TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Nông dân đã có “lương hưu”
“Suốt cả đời bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, tôi không dám mơ tới lương hưu! Ấy vậy mà bây giờ lại là sự thật"
“Suốt cả đời bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, tôi không dám mơ tới lương hưu! Ấy vậy mà bây giờ lại là sự thật. Thật mà như mơ”.
Đó là lời tâm sự của nông dân xã Dị Sử, huyện Mỹ Hào, Hưng Yên - nơi đầu tiên trong cả nước nông dân có... “lương hưu”.
Cũng như nhiều miền quê khác trong cả nước, đằng sau việc giao đất kéo theo bao nhiêu chuyện buồn. Cầm trong tay một “cục tiền” đền bù, người nông dân không còn đất canh tác trở thành thất nghiệp; từ “nhàn cư vi bất thiện” dễ dẫn người dân đến với các tệ nạn xã hội.
Từ kinh nghiệm nhiều nơi, lường trước được những điều sẽ đến, chính quyền xã Dị Sử đã sớm lo toan, không để người dân sống vất vưởng bên cạnh nhà máy. Nhưng bằng cách nào?
Tưởng là khó mà vẫn có thể thực hiện
Nhân dân và lãnh đạo xã cùng hiến kế, thống nhất đi tới một phương thức: chính quyền địa phương yêu cầu các doanh nghiệp nhận đất xây dựng nhà máy trên địa bàn của xã, cam kết. 1 sào ruộng đền bù sẽ phải nhận 1 người vào làm công nhân trong nhà máy. Nếu người đó không vào làm công nhân, sẽ được nhận 1 triệu đồng hỗ trợ học nghề.
Còn người già, những người không thuộc độ tuổi lao động (từ 60 tuổi trở lên) làm sao tạo được sự hài hòa trong việc đền bù sức lao động giữa những người đã chuyển giao đất.
Xã chủ trương thành lập quĩ cho những người không còn thuộc độ tuổi lao động. Chủ trương này được Đảng ủy, các tổ chức, đoàn thể trong xã nhất trí cao. Vấn đề khó khăn là làm sao để có tiền?
Ông Vũ Tiến Dũng, 55 tuổi, Chủ tịch Hội nông dân Dị Sử, nhà ở bên cạnh quốc lộ 5 Hà Nội - Hải Phòng, phấn chấn kể: “Cách đây 10 năm, ý tưởng thành lập quĩ hưu cho nông dân đã được hình thành, nhưng mãi tới năm 2004 chúng tôi mới thực hiện được.
Để có tiền gây quĩ, trước hết chúng tôi tìm nguồn thu trong dân của xã. Ban chỉ đạo thành lập quĩ đi đến từng nhà, nói rõ phương châm hoạt động của quĩ, chính là trả lương cho ông bà, cha mẹ của các hộ gia đình. Sau đó qua một vài lần họp dân, thấy rõ mục đích thiết thực, mọi người nhất trí cao, đóng góp 50.000 đồng/hộ.
Cả xã lúc đó có 2.000 hộ, thu được 100 triệu đồng. Tiền đóng góp được giao cho Hội Nông dân quản lý. Để đồng tiền quĩ không “chết”, hội có trách nhiệm gửi tiết kiệm để sinh lời. Sau đó dùng khoản tiền sinh lời chi trả “lương” cho những người đến tuổi hưu, tuyệt đối không sử dụng đến “tiền ốc”.
Sau phần... phát huy nội lực tại chỗ, Ban quản lý quĩ đến các doanh nghiệp đóng trên địa bàn Dị Sử, đặt vấn đề một cách có tình, có lý.
Theo qui định 1 sào đất đền bù nhà máy phải nhận một người vào làm, hoặc trả 1 triệu đồng tiền học nghề, thì nay khoản lợi của diện tích đất công điền (không có nhân công vào làm) cũng trả 1 triệu đồng và được chuyển vào quĩ nông dân hết tuổi lao động. Nhiều tổ chức, cá nhân khác cũng nhiệt tâm giúp đỡ.
Điều quan trọng là công khai, minh bạch
Anh Vũ Duy Tiến ở thôn Phan Bôi nói: “Về Quỹ hỗ trợ nông dân tôi ủng hộ hết mình. Thời điểm nào làm ăn phát đạt tôi ủng hộ nhiều, thời kỳ nào làm ăn không suôn sẻ tôi góp ít. Hầu hết người dân xã tôi là nông dân, vì vậy nếu duy trì được quỹ hoạt động tốt thì “lương” của các cụ hôm nay là ngày mai của chúng tôi”.
