Cuộc đua Robot hình người: Trung Quốc vươn lên dẫn đầu thế giới

Sau nhiều năm các công ty Mỹ như Boston Dynamics dẫn đầu trong việc phát triển robot hình người, các startup Trung Quốc giờ đây đang đẩy nhanh ranh giới của sự đổi mới. Vào tháng 4, Bắc Kinh đã tổ chức cuộc thi chạy marathon robot đầu tiên trên thế giới, nơi robot X-Humanoid của thành phố vượt qua 20 đối thủ hình người khác.

Đến tháng 5, Unitree Robotics, một trong những công ty nổi bật của Trung Quốc, đã giới thiệu robot của mình trong một sự kiện được quảng bá là giải đấu kickboxing robot đầu tiên. Dù không phải mọi thứ đều suôn sẻ – 15 trong số 21 robot không hoàn thành cuộc đua ở Bắc Kinh – song mục tiêu ở đây là tiến bộ, chứ chưa phải là sự hoàn hảo.

TRUNG QUỐC TĂNG TỐC TRONG CUỘC ĐUA ROBOT HÌNH NGƯỜI

Theo Bloomberg, Trung Quốc, nơi đã có mật độ robot trên mỗi công nhân trong các nhà máy cao hơn cả Mỹ và Nhật Bản, đang chuẩn bị đưa robot hình người vào những vai trò phức tạp hơn. Các startup như EngineAI và Unitree đã bắt đầu thử nghiệm robot trong nhiều lĩnh vực, từ phân loại rác, giao thuốc trong viện dưỡng lão, tuần tra đường phố cùng cảnh sát, đến hướng dẫn tham quan tại bảo tàng. Theo các báo cáo truyền thông địa phương, robot hình người thậm chí đang được thử nghiệm cho các nhiệm vụ quân sự.

Zhao Tongyang, nhà sáng lập kiêm CEO của EngineAI, cho biết hiện có khoảng 50 đến 60 công ty tại Trung Quốc đang phát triển robot hình người, tận dụng lợi thế chuyên môn sản xuất của đất nước và sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ. Họ đang ứng dụng các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) để robot có thể tự học cách xử lý các nhiệm vụ mới mà không cần lập trình phức tạp cho từng tình huống. EngineAI cho biết họ đã nhận được đơn đặt hàng cho hàng trăm robot hình người.

“Trung Quốc có nhiều công ty tham gia và sở hữu những tài năng xuất sắc”, CEO Zhao, 43 tuổi, chia sẻ. “Tôi hy vọng Trung Quốc sẽ dẫn đầu trong lĩnh vực robot”.

Sự phát triển của các startup Trung Quốc đã thu hút sự chú ý của tỷ phú Elon Musk, người đang đặt cược lớn vào thị trường robot hình người với dự án Optimus của Tesla. Trong một hội nghị vào tháng 4, Musk thừa nhận rằng dù Optimus có thể dẫn đầu về hiệu suất, Trung Quốc có khả năng sẽ thống trị lĩnh vực này. “Tôi lo rằng từ vị trí thứ hai đến thứ mười trên bảng xếp hạng sẽ đều là các công ty Trung Quốc”, ông nói.

THỊ TRƯỜNG ROBOT HÌNH NGƯỜI VÀ CÁC DỊCH VỤ LIÊN QUAN SẼ TĂNG VỌT LÊN 7 NGHÌN TỶ USD

Việc dẫn đầu trong lĩnh vực robot hình người không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có những ý nghĩa chiến lược sâu rộng. Ngân hàng Citigroup gần đây dự đoán thị trường robot hình người và các dịch vụ liên quan sẽ tăng vọt lên 7 nghìn tỷ USD vào năm 2050, khi thế giới có thể có tới 648 triệu robot hình người. Ai dẫn đầu trong việc phát triển các robot này có thể kiểm soát một lực lượng lao động, nhân viên chăm sóc và thậm chí là binh lính không biết mệt mỏi, từ đó định hình lại sức mạnh kinh tế và chính trị.

