Cạnh tranh toàn cầu gia tăng, thị trường EV đối mặt với tốc độ tăng trưởng chậm

Khi giá lithium carbonate giảm vào đầu năm 2023, ngành công nghiệp xe điện cuối cùng đã thoát khỏi những ràng buộc chặt chẽ về chi phí, đã lao vào cuộc cạnh tranh khốc liệt.

Đối với người tiêu dùng, điều này có nghĩa là sự gia tăng của các mẫu xe giá trị cao. Nhưng đối với các nhà sản xuất ô tô, đó là cuộc đụng độ giữa những người bảo thủ và những người chơi mới nổi, với một số người lặng lẽ rút lui. Bên dưới điều này, các nhà đầu tư tiếp tục xáo trộn các khoản cược của họ, thúc đẩy sự biến động đáng kể của giá cổ phiếu.

Kết thúc những năm bùng nổ

Từ năm 2020 đến năm 2023, nhu cầu mạnh mẽ từ Trung Quốc và các mục tiêu điện khí hóa đầy tham vọng ở Châu Âu và Mỹ đã thúc đẩy doanh số bán xe điện chở khách toàn cầu đạt tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc là hơn 60%.

Nhưng tính đến năm 2023, các nhà sản xuất ô tô như Tesla, Mercedes-Benz, General Motors và Ford đã bắt đầu thu hẹp kế hoạch điện khí hóa của họ. Nguyên nhân chính từ đâu? Có thể lợi nhuận - sản xuất ô tô điện vẫn đắt hơn nhiều so với các đối tác chạy bằng xăng.

Thị trường nội địa của Trung Quốc vẫn sôi động, nhưng với doanh số và mức độ thâm nhập đã cao nhưng có một sự chậm lại đang hiện hữu. Với áp lực cả trong và ngoài nước, sự tăng trưởng bùng nổ mà thị trường toàn cầu chứng kiến ​​trong vài năm qua sẽ chậm lại.

Dựa trên xu hướng hiện tại, BloombergNEF dự báo rằng, đến năm 2027, doanh số bán xe điện chở khách hàng năm trên toàn cầu sẽ vượt 30 triệu, tăng lên 73 triệu vào năm 2040. Tỷ lệ thâm nhập sẽ đạt 33% vào năm 2027 và 73% vào năm 2040. Trong giai đoạn 2024–2027, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) dự kiến ​​sẽ dao động quanh mức 21% - giảm mạnh so với mức tăng đột biến trong giai đoạn 2020 - 2023. Cổ phiếu EV sẽ tăng từ 41 triệu vào cuối năm 2023 lên hơn 132 triệu vào năm 2027.

Theo từng khu vực, Trung Quốc và Châu Âu dự kiến ​​sẽ vẫn là những cường quốc của thị trường EV toàn cầu, với tỷ lệ thâm nhập cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu. Đến năm 2027, tỷ lệ thâm nhập EV của Trung Quốc sẽ đạt 60%, trong khi thị trường Châu Âu sẽ phục hồi sau sự sụt giảm gần đây lên mức cao nhất là 40%. Trong số các quốc gia Bắc Âu, EV sẽ chiếm 90% tổng doanh số bán ô tô chở khách và ở Đức, Anh và Pháp, tỷ lệ này ước tính là hơn 40%.

Trong khi đó, các quốc gia như Mỹ, Canada, Hàn Quốc và Úc sẽ chứng kiến ​​tốc độ tăng trưởng nhanh hơn, nhưng đến năm 2027, tỷ lệ thâm nhập của họ vẫn sẽ tụt hậu. Mỹdự kiến ​​sẽ đạt 29%, trong khi Nhật Bản vẫn thận trọng, chỉ cho thấy mức tăng khiêm tốn.

Ấn Độ và Brazil đang dần bắt kịp, nhưng thị trường ô tô đang phát triển của họ có nghĩa là doanh số bán xe điện ở Brazil có thể tăng gấp năm lần vào năm 2027 và tăng gấp ba lần ở Ấn Độ.

Thị trường xe điện sẽ tiếp tục mở rộng, nhưng số lượng cơ sở cao và mục tiêu chậm lại ở phương Tây sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng toàn cầu.

Cuối năm ngoái, Li Auto và Xpeng Motors đã tung ra các mẫu xe MPV mới và năm nay, Xiaomi đã giới thiệu chiếc xe đầu tiên của mình: SU7. Những mẫu xe mới ra mắt gần đây như Denza Z9 GT, Neta S và Stelato S9 cũng đều là xe sedan cỡ lớn.