Một số gia đình có điều kiện đóng góp cả chục triệu đồng. Không những vậy, họ còn vận động những người đi làm ăn xa (cả trong nước và ngoài nước) ủng hộ quĩ với tinh thần và truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “kính già già để tuổi cho”.
Hàng năm tết đến, có những Việt kiều ở Đức và các nước khác về thăm quê, ủng hộ quĩ 200 - 300 triệu đồng. Được sự góp sức từ nhiều phía, nên số tiền quĩ ngày một tăng.
Năm 2004 quĩ lương hưu của nông dân Dị Sử đã có trong tài khoản chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mỹ Hào trên 1 tỷ đồng. Năm 2006 trên 2,1 tỷ. Năm 2008 tăng lên trên 4,1 tỷ đồng.
Ông Phạm Tất Hóa, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Dị Sử - người tích cực tham gia trong quá trình thành lập và duy trì quĩ, cho biết: “Cả xã có 1.447 người cao tuổi, nhưng chỉ có 917 cụ được hưởng lợi từ quĩ này. Đối tượng được hưởng là những người cao tuổi không được hưởng lương hưu, nói cụ thể hơn những người từ trước đến nay chỉ biết trông chờ vào đồng ruộng”.
Nhờ quĩ phát triển, nên “lương” các cụ tăng dần qua từng năm.
Ông Vũ Tiến Dũng cho biết, kế hoạch của Ban chỉ đạo thành lập quĩ, trong năm 2009 tiếp tục vận động sự đóng góp của các doanh nghiệp và nỗ lực bổ sung thêm nguồn, để đến năm 2010 quĩ đạt mức 7 tỷ đồng và bình quân “lương” của các cụ đạt mức 70.000 đến 100.000 đồng/tháng. Tối thiểu mỗi cụ phải có 10 kg gạo/tháng, đủ ăn như hồi còn ruộng cày cấy.
Nông dân nhiều địa phương đã, đang và sẽ tiếp tục chuyển giao đất nông nghiệp phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa. Chuyện “lương hưu” cho nông dân, nhiều nơi như Quỳnh Lưu, Nghệ An đã bàn, đã nghĩ đến nhưng thất bại. Có lẽ Dị Sử là xã duy nhất trong cả nước nông dân có “lương hưu”.
Đó là lời tâm sự của nông dân xã Dị Sử, huyện Mỹ Hào, Hưng Yên - nơi đầu tiên trong cả nước nông dân có... “lương hưu”.
Cũng như nhiều miền quê khác trong cả nước, đằng sau việc giao đất kéo theo bao nhiêu chuyện buồn. Cầm trong tay một “cục tiền” đền bù, người nông dân không còn đất canh tác trở thành thất nghiệp; từ “nhàn cư vi bất thiện” dễ dẫn người dân đến với các tệ nạn xã hội.
Từ kinh nghiệm nhiều nơi, lường trước được những điều sẽ đến, chính quyền xã Dị Sử đã sớm lo toan, không để người dân sống vất vưởng bên cạnh nhà máy. Nhưng bằng cách nào?
Tưởng là khó mà vẫn có thể thực hiện
Nhân dân và lãnh đạo xã cùng hiến kế, thống nhất đi tới một phương thức: chính quyền địa phương yêu cầu các doanh nghiệp nhận đất xây dựng nhà máy trên địa bàn của xã, cam kết. 1 sào ruộng đền bù sẽ phải nhận 1 người vào làm công nhân trong nhà máy. Nếu người đó không vào làm công nhân, sẽ được nhận 1 triệu đồng hỗ trợ học nghề.
Còn người già, những người không thuộc độ tuổi lao động (từ 60 tuổi trở lên) làm sao tạo được sự hài hòa trong việc đền bù sức lao động giữa những người đã chuyển giao đất.
Xã chủ trương thành lập quĩ cho những người không còn thuộc độ tuổi lao động. Chủ trương này được Đảng ủy, các tổ chức, đoàn thể trong xã nhất trí cao. Vấn đề khó khăn là làm sao để có tiền?
Ông Vũ Tiến Dũng, 55 tuổi, Chủ tịch Hội nông dân Dị Sử, nhà ở bên cạnh quốc lộ 5 Hà Nội - Hải Phòng, phấn chấn kể: “Cách đây 10 năm, ý tưởng thành lập quĩ hưu cho nông dân đã được hình thành, nhưng mãi tới năm 2004 chúng tôi mới thực hiện được.