Elon Musk nhấn mạnh vào giữa tháng 5 rằng nền kinh tế toàn cầu có thể tăng trưởng gấp 10 lần nhờ vào lao động robot. “Nó mở ra tiềm năng kinh tế to lớn. Chúng ta đang tiến tới một thế giới hoàn toàn khác”.

Sự mạnh mẽ của Trung Quốc trong lĩnh vực này không phải ngẫu nhiên. Hơn một thập kỷ trước, Trung Quốc đã vạch ra kế hoạch phát triển các công nghệ chiến lược, bao gồm robot. Các quan chức địa phương sau đó cung cấp các ưu đãi tài chính và hỗ trợ cho các doanh nhân để đạt được các mục tiêu chính sách của Bắc Kinh. Trong trường hợp của EngineAI, chính quyền Thâm Quyến đã giúp Zhao kết nối với nguồn vốn và các tài nguyên khác.

“Dù chính phủ không trực tiếp đầu tư vào chúng tôi, nhưng ít nhất tiền của chính phủ được dùng để định hướng ngành công nghiệp này và hướng các quỹ đầu tư”, ông Zhao nói. “Tôi nghĩ đó là một điều tuyệt vời”.

Đầu năm nay, Trung Quốc tuyên bố sẽ đầu tư 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (138 tỷ USD) vào robot và công nghệ cao trong hai thập kỷ tới, vượt xa Mỹ và châu Âu.

CUỘC ĐUA ROBOT HÌNH NGƯỜI GIỮA MỸ VÀ TRUNG QUỐC

Mỹ vẫn có những gã khổng lồ trong ngành robot như Boston Dynamics, Agility Robotics, Figure AI và Tesla, cùng với bề dày thành tựu công nghệ. Tuy nhiên, một số học giả cảnh báo rằng mô hình kinh tế do nhà nước định hướng của Trung Quốc có thể mang lại lợi thế trong việc phát triển các ngành công nghiệp chiến lược, vốn đòi hỏi vốn lớn, như đã từng làm với xe điện và năng lượng mặt trời.

Dù vẫn có khả năng thị trường robot hình người không cất cánh, Trung Quốc đang đặt cược táo bạo rằng nó sẽ thành công. Theo một nghiên cứu vào tháng 4 từ Leaderobot và các tổ chức khác, Trung Quốc dự kiến sẽ sản xuất hơn 10.000 robot hình người trong năm nay, chiếm hơn một nửa số robot trên toàn cầu.

Chiến lược của Trung Quốc là tích hợp robot hình người vào các lĩnh vực như sản xuất, chăm sóc sức khỏe và dịch vụ khách sạn. Các nhà máy ở Trung Quốc đã đạt mật độ robot vượt qua Đức và Nhật Bản, với 470 robot trên 10.000 công nhân vào năm 2023, cao hơn nhiều so với con số 295 ở Mỹ, theo Liên đoàn Robot Quốc tế.

AI ĐƯA ROBOT HÌNH NGƯỜI LÊN TẦM CAO MỚI

Các mô hình AI đang giúp robot hình người trở nên thông minh và linh hoạt hơn. Các startup như EngineAI và Unitree đang hoàn thiện ứng dụng AI, cho phép robot nhìn và nhận diện vật thể, lập kế hoạch di chuyển, phối hợp với nhau và tự học cách thích nghi với các tình huống mới.

“Trước đây, robot rất ngớ ngẩn, đúng không?” Chang Lin, đồng sáng lập kiêm CEO của Leju Robotics, một startup đầy tham vọng khác, nhận xét. Ông cho rằng sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn, như những mô hình hỗ trợ ChatGPT và DeepSeek, đang mang lại trí thông minh cho robot, giúp chúng học các nhiệm vụ từ chủ nhân. 

