Thanh toán điện tử đã lan rộng khắp quốc gia đông dân nhất thế giới như thế nào?

Đám cưới tại Ấn Độ nổi tiếng cầu kỳ, hoành tráng, đòi hỏi phải thay đổi trang phục nhiều lần trong ngày lễ. Trước đây, việc một gia đình chuẩn bị làm đám hỷ đến cửa hàng sari (trang phục truyền thống Ấn Độ) gần chợ Chandni Chowk (Old Delhi) của ông Brij Kishore Agarwal ra về với hàng tá chiến lợi phẩm quần áo sặc sỡ và để lại lượng lớn tiền mặt là điều vô cùng bình thường.

Nỗi lo có kẻ đột nhập và trộm tiền trước khi kịp gửi ngân hàng đã khiến người chủ tiệm sari hiện đã 79 tuổi thức trắng đêm.

Ngày nay, ông Agarwal đã an tâm phần nào vì hầu hết khách mua hàng đều sử dụng thanh toán điện tử để hoàn tất giao dịch.

Người đàn ông đã gắn bó với tiệm sari khoảng 65 năm cho biết: “Tôi thấy đất nước đã thay đổi. Chúng tôi rất hiếm khi nhận được thanh toán bằng tiền mặt”.

BƯỚC CHUYỂN MÌNH NGOẠN MỤC

Thanh toán kỹ thuật số, thường được thực hiện thông qua hệ thống như Giao diện thanh toán hợp nhất (UPI), cho phép người dùng chuyển tiền ngay lập tức bằng cách quét mã QR, đã trở nên phổ biến trên khắp quốc gia đông dân nhất thế giới, làm thay đổi cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Ở Delhi, chủ quán trà sữa vỉa hè thu tiền rupee thông qua ứng dụng di động còn những tài xế xe tuk tuk có thể tấp vào lề mua bánh paratha nhồi phô mai nóng hổi rồi nhanh chóng thanh toán bằng điện thoại trước khi đi tiếp.

Cuộc cách mạng thanh toán điện tử đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực trở thành siêu cường kinh tế Ấn Độ. Nước này hiện là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới và Thủ tướng Narendra Modi, người đang tranh cử nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp, tuyên bố ông muốn Ấn Độ được coi là “phát triển” vào năm 2047.

Ông Eswar Prasad, Giáo sư Kinh tế tại Đại học Cornell, chia sẻ với CNN: “Thanh toán kỹ thuật số có khả năng thúc đẩy tăng trưởng tại Ấn Độ bằng cách loại bỏ xung đột, tăng hiệu quả và giảm chi phí”. Ông nói thêm: “UPI và quá trình số hóa rộng rãi của nền kinh tế cũng làm tăng tính toàn diện cho nỗ lực tăng trưởng”.

ẤN ĐỘ TRONG KỶ NGUYÊN KỸ THUẬT SỐ

Kế hoạch số hóa xã hội tại Ấn Độ bắt đầu từ 15 năm trước, nhưng thanh toán điện tử chưa bắt kịp xu hướng. Năm 2016, 96% giao dịch thanh toán tại Ấn Độ vẫn thực hiện bằng tiền mặt.

Hai sự kiện cùng năm đã thay đổi bối cảnh hoàn toàn. Đầu tiên, Tập đoàn Thanh toán Quốc gia Ấn Độ (NPCI), một sáng kiến phi lợi nhuận ​của Ngân hàng Trung ương kết hợp với Hiệp hội Ngân hàng, đã ra mắt cơ sở hạ tầng thanh toán UPI đầu tiên.

UPI cho phép người dùng sử dụng điện thoại thông minh làm thẻ ghi nợ ảo, chuyển tiền từ gần 600 ngân hàng thành viên và công ty fintech ngay lập tức mà không cần nhập chi tiết ngân hàng hoặc trả phí giao dịch.

Cuối năm 2016, Chính phủ bất ngờ loại bỏ hai tờ tiền lớn chiếm 86% tổng lượng tiền lưu hành, tờ 500 và 1000 rupee, trong nỗ lực loại bỏ nạn tham nhũng. Quyết định đã thúc đẩy gia tăng trong nhu cầu sử dụng thanh toán điện tử.

Ông Ramesh Kumar, 52 tuổi, chủ cửa hàng khăn tắm ở Chợ Sarojini Nagar (Delhi), bắt đầu chấp nhận hình thức thanh toán kỹ thuật số vào năm 2016, thừa nhận: “Chúng tôi không có lựa chọn nào khác”.