Các nhà sản xuất ô tô đang hướng đến phân khúc xe du lịch cỡ lớn, một phần là để tăng sức mạnh thương hiệu, nhưng cũng vì sự cạnh tranh ở đây tương đối nhẹ.

Theo BloombergNEF, xe điện mini đã gần đạt tỷ lệ thâm nhập 100%, xe nhỏ quanh mức 90% và xe SUV cỡ lớn là hơn 60%. Nhưng xe sedan nhỏ gọn, xe SUV nhỏ gọn và xe MPV vẫn nằm trong khoảng 20 - 40%, với nhiều dư địa để phát triển. Các mẫu xe gia đình phổ thông như xe sedan nhỏ gọn và xe SUV chiếm gần 50% tổng doanh số bán xe du lịch, khiến chúng trở thành một thị trường quan trọng. Tỷ lệ thâm nhập của xe SUV nhỏ, mặc dù chỉ khoảng 20%, nhưng không tăng trưởng nhiều trong những năm gần đây và thị phần của chúng đang thu hẹp.

Đối với các nhà sản xuất ô tô, điều này tạo ra cơ hội. Thị phần, tỷ lệ thâm nhập thấp và xu hướng tăng đang thúc đẩy các quyết định phát triển sản phẩm của họ.

Trong giai đoạn 2023–2024, xe điện hybrid cắm điện (PHEV) và xe điện tầm xa (EREV) đã nổi lên như những chú ngựa ô của thị trường. Trong quý đầu tiên của năm 2024, xe PHEV chiếm khoảng 40% doanh số bán hàng.

Tại sao xe điện PHEV đột ngột tăng đột biến tại Trung Quốc? Có hai lý do: thứ nhất, giá của những loại xe này trước đây từng cao, đã giảm đều đặn. Cùng với giá xăng tăng, tổng chi phí sở hữu PHEV hiện thấp hơn nhiều so với xe chạy bằng xăng và xe hoàn toàn bằng điện. Thứ hai, phạm vi hoạt động chỉ bằng điện của PHEV đã tăng lên.

BloombergNEF ước tính rằng, vào năm 2023, phạm vi hoạt động chỉ bằng điện trung bình của xe PHEV đạt 80 km, với một số mẫu xe trong nước vượt quá 100 km - tiếp tục giành được sự yêu thích của người tiêu dùng.

Điều thú vị là sự bùng nổ của PHEV chủ yếu chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Trung Quốc thúc đẩy phần lớn sự tăng trưởng trong doanh số bán PHEV toàn cầu, trong khi châu Âu, mặc dù vẫn là thị trường mạnh mẽ cho PHEV, đã chứng kiến ​​thị phần của họ giảm kể từ năm 2020.

Lý do cho sự khác biệt này có thể là chi phí. BloombergNEF chỉ ra rằng PHEV của châu Âu và Mỹ thường có bộ pin nhỏ hơn vì lý do kinh tế, trong khi PHEV của Trung Quốc sử dụng dung lượng pin gần gấp đôi. Điều này dẫn đến phạm vi hoạt động khác nhau. Thêm vào đó, thói quen sử dụng cũng khác nhau. Ở châu Âu, PHEV được sử dụng làm xe công ty chỉ chạy ở chế độ điện trong 11–24% thời gian, so với 26–54% đối với chủ xe cá nhân.

Tại Trung Quốc, BloombergNEF dự đoán rằng doanh số bán PHEV sẽ tiếp tục tăng vào năm 2024 và 2025, nhưng về lâu dài, xe hoàn toàn chạy bằng điện sẽ trở thành lựa chọn chủ đạo.

Sự gia tăng nhanh chóng của xe điện chở khách PHEV cũng đang định hình lại cung và cầu về pin điện.

BloombergNEF ước tính rằng, vào năm 2023, công suất sản xuất pin điện toàn cầu gần gấp đôi nhu cầu, trong đó công suất của Trung Quốc vượt quá nhu cầu hơn gấp ba lần. Do xe điện chở khách PHEV sử dụng cụm pin nhỏ hơn nên thị phần tăng của chúng đang làm giảm nhu cầu chung về pin, làm gia tăng sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất pin.

