Trong suốt 1.000 năm lịch sử, Nhà máy Đúc tiền Hoàng gia Anh (Royal Mint) chưa khi nào bận rộn như hiện nay. Từ đầu năm tới nay, doanh số bán tiền xu vàng do nhà máy này sản xuất đã tăng 4 lần so với năm ngoái, và tháng 11 vừa qua là tháng mà nhà máy đạt mức doanh số lớn chưa từng có trong lịch sử.

Tờ Financial Times cho biết, Royal Mint - nhà máy sản xuất tiền xu lâu đời nhất thế giới - đã phải mua thêm trang thiết bị như máy ép thủy lực cho công xưởng ở Cardiff, để tăng sản xuất, đáp ứng nhu cầu tiền xu vàng tăng vọt của thị trường.

Trái với không khí sôi động ở Royal Mint, cách đó 100 dặm về phía Đông tại vùng Hatton Garden, nơi được xem là trung tâm của ngành sản xuất nữ trang tại Anh, tình hình ảm đạm hơn nhiều. Công ty nữ trang R Holt & Co ở đây cũng đang đầu tư vào công nghệ mới, nhưng với mục đích trái ngược: Họ muốn giảm lượng vàng làm nguyên liệu đầu vào.

Xu hướng trái ngược giữa các nhà máy đúc tiền xu vàng và các hãng nữ trang đã cho thấy mức tăng 450% của giá vàng quốc tế từ năm 2001 tới nay đã ảnh hưởng tới tình hình cung-cầu vàng như thế nào. Trong khi giá vàng tăng đã thu hút giới đầu cơ tích trữ vàng miếng, đẩy giá lên ngày càng cao, đạt mức kỷ lục gần 1.431 USD/oz trên thị trường giao sau hôm 7/11, thì ngành công nghiệp nữ trang lại tìm cách cắt giảm lượng vàng tiêu thụ.

Năm ngoái, hoạt động đầu tư của thế giới vào vàng lần đầu tiên trong 3 thập kỷ vượt qua lĩnh vực nữ trang, trở thành nguồn cầu lớn nhất cho kim loại quý này. Tâm trạng bất an trên thị trường tài chính, bất ổn về kinh tế, và những nỗi lo sợ về sự mất giá của tiền giấy đã thu hút giới đầu tư tìm đến với tiền xu vàng, vàng thỏi và các quỹ tín thác đầu tư vàng.

Tuy nhiên, sự đi xuống trong tiêu thụ vàng nữ trang suốt 10 năm qua đã dẫn tới một câu hỏi lớn: Nếu nhu cầu đối với vàng ở lĩnh vực này chậm lại, liệu thị trường vàng có mất đi một nguồn cầu vàng vật chất truyền thống quan trọng?

"Nhiều người đã lo ngại đôi chút về giá vàng, một khi nhu cầu đầu tư vàng giảm xuống. Bởi vì nhu cầu vàng nữ trang giờ không còn cao như trước nữa”, ông Walter de Wet, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu thị trường hàng hóa cơ bản tại Standard Bank, phát biểu trên Financial Times.

Trên thực tế, nhu cầu vàng nữ trang vẫn còn khá mạnh ở một số mảng, chẳng hạn thị trường nhẫn cưới, hay ở một số quốc gia châu Á và Trung Đông, người dân thích mua vàng nữ trang như một khoản đầu tư.

Mặc dù vậy, các chuyên gia trong ngành cho rằng, đã xuất hiện xu hướng dịch chuyển dài hạn khỏi nữ trang vàng, đặc biệt ở thị trường phương Tây, nơi người dân đang bán đi những món nữ trang vàng cũ nhiều hơn là mua trang sức mới. ”Một số nhà sản xuất nữ trang chính giờ đã trở thành nhà sưu tập”, ông Scott Morrison, Giám đốc công ty tinh luyện kim loại quý Metalor ở Thụy Sỹ, cho biết.

