nghệ tự lái. Trong khi những bước phát triển này khiến tương lai xe tự lái trở thành một giấc mơ xa vời, thì General Motors vẫn tiếp tục đạt được tiến bộ trong tham vọng công nghệ không người lái của mình. GM mở rộng cổ phần sở hữu trong công ty con xe tự lái Cruise. Nhà sản xuất ô tô lâu đời của Mỹ đã mua lại cổ phần của SoftBank Vision Fund 1 với giá 2,1 tỷ USD.

Làn sóng SPAC EV

Có vẻ như bữa tiệc EV SPAC trong hai năm qua đã bước vào giai đoạn kết thúc vào năm 2022. Nhiều công ty khởi nghiệp về EV không tạo ra doanh thu đáng kể nào hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu thanh khoản. Trong bối cảnh lạm phát gia tăng và khủng hoảng chuỗi cung ứng toàn cầu, nhiều công ty, bao gồm Canoo, Lordstown Motors và Faraday Future, phải đối mặt với những lo ngại về sự sống còn trừ khi họ có thể huy động thêm vốn. Các quỹ mới đang trở nên khó khăn hơn và tốn kém hơn. Với sự suy thoái của thị trường và giá cổ phiếu giảm, các công ty khởi nghiệp nhỏ hơn sợ bị pha loãng vốn chủ sở hữu.

Năm tồi tệ nhất của Tesla

Nỗi ám ảnh về Twitter của Musk mở đường cho một năm tồi tệ nhất trong lịch sử của gã khổng lồ trong ngành xe điện Tesla. Công ty dẫn đầu về xe điện thế giới, đang đứng trước một tháng, quý và cả năm tồi tệ nhất từ trước đến nay. Mặc dù có thể có một số lý do đằng sau điều đó, nhưng việc mua lại Twitter của Musk được cho là đóng vai trò quan trọng nhất trong việc cổ phiếu của Tesla lao dốc khoảng 65% từ đầu năm đến nay. Giá trị cổ phiếu TSLA đã mất hơn 45% kể từ khi Musk tiếp quản Twitter. Công ty đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội của các nhà đầu tư khi họ cảm thấy rằng Musk sẽ bị phân tán quá nhiều trách nhiệm của mình và mất tập trung vào Tesla.

Việc Musk bán gần 40 tỷ USD cổ phiếu Tesla trong năm nay cũng chẳng ích gì. Vị CEO tỷ phú này đã liên tục cảnh báo công chúng về khả năng “hạ cánh cứng” do chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang gây ra.

Trong tháng 12, Tesla đã giảm 37% và từ đầu quý đến nay, cổ phiếu của hãng đã giảm mạnh 54%. Nói một cách dễ hiểu, cổ phiếu của Tesla đã không giảm lần lượt hơn 25% và 38% trong một tháng và một quý. Vì vậy, tháng 12 năm 2022 và quý 4 năm 2022 sẽ đánh dấu hiệu suất giá cổ phiếu hàng tháng và hàng quý tồi tệ nhất của Tesla.