Vấn nạn xe quá tải: Vì sao vẫn chưa “trị” được dứt điểm?

Liên quan đến vụ xe tải lật đè xe con khiến 3 người tử vong ở tỉnh Hòa Bình, lãnh đạo Phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết qua kiểm tra trực tiếp tại hiện trường vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng làm 3 người chết ở tỉnh Hòa Bình cho thấy kích thước thực tế của lòng thùng xe tải cao so với thông số kỹ thuật ban đầu 1,13m.

Theo đo thực tế tại hiện trường sau tai nạn, xe tải BKS 29H-770.16 có chiều dài 6,78 m; rộng 2,31 m và cao 1,85 m. Trong khi đó, theo Giấy chứng nhận đăng kiểm, xe tải này mang nhãn hiệu CNHTC, sản xuất năm 2021 tại Trung Quốc, được phép chở 2 người (kể cả người lái), được chuyên chở 13,1 tấn; lòng thùng xe có kích thước chiều dài 6,5 m x rộng 2,3 m x cao 72 cm.

Có thể thấy thùng xe thực tế dài hơn 28 cm và cao hơn 1,13 m (chiều cao cơi nới gấp 2 lần so với chứng nhận đăng kiểm). Từ hình ảnh chụp lại thời điểm đăng kiểm cho thấy, phương tiện này đã bị nối thêm chiều dài và chiều cao so với ban đầu.

Câu hỏi được nhiều người quan tâm sau vụ tai nạn thảm khốc đó là vì sao những loại xe quá tải như vậy vẫn có thể được lưu thông trên đường mà không ai biết, không ai kiểm tra và xử phạt cho đến khi xảy ra tai nạn thảm khốc?

Thực tế, thời gian qua, các lực lượng chức năng đã liên tiếp có các đợt cao điểm kiểm soát, xử lý xe quá tải. Từ đầu năm 2022, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 123, trong đó, tăng nặng mức xử phạt với hành vi vi phạm tải trọng xe. Chế tài đã có đầy đủ, nhưng trên thực tế còn nhiều nguyên nhân khiến việc kiểm soát và xử lý các vi phạm xe quá tải gặp nhiều khó khăn.

Theo lực lượng chức năng, những lý do được xác định đó là hệ thống trang thiết bị chưa đồng bộ, lái xe tìm đủ mọi cách chống đối, lực lượng chức năng mỏng, không thể kiểm soát hết được các tuyến đường... Khó nhất hiện nay là vấn đề hạ tải, không thể hạ tải trên quốc lộ dẫn đến khó khăn cho các cơ quan thanh kiểm tra.

Trong khi đó, lý giải về những khúc mắc trong việc xử lý các loại xe quá khổ, quá tải, ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng nguyên nhân sâu xa của tình trạng xe quá tải là do lợi nhuận quá lớn, tính độc quyền về địa bàn của nguyên vật liệu hay lỗ hổng trong quản lý các cơ sở sản xuất, cung cấp nguyên vật liệu là bắt buộc cân cả xe đã có vật liệu trước khi rời khỏi kho, mỏ, bãi…

Bên cạnh đó, rất nhiều hình thức chống đối khiến cho việc kiểm soát, xử lý lại càng khó khăn hơn. Về vấn đề làm sao giải quyết “triệt để”, ông Hùng nhấn mạnh để xử lý tình trạng xe quá tải này trước hết cần ý thức chấp hành quy định của lái xe, đơn vị kinh doanh, tiếp đó là sự phối hợp của các lực lượng chức năng trong xử lý vi phạm và hoàn thiện các quy định pháp luật, bịt lỗ hổng pháp lý để giúp hạn chế tối đa tình trạng này.

Ở một góc độ khác về vấn đề này, trả lời trên kênh VOV giao thông mới đây, ông Nguyễn Mai Bộ, Nguyên Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cho rằng việc ông Khuất Việt Hùng đề nghị Tòa án xét xử điểm nhưng câu chuyện xét xử điểm ở đây không giải quyết được gốc của vấn đề. Cái gốc chính là việc Ủy ban ATGTQG, Bộ GTVT phải xử lý triệt để tình trạng hoán cải các xe ô tô vận tải.

“Trong khi chức năng kiểm định là của ngành GTVT, xử lý là của thanh tra giao thông, công an giao thông. Nhưng bấy lâu nay chúng ta vẫn để cho những xe hoán cải đó được đăng kiểm, có nghĩa là cho người ta một cái chìa khóa ra đường, buông lỏng quản lý trong việc đó, thậm chí là có tiêu cực.

Tôi từng tâm sự với nhiều anh em lái xe, người ta nói nếu bọn em trở đúng trọng tải thì không có lãi. Cho nên người ta phải hoán cải, nhưng câu chuyện không có lãi đấy là tại sao? Rõ ràng nạn hối lộ của hai lực lượng, thanh tra giao thông và công an giao thông, cho nên nó mới đội chi phí lên. Và hối lộ này không phải từng chuyến mà còn chuyện bảo kê hàng tháng cho các lực lượng chức năng. Đây là lỗi của ngành đăng kiểm, lỗi của thanh tra giao thông và cảnh sát giao thông, đây là câu chuyện thực thi pháp luật”, ông Nguyễn Mai Bộ cho biết.

Ông Nguyễn Mai Bộ cũng nhấn mạnh: “Thực tế thì phiên tòa xử điểm không phải không có ý nghĩa, nhưng mà việc xử điểm ai dự phiên tòa mới là vấn đề. Chủ yếu là người dân xem và ở đây chỉ giáo dục chung đối với người dân dự phiên tòa. Còn mục tiêu nhắm đến, tác động vào những đối tượng sẽ giải quyết căn nguyên của câu chuyện này là thanh tra giao thông, cảnh sát giao thông, đăng kiểm người ta có dự đâu, cho nên không giải quyết được triệt để. Mấu chốt của vấn đề là phải đăng kiểm, cho trở lại nguyên trạng như thiết kế ban đầu của xe đấy”.