Trên phân khúc thị trường nữ trang cấp thấp, trang sức vàng thuần khiết giờ đã trở nên quá đắt đỏ đối với người tiêu dùng, đặc biệt là trong thời gian sau khủng hoảng tài chính, thúc đẩy nhiều người chuyển sang dùng những loại trang sức bằng chất liệu khác, rẻ tiền hơn. Ông Phillip Klapwijk, Chủ tịch hãng tư vấn kim loại quý GFMS, nói: “Các loại trang sức bằng bạc hoặc không phải là kim loại quý đang ngày càng được ưa chuộng”.

Xu hướng thời trang cũng là một lý do thúc đẩy các hãng chế tác nữ trang dùng ít vàng đi. Tại chuỗi cửa hàng trang sức tầm trung Earnest Jones của Anh, nhiều món bán chạy nhất là những món trang sức chứa ít hoặc không chứa vàng. Trong số này có những sản phẩm như dây chuyền bạc, những món trang sức bằng đá, dây đeo bằng da…

“Hoạt động mua sắm trang sức giờ đã thay đổi. Giá vàng tăng chỉ là một trong số những lý do dẫn tới sự thay đổi đó”, ông Colin Wagstaffe, Giám đốc tiếp thị của công ty Signet, chủ chuối bán lẻ Ernest Jones, cho biết. Theo ông Wagstaffe, trong tương lai, tiêu thụ nữ trang “sẽ chịu ảnh hưởng nhiều hơn bởi thương hiệu, kiểu dáng và vật liệu thay thế”.

Bên cạnh đó, các hãng nữ trang nhỏ giờ cũng tập trung nỗ lực vào phân khúc thị trường nữ trang cao cấp, sản xuất ít hàng đi, sử dụng ít vàng hơn, nhưng lại là những mặt hàng có giá trị cao hơn. “Thay vì bán 10 sản phẩm trong vòng 2 giờ đồng hồ, chúng tôi sẽ chỉ bán 1 sản phẩm. Tuy doanh số giảm, nhưng doanh thu sẽ tăng”, ông Jason Holt, Giám đốc điều hành công ty nữ trang R Holt & Co, cho biết.

Ngoài ra, giá vàng tăng đồng nghĩa với việc các hãng nữ trang cần phải bỏ ra nhiều tiền hơn để mua nguyên liệu tích trữ trong kho, trong bối cảnh các công ty nhỏ khó vay vốn hơn. Công ty R Holt & Co vì thế mới đây đã phải mua một máy đúc mới để giảm thiểu lượng vàng hao phí trong quá trình sản xuất.

Ngành nữ trang không phải là lĩnh vực truyền thống duy nhất chịu tác động bất lợi từ giá vàng cao. Ngành sản xuất đồng hồ cũng đang gặp khó. Ông Morrisor cho biết, công ty Metalor của ông đã đóng cửa bộ phận cung cấp vàng cho các nhà sản xuất đồng hồ vì bộ phận này không bán được hàng.

Vàng cũng đang được dùng ít đi trong lĩnh vực nha khoa. Răng vàng giờ không còn là mốt nữa. Ca sỹ nhạc rap Kaney West của Mỹ mới đây đã gắn kim cương lên răng, thay vì dùng vàng.

Đối với một số chuyên gia, tất cả những thay đổi trên đều có thể được xem là dấu hiệu đáng báo động cho giá vàng. Tuy nhiên, khả năng tiếp tục tăng giá của vàng là điều không thể loại trừ. Theo ông Klapwijk, nhu cầu đầu tư vào vàng sẽ đưa giá kim loại này lên mức 1.600-1.650 USD/oz vào năm tới.

Mặc dù vậy, giá vàng giờ đang phụ thuộc nhiều hơn bao giờ hết vào tâm lý của các nhà đầu tư, thay vì tương quan cung-cầu. Ông Morrison cho rằng, nhu cầu vàng nữ trang sẽ không đủ sức vực dậy giá vàng nếu nhu cầu đầu tư vào vàng sa sút.