Phương Tây khó chấm dứt sự phụ thuộc vào Trung Quốc với lithium

Nam Nguyễn

19/11/2024

Albemarle, nhà sản xuất lithium lớn nhất thế giới, cho biết việc xây dựng chuỗi cung ứng ở Bắc Mỹ và Châu Âu để giành quyền kiểm soát các khoáng sản quan trọng từ Trung Quốc là không khả thi về mặt kinh tế.

Kent Masters, giám đốc điều hành của tập đoàn có trụ sở tại Mỹ, nói rằng "không có lợi nhuận" để chuyển hướng nguồn cung hàng hóa, vốn rất quan trọng đối với ngành công nghiệp xe điện, sang phương Tây vì giá lithium thấp và chi phí vận hành cao.

"Chúng tôi đã cố gắng chuyển hướng sang phương Tây. Nhưng mức giá mà chúng tôi thấy trên thị trường thực sự không cho phép chúng tôi làm như vậy", Masters nói, đồng thời nhấn mạnh rằng Mỹ "hoàn toàn" có nguy cơ thua cuộc trong cuộc đua cạnh tranh với Trung Quốc về lithium.

Giá lithium đã giảm hơn 80% kể từ đầu năm ngoái, do doanh số bán xe điện toàn cầu chậm lại và bối cảnh kinh tế vĩ mô khó khăn đã làm giảm nhu cầu về kim loại này trong khi nguồn cung vẫn tiếp tục tăng.

“Ở mức giá hiện tại, những người mới tham gia không được khuyến khích tham gia thị trường”, Adam Megginson, một nhà phân tích cấp cao tại Benchmark Mineral Intelligence cho biết.

Sự suy thoái của thị trường lithium làm suy yếu những nỗ lực của phương Tây nhằm xây dựng chuỗi cung ứng trong nước cho các kim loại quan trọng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, nơi có phần lớn năng lực lọc dầu của thế giới và một số công ty khai thác lớn nhất.

Albemarle đã báo cáo khoản lỗ hàng quý là 1,1 tỷ USD vào đầu tháng này do giá lithium thấp và cắt giảm 6 - 7% lực lượng lao động như một phần của kế hoạch tiết kiệm chi phí. Đầu năm nay, công ty này cũng đã tạm dừng kế hoạch xây dựng nhà máy lọc dầu trị giá 1,3 tỷ USD ở Nam Carolina và dừng một phần việc mở rộng tại Kemerton, Úc.

Công ty sở hữu mỏ lithium duy nhất đang hoạt động tại Mỹ ở Nevada và đang xin giấy phép cho một mỏ ở Bắc Carolina. Masters nói rằng việc phát triển mỏ phụ thuộc vào “tình hình kinh tế tại thời điểm đó”.

Masters cho biết “sau khi hoàn tất thủ tục cấp phép, chúng tôi sẽ phải đưa ra quyết định xem có nên thực hiện hay không”. Công ty có kế hoạch chi 800-900 triệu USD cho chi tiêu vốn trên toàn cầu vào năm tới, bằng khoảng một nửa chi tiêu của năm nay.

Lithium rất quan trọng trong ngành xe điện.

Sự chậm lại từ Albemarle xảy ra khi các nhà sản xuất báo cáo lợi nhuận thấp hơn và rút lại các kế hoạch mở rộng. Vào tháng 8, Piedmont Lithium đã hủy bỏ kế hoạch xây dựng nhà máy lọc dầu trị giá 800 triệu USD tại Tennessee. Vào tháng 9, International Battery Metals đã đình chỉ hoạt động tại nhà máy lithium của mình ở Utah hai tháng sau khi bắt đầu sản xuất.

"Khoảng cách với Trung Quốc dường như đang nới rộng hơn là thu hẹp lại", Oliver Montique, một nhà phân tích chuỗi cung ứng và thương mại tại Eurasia Group nhận định.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Trung Quốc chiếm 65% công suất lọc lithium của thế giới vào năm ngoái và dự kiến sẽ tạo ra hơn một nửa nguồn cung của thế giới cho đến năm 2040.

Tuy nhiên, một số công ty vẫn đang tiến lên phía trước. Tháng trước, Rio Tinto đã mua lại Arcadium Lithium với giá 6,7 tỷ USD, đây là thương vụ mua lại lithium lớn nhất được ghi nhận.

Theo Macquarie, nguồn cung khai thác toàn cầu dự kiến sẽ tăng khoảng 24% trong năm nay và 21% vào năm tới, công ty này không kỳ vọng giá sẽ phục hồi cho đến năm 2027.

Mặc dù Đạo luật Giảm lạm phát của Mỹ bao gồm các khoản tín dụng thuế để khuyến khích tìm nguồn cung ứng vật liệu không phải từ Trung Quốc và sản xuất trong nước, Albemarle cho biết luật này không đẩy nhanh quá trình xây dựng chuỗi cung ứng xuống lĩnh vực khoáng sản.

Rich Nolan, chủ tịch Hiệp hội Khai thác Quốc gia, đã kêu gọi một "cách tiếp cận tích cực và toàn diện hơn" để thúc đẩy sản xuất trong nước, bao gồm "kho dự trữ, các biện pháp hỗ trợ mua hàng và các cam kết thị trường trước".

Ngoài giá thấp, lithium sản xuất phải đối mặt với thời hạn cấp phép dài, tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động và sự không chắc chắn về chính sách. Các nhà phân tích cho rằng lời hứa từ tân tổng thống Donald Trump về việc "chấm dứt lệnh bắt buộc xe điện điên rồ" ở Mỹ và hủy bỏ IRA có thể làm chậm quá trình áp dụng EV hơn nữa và đẩy giá lithium xuống.

"Bất kỳ điều gì thay đổi hoặc làm giảm nhu cầu đều không tốt", Alice Fox, chiến lược gia kim loại cơ bản cấp cao tại Macquarie Group nhấn mạnh.