Để có tiền gây quĩ, trước hết chúng tôi tìm nguồn thu trong dân của xã. Ban chỉ đạo thành lập quĩ đi đến từng nhà, nói rõ phương châm hoạt động của quĩ, chính là trả lương cho ông bà, cha mẹ của các hộ gia đình. Sau đó qua một vài lần họp dân, thấy rõ mục đích thiết thực, mọi người nhất trí cao, đóng góp 50.000 đồng/hộ.
Cả xã lúc đó có 2.000 hộ, thu được 100 triệu đồng. Tiền đóng góp được giao cho Hội Nông dân quản lý. Để đồng tiền quĩ không “chết”, hội có trách nhiệm gửi tiết kiệm để sinh lời. Sau đó dùng khoản tiền sinh lời chi trả “lương” cho những người đến tuổi hưu, tuyệt đối không sử dụng đến “tiền ốc”.
Sau phần... phát huy nội lực tại chỗ, Ban quản lý quĩ đến các doanh nghiệp đóng trên địa bàn Dị Sử, đặt vấn đề một cách có tình, có lý.
Theo qui định 1 sào đất đền bù nhà máy phải nhận một người vào làm, hoặc trả 1 triệu đồng tiền học nghề, thì nay khoản lợi của diện tích đất công điền (không có nhân công vào làm) cũng trả 1 triệu đồng và được chuyển vào quĩ nông dân hết tuổi lao động. Nhiều tổ chức, cá nhân khác cũng nhiệt tâm giúp đỡ.
Điều quan trọng là công khai, minh bạch
Anh Vũ Duy Tiến ở thôn Phan Bôi nói: “Về Quỹ hỗ trợ nông dân tôi ủng hộ hết mình. Thời điểm nào làm ăn phát đạt tôi ủng hộ nhiều, thời kỳ nào làm ăn không suôn sẻ tôi góp ít. Hầu hết người dân xã tôi là nông dân, vì vậy nếu duy trì được quỹ hoạt động tốt thì “lương” của các cụ hôm nay là ngày mai của chúng tôi”.
Một số gia đình có điều kiện đóng góp cả chục triệu đồng. Không những vậy, họ còn vận động những người đi làm ăn xa (cả trong nước và ngoài nước) ủng hộ quĩ với tinh thần và truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “kính già già để tuổi cho”.
Hàng năm tết đến, có những Việt kiều ở Đức và các nước khác về thăm quê, ủng hộ quĩ 200 - 300 triệu đồng. Được sự góp sức từ nhiều phía, nên số tiền quĩ ngày một tăng.
Năm 2004 quĩ lương hưu của nông dân Dị Sử đã có trong tài khoản chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mỹ Hào trên 1 tỷ đồng. Năm 2006 trên 2,1 tỷ. Năm 2008 tăng lên trên 4,1 tỷ đồng.
Ông Phạm Tất Hóa, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Dị Sử - người tích cực tham gia trong quá trình thành lập và duy trì quĩ, cho biết: “Cả xã có 1.447 người cao tuổi, nhưng chỉ có 917 cụ được hưởng lợi từ quĩ này. Đối tượng được hưởng là những người cao tuổi không được hưởng lương hưu, nói cụ thể hơn những người từ trước đến nay chỉ biết trông chờ vào đồng ruộng”.
Nhờ quĩ phát triển, nên “lương” các cụ tăng dần qua từng năm.
Ông Vũ Tiến Dũng cho biết, kế hoạch của Ban chỉ đạo thành lập quĩ, trong năm 2009 tiếp tục vận động sự đóng góp của các doanh nghiệp và nỗ lực bổ sung thêm nguồn, để đến năm 2010 quĩ đạt mức 7 tỷ đồng và bình quân “lương” của các cụ đạt mức 70.000 đến 100.000 đồng/tháng. Tối thiểu mỗi cụ phải có 10 kg gạo/tháng, đủ ăn như hồi còn ruộng cày cấy.
Nông dân nhiều địa phương đã, đang và sẽ tiếp tục chuyển giao đất nông nghiệp phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa. Chuyện “lương hưu” cho nông dân, nhiều nơi như Quỳnh Lưu, Nghệ An đã bàn, đã nghĩ đến nhưng thất bại. Có lẽ Dị Sử là xã duy nhất trong cả nước nông dân có “lương hưu”.