Những tiến bộ này đang đưa robot hình người của Trung Quốc vào cuộc sống thực. UBTech Robotics Corp., có trụ sở tại Thâm Quyến, đã triển khai robot Walker S1 cao 1,68 mét để hỗ trợ lắp ráp iPhone cho Foxconn, đối tác của Apple. Hơn 500 robot của họ đang hoạt động trong các nhà máy ô tô của BYD, Geely và FAW-Volkswagen, thực hiện các nhiệm vụ như nâng thùng hàng, phân loại linh kiện và kiểm tra thiết bị. Tại nhà máy FAW-Volkswagen, robot phát hiện rò rỉ chất làm lạnh trong hệ thống điều hòa, một công việc có thể gây hại cho phổi con người.

Leju Robotics, cũng tại Thâm Quyến, đang thúc đẩy việc sử dụng robot hình người để phân loại và giao thuốc tại các cơ sở chăm sóc người cao tuổi. Ít nhất 100 robot của họ đã được giao cho các nhà sản xuất ô tô như BAIC Motor và Nio, các phòng triển lãm ở Trung Quốc và các viện dưỡng lão ở Tô Châu. Các trường đại học cũng mua robot của Leju để nghiên cứu.

Susanne Bieller, tổng thư ký Liên đoàn Robot Quốc tế tại Frankfurt, nhận định Trung Quốc đang nổi lên như một trong những quốc gia dẫn đầu về robot hình người khi các startup hợp tác với các nhà sản xuất để giảm chi phí và làm cho robot trở nên dễ tiếp cận hơn. “Trong 5 đến 10 năm tới, chúng ta có thể kỳ vọng robot hình người sẽ được ứng dụng rộng rãi hơn trong công nghiệp”, bà nói.

Tuy nhiên, ngay cả những robot hình người tinh xảo nhất cũng sẽ không có tương lai nếu chúng không mang lại giá trị thực tế. Hiện nay, số lượng người tin vào tiềm năng của robot hình người đang tăng lên. Báo cáo của Citigroup đax mô tả robot hình người như “trí tuệ nhân tạo vật lý” và dự đoán chúng sẽ được sử dụng trong lái xe tự động, dọn dẹp và giao hàng. Họ dự báo robot hình người sẽ là phân khúc tăng trưởng nhanh nhất trong thị trường robot, với khả năng làm việc trong y tế, nhà máy, dọn dẹp nhà cửa, giao hàng, siêu thị và khách sạn.

Elon Musk là một trong những người ủng hộ nhiệt thành nhất. Ông cho biết vào tháng 4 rằng Tesla dự kiến sẽ có hàng nghìn robot Optimus làm việc trong các nhà máy của mình vào cuối năm nay và tự tin đạt sản lượng một triệu chiếc mỗi năm trong chưa đầy 5 năm. Robot này chưa được bán ra thị trường, nhưng dự kiến có giá từ 20.000 đến 30.000 USD khi ra mắt vào năm 2027.

Citigroup lập luận rằng kinh tế của robot hình người sẽ trở nên rõ ràng hơn. Nếu dự đoán của Musk về giá 25.000 USD là chính xác, các nhà phân tích tính toán rằng robot sẽ tự hoàn vốn trong 36 tuần khi so sánh với mức lương tối thiểu thấp nhất ở Mỹ là 7,25 USD/giờ. Lợi ích kinh tế còn hấp dẫn hơn ở những nơi có mức lương cao hơn.

Số lượng startup robot hình người ngày càng tăng ở Trung Quốc đang tạo ra một cuộc cạnh tranh khốc liệt. Hàng chục công ty phải chạy đua để tích hợp khả năng AI và đổi mới vật lý. Với sự hỗ trợ của chính phủ, tài năng công nghệ và quyết tâm dẫn đầu, Trung Quốc đang định hình tương lai của robot hình người – một lĩnh vực có thể thay đổi cách con người sống và làm việc.