Đại dịch Covid-19 càng thúc đẩy hơn nữa bối cảnh giao dịch kỹ thuật số khi mọi người dân cố gắng bảo vệ bản thân khỏi virus.

Giờ đây, người Ấn Độ sử dụng UPI để trả tiền cho hầu hết sản phẩm hàng hoá và dịch vụ, từ mua rau xanh đến thăm khám sức khỏe. Năm 2023, số lượng giao dịch UPI tại Ấn Độ đạt đỉnh 100 tỷ rupee.

Tất nhiên, vẫn còn rất nhiều người dân chưa thể hòa nhập với xu hướng thanh toán mới. Azeez, người lái xe kéo 34 tuổi sinh sống và làm việc ở Old Delhi, bày tỏ với CNN rằng anh rất sợ khi sử dụng thanh toán điện tử.

“Tôi là một người thất học, tôi nghèo, tôi chưa bao giờ đến trường, tôi không thể đọc hay viết”, Azeez buồn bã. “Nếu tôi phạm sai lầm thì sao?”

Trái ngược với thiểu số, xu hướng thanh toán điện tử dự kiến ​​sẽ tiếp tục tăng, thúc đẩy hơn nữa số lượng và giá trị nguồn vốn chảy vào nền kinh tế chính thức. UPI đang hướng tới mục tiêu hai tỷ giao dịch mỗi ngày vào năm 2030.

'MỘT PHẦN TRONG KẾ HOẠCH TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ ẤN ĐỘ'

Ấn Độ là nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất thế giới và số hóa “đóng vai trò khá quan trọng trong quỹ đạo kinh tế rất thành công mà Ấn Độ đang đi”, Giáo sư Prasad, tác giả cuốn sách “Tương lai của tiền tệ: Cuộc cách mạng số đang biến đổi tiền tệ và tài chính như thế nào”, nhận định.

Mặc dù rất khó định lượng tác động của UPI đối với GDP Ấn Độ, nhưng ở cấp độ vi mô, thật dễ dàng để thấy xu hướng này tạo ra thay đổi như thế nào. Ông Agarwal cho biết thanh toán điện tử giúp nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh cửa hàng, đồng thời khiến quá trình nộp thuế trở nên đơn giản hơn.

Kapil Sharma, 42 tuổi, người bán hoa với giá chỉ 0,12 USD bên ngoài một ngôi chùa ở Old Delhi, chia sẻ với CNN về quãng thời gian từng kinh doanh thua lỗ vì khách hàng tiềm năng đã thay đổi xu hướng và không muốn chờ đợi mòn mỏi. Anh bắt đầu sử dụng UPI khoảng một năm trước và nhận thấy doanh số bán hàng tăng lên.

“Quá trình thanh toán chỉ đơn giản hơn thôi”, anh nói thêm. “Họ mua, trả tiền và đi.”

Ngoài sự thuận tiện, cơ sở hạ tầng kỹ thuật số công cộng của Ấn Độ đã giúp nước này đạt được tỷ lệ tài chính toàn diện 80%. Mặc dù bất bình đẳng vẫn là vấn đề lớn, Giáo sư Prasad khẳng định rằng số hóa đã “làm cho công dân Ấn Độ, bao gồm cả nhóm không dư dả, đều cảm thấy có công lao trong nỗ lực tăng trưởng và chuyển đổi kinh tế của quốc gia”.

Hiện NPCI đang tập trung vào kế hoạch mở rộng ra nước ngoài nhằm giúp công dân làm việc ở nước ngoài gửi tiền về dễ dàng hơn hoặc cho phép khách du lịch thanh toán bằng UPI. Đầu năm nay, website bán vé tham quan Tháp Eiffel đã bắt đầu chấp nhận thanh toán qua UPI.

Tác giả Prasad nhấn mạnh: “UPI chắc chắn sẽ giúp nâng cao vị thế của Ấn Độ trên trường quốc tế”.

Chưa bàn tới tác động trong tương lai của UPI bên ngoài Ấn Độ, hình thức này dường như nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cơ sở người dùng rộng khắp đất nước tỷ dân. 

Ông Agarwal thẳng thắn: “Nếu ai đó cho tôi tùy chọn thanh toán bằng tiền mặt, tôi sẽ chỉ nói rằng: Hãy lấy điện thoại của bạn, tải ứng dụng này xuống và sử dụng chúng dễ dàng”.