Thông tin đầu xuân vui nhất cho các doanh nghiệp có lẽ là việc Bộ Tài chính chính thức thông báo, năm 2008, Bộ sẽ trình Chính phủ và Quốc hội xem xét việc thay đổi một số luật thuế theo hướng có lợi cho doanh nghiệp.

Đó là Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp và Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Đây là những luật thuế tác động trực tiếp và nhiều nhất tới doanh nghiệp.

Theo Bộ Tài chính, sự thay đổi một số luật thuế này không nhằm mục đích gì khác ngoài việc tạo môi trường đầu tư thuận lợi, khuyến khích thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Hiện các nước trong khu vực đều đã giảm hoặc có lộ trình giảm nhiều khoản thuế cho doanh nghiệp, đặc biệt là thuế thu nhập doanh nghiệp. Việt Nam muốn cạnh tranh thu hút đầu tư nước ngoài thì việc giảm một số loại thuế, nhất là thuế thu nhập doanh nghiệp là điều phải làm ngay.

Nên áp dụng một mức thuế giá trị gia tăng

Các doanh nghiệp trong nước là bên được lợi nhiều nhất khi các chính sách giảm thuế này chính thức đi vào cuộc sống. Các doanh nghiệp trong nước sẽ có điều kiện để tăng tích luỹ vốn, đầu tư cho sản xuất để phát triển kinh doanh.

Đây cũng là một trong những thuận lợi để các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất hàng hoá có thêm khả năng cạnh tranh trong khu vực và trên thế giới.

Về Luật Thuế giá trị gia tăng, theo Bộ Tài chính, sẽ có thêm nhiều hàng hoá dịch vụ xuất khẩu được áp dụng mức thuế suất 0%. Như vậy đối tượng hàng hoá dịch vụ xuất khẩu được hưởng mức thuế suất 0% sẽ được mở rộng hơn nhiều, đây là chính sách nhằm khuyến khích xuất khẩu nhiều loại hình hàng hoá dịch vụ trong nước.

Ngoài ra sẽ áp dụng 2 mức thuế suất 5% và 10% với nhiều loại hàng hoá dịch vụ nhập khẩu khác nhau. Mức 5% sẽ áp dụng chủ yếu cho hàng hoá dịch vụ đầu vào phục vụ sản xuất nông nghiệp và hàng hoá tiêu dùng thiết yếu của nhân dân... Mức thuế 10% sẽ áp dụng nhiều cho các loại hàng hoá không nằm trong mức thuế 5%. Như vậy, lần sửa đổi này đối với Luật Thuế giá trị gia tăng cũng chỉ dừng lại ở việc mở rộng đối tượng hàng hoá dịch vụ được áp dụng.

Ngoài ra Bộ Tài chính cũng có những đề xuất sửa đổi áp dụng đối với thuế giá trị gia tăng với những đối tượng không chịu thuế, sửa dổi về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, về hoàn thuế giá trị gia tăng...

Vấn đề vướng mắc hiện nay là việc vận dụng thuế suất thuế giá trị gia tăng lại không được đề cập trong bản dự thảo. Theo nhiều ý kiến nên áp dụng một mức thuế suất thuế giá trị gia tăng, không nên để 2 mức như hiện nay, có thể nằm ở mức 8%.

Về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng sẽ có sự thay đổi nhưng phía Bộ Tài chính chưa đưa ra những thay đổi cụ thể. Hiện Bộ đang xem xét việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng ôtô, thuốc lá, rượu bia. Việc giảm thuế nhập khẩu này không gì khác ngoài việc phải thực hiện lộ trình giảm thuế nhập khẩu theo cam kết gia nhập WTO.

Mức thuế thu nhập doanh nghiệp vẫn còn cao

Theo thông tin từ Bộ Tài chính, trong các luật thuế sẽ trình thay đổi trong năm 2008 thì thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ có những điều khoản thay đổi lớn nhất. Hiện nay mức thuế thu nhập doanh nghiệp phổ thông là 28% (trừ các đối tượng được hưởng ưu đãi đầu tư), Bộ Tài chính đang dự định giảm xuống mức 25%.

Nếu dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp lần này được thông qua thì đây là lần thứ 2 mức thuế thu nhập doanh nghiệp được giảm. Trước năm 2004 mức thuế thu nhập doanh nghiệp là 32%, sau lần sửa đổi năm 2004 giảm xuống 28%. Chính việc giảm Thuế thu nhập doanh nghiệp này đã tác động tích cực đến chính sách thu hút đầu tư của Việt Nam.

Theo nhiều chuyên gia kinh tế thì lần giảm thuế thu nhập doanh nghiệp này chưa phải là lần cuối cùng vì cùng với tốc độ thu hút đầu tư như hiện nay các doanh nghiệp trong nước sẽ đứng trước sự cạnh tranh khốc liệt. Hiện phía Bộ Tài chính mới chỉ đưa ra mức thuế suất dự kiến nhưng theo nhiều nhận định mức thuế suất 25% vẫn còn cao.

Thêm vào đó việc các đối tượng thuộc diện ưu đãi đầu tư như hiện nay đang có lợi thế ở mức thuế suất ưu đãi như mức 20%, 15%, 10%...

Ngoài ra các doanh nghiệp này còn được hưởng các ưu đãi về thời gian được miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp. Rồi mức thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ được tính từ khi doanh nghiệp có thu nhập chịu thuế, điều này sẽ dẫn đến việc kiểm tra giám sát của các cơ quan chức năng, nhất là cơ quan thuế rất khó khăn. Đây là những điểm cần được chú ý thay đổi cùng với việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm 2008.

Khắc phục tình trạng dàn trải ưu đãi thuế

Xu hướng hiện nay là khuyến khích các dự án đầu tư công nghệ cao thân thiện với môi trường, mà nguồn vốn đầu tư trên một diện tích đất phải lớn, tránh tình trạng đất đai bị bỏ hoang hay sử dụng không hiệu quả. Ví dụ như hiện nay các Hợp tác xã sản xuất ở đồng bằng được hưởng thuế suất thu nhập doanh nghiệp là 20% trong vòng 10 năm kể từ khi thành lập và được giảm 50% trong vòng 2 năm tiếp theo từ khi có thu nhập chịu thuế.

Đó là chưa tính đến nhiều khoản ưu đãi khác như tiền thuê đất. Trong khi đó, diện tích sử đất của các hợp tác xã không phải là nhỏ nhưng hiệu quả đầu tư sản xuất không cao.

Trong dự thảo lần này Bộ Tài chính cần đưa ra những điều khoản sửa đổi như tập trung cải cách hệ thống ưu đãi doanh nghiệp thông qua thuế thu nhập doanh nghiệp. Nếu việc sửa đổi này được tiến hành sẽ khắc phục được tình trạng dàn trải quá nhiều ưu đãi thuế như hiện nay. Nhiều khoản ưu đãi doanh nghiệp cũng như thời gian được ưu sẽ bị bỏ và giảm xuống.

Mục đích của việc hạn chế bớt những chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp nhằm nâng dần hiệu quả đầu tư, đầu tư có chọn lọc. Ngoài việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp bỏ thu thuế bổ sung đối với thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất.

Hiện nay đối tượng chịu thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất là tổ chức sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ có thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất. Việc bỏ thu thuế bổ sung với các khoản thu nhập này có thể sẽ dẫn đến việc hình thành một thị trường bất động sản ngầm giữa các tổ chức sản xuất, kinh doanh hàng hoá dịch vụ.