Từ 7/5/2007, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM sẽ có những thay đổi lớn trong giao dịch với việc chính thức áp dụng phương thức khớp lệnh liên tục.

>>Những điểm mới trong giao dịch tại sàn Tp.HCM từ 7/5/2007

Ông Lê Hải Trà, Phó giám đốc Trung tâm, khẳng định rằng việc chuyển sang khớp lệnh liên tục, đồng thời áp dụng lệnh thị trường, không có gì khác hơn là nhằm cải thiện giao dịch thành công của nhà đầu tư.

Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM kỳ vọng gì khi áp dụng phương thức khớp lệnh mới?

Việc chuyển sang khớp lệnh liên tục, đồng thời áp dụng lệnh thị trường, không có gì khác hơn là nhằm cải thiện tỷ lệ giao dịch thành công của nhà đầu tư, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường.

Sự tăng trưởng nhanh của thị trường chứng khoán trong thời gian qua cho thấy tình trạng rớt lệnh và lệnh của người đầu tư không được chuyển tới sàn là hiện tượng phổ biến tại công ty chứng khoán hay nói cách khác là sự quá tải.

Sự quá tải đó đối với người đầu tư là mất cơ hội giao dịch, đối với công ty chứng khoán là một khoản doanh thu không thực hiện được. Đó là một sự lãng phí. Dưới góc độ người vận hành thị trường, đây là vấn đề lớn.

Việc áp dụng giao dịch liên tục không gì khác là để giảm thiểu sự quá tải đó và tránh được sự dồn cục của khớp lệnh định kỳ hiện nay. Trên thực tế, khớp lệnh định kỳ 3 phiên/ngày, nghĩa là chỉ có 3 thời điểm có sự tương tác cung - cầu để hình thành giá mà thôi trong khi đó phương thức mới có 1 tiếng giao dịch khớp lệnh liên tục và vì vậy sẽ cho tỷ lệ lệnh được khớp cao hơn so với mức 50-60% như hiện nay.

Và như vậy, mức độ thành công của các lệnh giao dịch của nhà đầu tư sẽ được cải thiện.

Với những ưu điểm mà khớp lệnh liên tục mang lại như ông vừa nói thì có hạn chế được hiện tượng làm giá không, thưa ông?

Phương thức khớp lệnh liên tục chỉ làm nên một điều là tăng khả năng khớp lệnh thành công của nhà đầu tư. Hay nói cách khác, phương thức này giúp tăng khả năng giao dịch của nhà đầu tư, từ đó nâng cao tỷ lệ giao dịch thành công của người đầu tư. Phương thức đó không làm triệt tiêu hành vi thao túng thị trường.

Phương thức giao dịch mới buộc nhà đầu tư sẽ phải tính toán khi đặt lệnh. Nếu như trong khớp lệnh định kỳ, rất nhiều người không hề muốn mua ở giá nào đó nhưng vẫn đặt lệnh để tạo ra cung cầu giả tạo. Đặc biệt trong những phiên giao dịch nóng, biết là chắc chắn giá sẽ tăng trần, các nhà đầu tư thay vì nhập lệnh ngay từ đầu để mua giá trần thì họ chờ qua 20 phút đầu tiên của phiên giao dịch, 10 phút cuối mới nhập lệnh vào rất nhiều với giá trần, mặc dù người ta biết thừa là các lệnh đó nhập vào sẽ không bao giờ được khớp với thời gian như vậy.

Khi chuyển sang phương thức giao dịch mới có sự kết hợp với khớp lệnh liên tục thì nếu phiên mở cửa mà nhà đầu tư cố tình đặt giá kiểu đấy, khi chuyển sang phiên khớp lệnh liên tục mà có những lệnh đối ứng kịp đưa vào hệ thống thì sẽ có thể khớp theo giá đấy. Nếu cứ cố tình đặt lệnh như với khớp lệnh định kỳ như hiện nay thì khả năng lệnh cố tình đặt để không khớp đó sẽ bị khớp không như ý muốn.

Với 30 phút, thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa và đóng cửa có là quá dài không khi mà trên thực tế đang rất cần nhiều thời gian cho khớp lệnh liên tục, để nhiều lệnh được thực hiện thành công hơn?

Về mặt lý thuyết, có thể rút ngắn thời gian khớp lệnh định kỳ. Nhưng với khả năng nhập lệnh của mình hiện nay thì việc 30 phút không phải quá dài. Điều quan trọng ở đây là với số lượng lớn công ty chứng khoán thì cần có một khoảng thời gian đủ dài để các công ty chứng khoán có thể nhập một số lệnh đủ lớn vào, đủ để phản ánh cung - cầu một cách trung thực hơn, hợp lý hơn và chính xác hơn.

Quãng thời gian 30 phút đầu ngày để xác định giá mở cửa thực ra là để tập hợp các lệnh mua bán lại để so khớp xem một mức giá và mức giá đó phản ánh cập nhật hơn về tình hình cung - cầu của loại cổ phiếu đó. Vì từ trưa ngày hôm trước đến 8 giờ ngày hôm sau có rất nhiều thông tin mà nhà đầu tư có thể cập nhật và phản ánh trong các quyết định mua bán của họ.

Tương tự như vậy, thời điểm cuối ngày là thời điểm làm giá tham chiếu cho ngày hôm sau. Đó là quãng thời gian tập hợp các lệnh giao dịch phản ánh thông tin, nhìn nhận cung cầu vào thời điểm cuối ngày. Trên thế giới, đối với nhiều thị trường, họ không có giá mở cửa nhưng họ có giá đóng cửa, dứt khoát phải có phiên định kỳ đóng cửa.