Cuộc chiến giá cả

Giá trung bình giảm cho cả xe chạy bằng xăng và xe năng lượng mới (NEV) đều tăng theo từng quý, nhưng xe chạy bằng xăng giảm mạnh hơn nhiều so với xe điện.

Trước năm 2023, giá xe chạy bằng xăng tăng, nhưng sau năm 2023, giá bắt đầu giảm mạnh. Trong khi đó, giá PHEV đã giảm đều đặn kể từ năm 2019.

Vào năm 2023, giá trung bình của PHEV đã ngang bằng với xe chạy bằng xăng, trong khi giá xe chạy bằng xăng bắt đầu giảm và giá xe điện hoàn toàn tăng nhẹ. Điều này ngụ ý rằng PHEV và xe chạy bằng xăng đang cạnh tranh trực tiếp.

Từ đầu năm 2023 đến quý đầu tiên của năm 2024, cạnh tranh về giá đặc biệt gay gắt ở phân khúc xe hybrid giá rẻ đến trung bình. Theo dữ liệu của CICC, doanh số bán xe có giá trên 300.000 Nhân dân tệ (42.276 USD) vẫn tương đối ổn định, nhưng các mẫu xe trong phạm vi 200.000-300.000 Nhân dân tệ (28.184–42.276 USD) đang chuyển sang loại 100.000–200.000 Nhân dân tệ (14.092–28.184 USD) và các xe có giá dưới 100.000 Nhân dân tệ đang mất thị phần.

Trên thị trường xe điện, cả các mẫu xe cao cấp và bình dân đều đang hội tụ vào phân khúc giá trung bình. Xu hướng nâng cấp sản phẩm và cạnh tranh về giá này được phản ánh trong dữ liệu: thị phần của các loại xe có giá dưới 100.000 Nhân dân tệ và trong khoảng 300.000–400.000 Nhân dân tệ đã giảm, trong khi thị phần của các loại xe có giá từ 100.000–200.000 Nhân dân tệ đã tăng nhẹ và các loại xe có giá từ 200.000–300.000 Nhân dân tệ đã tăng đáng kể.

Nhìn chung, các loại xe hybrid có giá dưới 300.000 Nhân dân tệ và các loại xe hoàn toàn chạy bằng điện có giá từ 300.000–400.000 Nhân dân tệ (42.276–56.368 USD) bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong vòng cạnh tranh này. Các loại xe hybrid có giá trên 300.000 Nhân dân tệ và các mẫu xe hoàn toàn chạy bằng điện có giá trên 400.000 Nhân dân tệ ít bị ảnh hưởng hơn.

Vào ngày 25 tháng 7, Trung Quốc đã tăng gấp đôi trợ cấp cho chương trình đổi xe cũ, được đưa ra lần đầu tiên vào tháng 4, nhằm thúc đẩy nhu cầu ô tô trong nước. Người tiêu dùng loại bỏ xe cũ phát thải cao và mua xe điện có thể nhận được 20.000 Nhân dân tệ (2.818 USD), trong khi những người lựa chọn xe chạy bằng xăng tiết kiệm nhiên liệu hơn sẽ đủ điều kiện nhận 15.000 Nhân dân tệ (2.113 USD).

BloombergNEF lưu ý rằng chương trình ban đầu không thu hút được nhiều sự chú ý vì người tiêu dùng còn ngần ngại hành động. Nhưng với mức trợ cấp hiện đã tăng gấp đôi và chương trình sẽ hết hạn vào cuối năm 2024, doanh số có thể tăng đáng kể.

Khoảng 16,8 triệu xe đủ điều kiện tham gia chương trình đổi xe. Ngân sách ban đầu là 11,2 tỷ Nhân dân tệ. (1,6 tỷ USD), do Bộ Tài chính Trung Quốc đặt ra vào tháng 5 năm 2024, dự kiến ​​sẽ hỗ trợ việc thay thế khoảng 1,6 triệu xe bằng xe chạy bằng xăng hoặc 1,1 triệu xe bằng xe điện theo các tiêu chuẩn trợ cấp cũ.

Mặc dù ngân sách cập nhật chưa được tiết lộ, BloombergNEF ước tính rằng số lượng xe được thay thế sẽ vẫn gần với mục tiêu ban đầu. Do đó, chương trình vẫn có thể tăng thêm 1,1 triệu xe điện vào doanh số bán hàng tại địa phương, tạo ra 26 tỷ đô la Mỹ doanh thu và đẩy tổng doanh số bán xe điện vượt qua 10 triệu chiếc trong năm nay.