Hàng ngàn công trình có nguy hiểm về cháy nổ đã đưa vào sử dụng nhưng chưa được thẩm duyệt thiết kế, có hay không sự du di, thỏa hiệp, "đi đêm" giữa chủ đầu tư với tổ chức, cơ quan có thẩm quyền?

Câu hỏi này đã được đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) đặt ra khi Quốc hội giám sát tối cao về "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng cháy và chữa cháy giai đoạn 2014 - 2018", sáng 13/11.

Theo báo cáo giám sát, hiện vẫn còn 2.662 công trình có nguy hiểm về cháy, nổ đã đưa vào sử dụng nhưng chưa được thẩm duyệt thiết kế hoặc đã thẩm duyệt nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy. Tính đến tháng 7/2018, còn 110 công trình chung cư, nhà cao tầng đã được chủ đầu tư đưa vào hoạt động nhưng chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy.

Luật cấm, vẫn làm 

Nhấn mạnh điều 16 Luật Phòng cháy và chữa cháy nghiêm cấm điều này, đại biểu Nhân đặt vấn đề: tình trạng trên có xuất phát từ việc thiếu kiên quyết trong xử lý các hành vi vi phạm của nhiều chủ đầu tư cố tình chây ỳ, khinh nhờn luật pháp.

"Có hay không sự du di, thỏa hiệp, "đi đêm" giữa chủ đầu tư với tổ chức, cơ quan có thẩm quyền chốt công đoạn, thủ tục trong quy trình thực hiện phòng cháy, chữa cháy, đặc biệt là công tác thẩm duyệt, nghiệm thu, kiểm tra công trình. Nếu có thì đây chính là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, nó khác gì tội ác, cơ hội được sống và sống an toàn của người dân bị tước đi sau những lần du di, thỏa hiệp. Lẽ nào những nỗi đau tận cùng sau thảm kịch Carina vẫn chưa đủ thức tỉnh lương tri những ai có trách nhiệm để chấm dứt câu chuyện phạt cho tồn tại hay sao, thưa Quốc hội?", ông Nhân phát biểu.

Trong phát biểu của mình, ông Nhân cũng hơn một lần nhắc đến thảm kịch Carina (vụ cháy chung cư Carina tại Tp.HCM khiến 13 người chết, hơn 60 người bị thương năm 2018) như một điển hình cho hệ thống thiết bị phòng, cháy chữa cháy không đồng bộ, kém chất lượng dẫn đến không hoạt động, cho sự yếu kém trong quản lý, thanh tra, kiểm tra.

Có nghịch lý không khi càng tổ chức các buổi kiểm tra, tuyên truyền, huấn luyện, càng phát hành pano, khẩu hiệu thì cháy xảy ra càng nhiều. Trong giai đoạn giám sát gần 150.000 lớp tuyên truyền, huấn luyện được tổ chức, hơn 4 triệu pano, khẩu hiệu được phát hành, 1.500.000 lượt tổ chức kiểm tra và hàng triệu tồn tại, thiếu sót được chỉ ra, nhưng số vụ cháy năm 2017 lại gấp đôi năm 2015 và mới 7 tháng đầu năm 2018 đã vượt quá nửa cùng kỳ. Cháy bất kể nơi đâu, bất cứ lúc nào, cháy trước khi đoàn giám sát đến và ngay khi đoàn vừa rời đi, ông Nhân nhận định sau khi liệt kê những con số khủng. 

Đã có bao nhiêu người bị kỷ luật, mất chức? 

Trước đại biểu Nhân, đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hoá) cũng nêu những trường hợp cụ thể mà theo đại biểu là rất đau lòng.

Đại biểu Cao Thị Xuân phát biểu tại hội trường - Ảnh: Quang Phúc

Bà Xuân nêu, ngày 27/6 cô nông dân Nguyễn Thị Hảo, 36 tuổi ở Hương Sơn, Hà Tĩnh đốt cỏ làm cháy lan sang khu rừng, gây thiệt hại 7 ha, sau đó Hảo bị tuyên phạt 2 năm tù. Ngày 28/6 một nông dân khác là Phan Đình Thành, 46 tuổi ở Nghi Xuân, Hà Tĩnh cũng đốt rác trong vườn làm cháy lan rừng phòng hộ, sau đó Thành cũng bị khởi tố và bắt tạm giam.

Theo đại biểu Xuân, người nông dân với thói quen đốt rẫy, làm nương không cố tình gây ra những đám cháy lớn, nhưng họ không đủ kiến thức về phòng cháy, chữa cháy nên đã vi phạm pháp luật. Hậu quả là mất rừng, còn những người nông dân đáng thương gây ra vụ cháy thì lại phải vào tù, trong khi hoàn toàn có thể phòng tránh được những hậu quả đáng tiếc nếu công tác thông tin tuyên truyền, giáo dục, vận động để nâng cao ý thức của người dân được làm tốt hơn.

Cũng nêu con số về hàng ngàn công trình chưa được nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy đã được đưa vào sử dụng, đại biểu Xuân đặt câu hỏi, tại sao có tình trạng này, là do vi phạm của các chủ đầu tư hay do tiêu cực trong công tác kiểm tra, xử lý sai phạm trong thực hiện pháp luật về phòng cháy, chữa cháy?

Điều gì sẽ xảy ra nếu hỏa hoạn tại hàng trăm chung cư, cao ốc đang ẩn chứa nguy cơ mất an toàn cháy nổ, bà Xuân nêu vấn đề và đề nghị Chính phủ, Bộ Công an và chính quyền địa phương phải chấn chỉnh tình trạng này.

Vị đại biểu Thanh Hoá cũng nhấn mạnh, qua giám sát cho thấy, hàng ngàn vụ cháy đã xảy ra, hàng trăm người bị thiệt mạng, nhiều ha rừng, cơ sở vật chất bị thiêu rụi. Nguyên nhân chủ quan trong các vụ việc này rất lớn nhưng đã có bao nhiêu cán bộ bị kỷ luật, bị mất chức, bị xử lý liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước trong công tác phòng cháy, chữa cháy.

Công tác xử lý trách nhiệm về quản lý nhà nước thời gian qua không tương xứng với những tồn tại, vi phạm, sai phạm trong công tác phòng cháy, chữa cháy. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến hậu quả đáng tiếc khi hỏa hoạn xảy ra, đại biểu Xuân nhìn nhận.