So với định kỳ hiện nay, số lượng lệnh vào hệ thống được cải thiện ở mức nào, thưa ông?

Sẽ không có gì cải thiện cả vì đối với 2 phiên định kỳ thì vẫn như vậy vì 30 phút vẫn là 30 phút. Chỉ có điều, khoảng thời gian khớp lệnh liên tục một tiếng đồng hồ ở giữa chính là sự cải thiện.

Tại sao Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM không áp dụng phương thức khớp lệnh liên tục như Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội mà áp dụng kết hợp: vừa liên tục vừa định kỳ?

Theo khảo sát của 42 sở giao dịch chứng khoán trên thế giới năm vừa qua, có hơn 60% sở có sử dụng kết hợp cả định kỳ và liên tục, hơn 30% các sở còn lại chỉ áp dụng khớp lệnh liên tục mà thôi. Việc áp dụng cả hai phương thức này là nhằm tận dụng các lợi thế của mỗi phương thức.

Việc tăng đơn vị giao dịch lô chẵn 10 cổ phiếu như hiện nay lên 100 cổ phiếu liệu có là vô tình loại bỏ các nhà đầu tư nhỏ ra khỏi cuộc chơi không thưa ông?

Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM không có tham vọng đáp ứng tất cả nhu cầu của các nhà đầu tư trên thị trường, mà chỉ phục vụ và đáp ứng được đại đa số các nhà đầu tư.

Việc nâng đơn vị giao dịch khớp lệnh, tất nhiên sẽ có nhiều người bị tác động, nhưng sự ảnh hưởng đó không nhiều, bởi theo thống kê của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM gần đây, tổng số lệnh đặt với khối lượng dưới 100 cổ phiếu chỉ chiếm 14% tổng số lệnh đặt của thị trường nhưng khối lượng lệnh đặt tương ứng chỉ bằng 1% so với khối lượng đặt của toàn thị trường.

Ngay từ đầu khi thị trường chứng khoán Việt Nam được mở ra, đơn vị giao dịch lô chẵn được áp dụng là 100 cổ phiếu. Tuy nhiên, do khoảng thời gian năm 2002 - 2003, thị trường chứng khoán ảm đạm quá nên buộc phải thay đổi đơn vị giao dịch nhằm thu hút người đầu tư tham gia vào thị trường.

Song, với lượng giao dịch nhỏ như vậy, trong điều kiện thị trường chứng khoán phát triển nhanh như thời gian vừa qua lại trở nên quá tải đối với công ty chứng khoán do tạo ra một số lượng lệnh lớn thêm không cần thiết và trên thực tế, người ta không phải không đủ mua một lô 100 cổ phiếu mà cố tình đặt lệnh với khối lượng tối thiểu để thực hiện thủ thuật giao dịch gọi là “rải đinh”, mà không phải là nhu cầu thực tế.

Để giúp nhà đầu tư có chuẩn bị cho phương thức mới này, Trung tâm đã lùi thời gian áp dụng quy định mới về đơn vị giao dịch lại một tháng, thay vì triển khai từ 7/5 thì áp dụng ngày 7/6.

Trong tương lai, khi cơ sở vật chất kỹ thuật, nền tảng công nghệ của Trung tâm cũng như công ty chứng khoán tốt hơn thì hoàn toàn có thể quay lại đơn vị giao dịch lô 10 cổ phiếu.

Tại sao không tăng biên độ lên mà vẫn giữ 5%?

Trước mắt, để duy trì sự ổn định khi áp dụng khớp lệnh nên biên độ vẫn giữ là 5%. Bởi với biên độ 10%, nếu có biến động trần - sàn thì biên độ lúc đó sẽ là 20%. Tuy nhiên, trên thực tế, cách tốt nhất với khớp lệnh liên tục là không dùng biên độ mà dùng ngắt mạch cho cả thị trường.

Ví dụ như tất cả chỉ số trên thị trường mà giảm 10% thì hệ thống sẽ tạm ngừng, sau 30 phút mở lại. Nhưng nếu giảm tiếp thì lại ngừng. Và có một ngưỡng quy định là giảm đến bao nhiêu đó thì đóng cửa thị trường luôn ngày hôm đấy.

Ông có lời khuyên gì với nhà đầu tư?

Tôi có hai lưu ý đối với các nhà đầu tư cá nhân. Thứ nhất, là phải tập trung theo dõi thị trường và theo dõi mức giá đặt lệnh, khi đã đặt lệnh thì phải hết sức lưu ý là nếu muốn mua ở mức giá nào thì hãy đặt ở mức giá đó, đừng cố tình đặt giá trần.

Lưu ý thứ hai là đối với lệnh thị trường, phải hết sức cảnh giác. Bên cạnh tính ưu việt là tạo khả năng giao dịch thành công rất cao, thì mặt trái của lệnh thị trường là có thể khớp tại giá mà người đầu tư không mong muốn.

Việc áp dụng phương thức liên tục mới chỉ là bắt đầu những thách thức ngày càng gia tăng đối với người đầu tư cá nhân. Tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM hiện có 107 công ty niêm yết nhưng đến cuối năm 2007 con số này có thể sẽ lên tới hàng nghìn công ty. Lúc đó, đối với các nhà đầu tư cá nhân, phải đầu tư rất nhiều về thời gian mới có thể theo dõi được hết tình hình của các công ty niêm yết.

Điều này cũng đặt ra một yêu cầu thực tế là nếu không có thời gian nghiên cứu, đánh giá thì nhà đầu tư nên gửi tiền cho các nhà quản lý quỹ chuyên nghiệp. Trên thế giới, tỷ lệ giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân chỉ chiếm từ 10-40% giá trị giao dịch của toàn thị trường, 60% còn lại thuộc về tổ chức.