Đe dọa áp thuế của Mỹ phủ bóng đen lên ngành công nghiệp ô tô châu Âu năm 2025

Tác động từ bầu cử Mỹ

Khi Tổng thống đắc cử Donald Trump chuẩn bị nhậm chức vào ngày 20 tháng 1 sắp tới, ngành công nghiệp ô tô vốn đã bị ảnh hưởng nặng nề của châu Âu đang phải đối mặt với những trở ngại bổ sung trong bối cảnh mối đe dọa về mức thuế mới từ tân Tổng thống Mỹ sắp tái nhiệm.

Ông Trump đã cam kết áp dụng mức thuế mới cao đối với hàng hóa đến từ Trung Quốc, Canada và Mexico trong một trong những hành động đầu tiên của ông khi nhậm chức, một lời hứa có thể gây ra chiến tranh thương mại.

Đó là tin xấu đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu, những người đã chứng kiến ​​doanh số và sản xuất giảm ở các thị trường hàng đầu như Mỹ và Trung Quốc.

Thuế quan tiềm tàng sẽ gây ảnh hưởng không chỉ đến các thương hiệu ô tô hàng đầu châu Âu như Volkswagen, Volvo và Stellantis - tập đoàn sản xuất Fiat, Chrysler và Citroen - mà còn đến các quốc gia Trung và Đông Âu có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào việc sản xuất chúng.

Toma Savic, cựu giám đốc tại Zastava, một nhà sản xuất ô tô quốc tế của Serbia đã đóng cửa vào năm 2008, cho biết thuế quan sẽ là một đòn giáng mạnh vào hoạt động tại quốc gia Balkan này.

"Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến việc thu hẹp sản xuất tại châu Âu và sa thải hàng loạt", ông Toma Savic nói. Zastava sau này trở thành Fiat Chrysler Automobiles Serbia, thuộc sở hữu của Stellantis.

Có trụ sở tại Kragujevac ở miền trung Serbia, Fiat Chrysler Automobiles Serbia đã phải vật lộn để phục hồi chỗ đứng của mình trong ngành công nghiệp ô tô châu Âu trước khi Nam Tư tan rã vào đầu những năm 1990 khi công ty lắp ráp 200.000 ô tô mỗi năm và xuất khẩu sang 26 quốc gia.

Ngành công nghiệp ô tô của Đức cũng có khả năng dễ bị tổn thương trước mức thuế quan mà ông Trump đã hứa, đặc biệt là khi nền kinh tế lớn nhất châu Âu lại là nước xuất khẩu ô tô chở khách lớn nhất của khu vực này sang Mỹ.

Theo một số ước tính, các nhà sản xuất ô tô châu Âu và Mỹ có thể mất tới 17% tổng lợi nhuận cốt lõi hàng năm của họ nếu Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với châu Âu, Mexico và Canada.

Tầm nhìn về thuế quan của ông Trump

Mặc dù châu Âu không được đề cập cụ thể trong thông báo áp thuế đầu tiên của ông Trump vào cuối tháng 11, nhưng ông đã nhắm vào Liên minh châu Âu trong chiến dịch tranh cử vào đầu năm nay và cáo buộc các đối tác châu Âu thực hiện các hoạt động thương mại không công bằng và đánh cắp việc làm trong ngành sản xuất của Mỹ.

"Họ không sử dụng ô tô của chúng ta, họ không lấy sản phẩm nông nghiệp của chúng ta, không lấy bất cứ thứ gì", ông Trump đã nói trong chiến dịch tranh cử vào tháng 10. "Họ sẽ phải trả giá đắt".

Thị trường Mỹ là điểm đến chính của xe du lịch châu Âu. Theo Statista, một nền tảng trực tuyến của Đức chuyên thu thập và trực quan hóa dữ liệu, kim ngạch xuất khẩu đạt 42,5 tỷ USD vào năm 2023.

Trong khi đó, giá trị xe của Mỹ nhập khẩu vào EU là khoảng 7,8 tỷ USD trong cùng kỳ.

Ông Trump đã nói trong chiến dịch tranh cử vào tháng 9 rằng ông muốn các nhà sản xuất ô tô Đức trở thành "các công ty ô tô Mỹ" và "xây dựng nhà máy của họ tại Mỹ".

Ông nói thêm rằng đã chuẩn bị đưa ra mức thuế suất và chi phí năng lượng thấp để thu hút nhiều công ty hơn đến thiết lập hoạt động sản xuất tại Mỹ.

Vào năm 2016, các nhà sản xuất ô tô Đức đã tránh được mức thuế quan 35% do ông Trump đưa ra bằng cách đầu tư nhiều hơn vào hoạt động sản xuất tại Mỹ.

Nhưng mức thuế quan mới do ông Trump đề xuất có thể khiến các nhà sản xuất ô tô châu Âu tốn kém hơn khi thiết lập các nhà máy tại Mỹ.

Khoảnh khắc quyết định thành bại

Mối đe dọa về mức thuế quan mới sẽ làm gia tăng thêm áp lực đang ngày càng lớn đối với ngành công nghiệp ô tô châu Âu khi họ tìm cách cạnh tranh giành thị trường xe điện (EV) trong tương lai vốn do các nhà sản xuất Trung Quốc thống trị.

Đầu năm nay, EU đã áp thuế lên tới 35% đối với xe điện từ Trung Quốc với lý do những chiếc xe được "trợ cấp không công bằng" đã giúp họ có chỗ đứng trên thị trường.

Thêm vào đó, doanh số bán xe điện trên khắp EU đã giảm xuống và một số chính phủ đã bãi bỏ các khoản trợ cấp nhằm khuyến khích người tiêu dùng mua xe.         

Sự trỗi dậy của các công ty Trung Quốc như BYD, công ty dẫn đầu về xe điện, cũng khiến các thương hiệu xe hơi phương Tây mất thị phần tại Trung Quốc với tốc độ ổn định, đặc biệt là Volkswagen đang phải vật lộn với doanh số giảm.

Giữa sự cạnh tranh gay gắt hơn từ Trung Quốc, doanh số bán hàng trong nước giảm và áp lực mới từ ông Trump, nhiều nhà sản xuất ô tô châu Âu đang phải đối mặt với triển vọng ảm đạm.

Quay trở lại Kragujevac, Fiat Chrysler Automobiles Serbia đang phải vật lộn với nhu cầu yếu, bao gồm một số sản phẩm hoàn toàn chạy bằng điện bị trì hoãn hoàn toàn hoặc sản xuất với tốc độ giảm mạnh.

Jugoslav Ristic, một viên chức công đoàn lâu năm trong ngành công nghiệp ô tô ở Serbia, cho biết những thất bại này là kết quả của “cuộc chiến hải quan và điều kiện kinh doanh bất lợi” và lo ngại rằng ngành công nghiệp này có thể bị ảnh hưởng thêm bởi một cuộc chiến thương mại nếu Brussels phản ứng với các mức thuế quan có thể áp dụng của Mỹ. Một sự kiện như vậy có thể làm tăng chi phí cho người tiêu dùng ở cả Mỹ và Châu Âu và đặc biệt là ảnh hưởng đến Đức, gã khổng lồ sản xuất ô tô của châu lục này.

Viện Kinh tế Đức dự đoán rằng nếu ông Trump áp thuế 20% đối với EU, nền kinh tế Đức có thể thiệt hại tới 192,5 tỷ USD trong bốn năm.

Những chi phí đó cũng sẽ có hiệu ứng lan tỏa ở các khu vực Trung và Đông Âu phụ thuộc vào sản xuất ô tô.