TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Ứng dụng AI trong cuộc chiến chống gian lận thuế trên toàn cầu
Các quốc gia sẽ tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ để đối phó với tội phạm tài chính tinh vi...
Chính phủ Pháp đang áp dụng các biện pháp ngày càng mạnh tay để phát hiện gian lận thuế, theo chia sẻ của một luật sư chuyên về quản lý tài sản cá nhân. “Chính quyền đã triển khai các hệ thống thu thập thông tin, từ đó kích hoạt ngày càng nhiều cuộc điều tra về gian lận thuế”, ông Jerome Barre, một đối tác tại công ty luật Yards có trụ sở tại Paris, cho biết. Ông nhấn mạnh rằng trí tuệ nhân tạo (AI) đang đóng một vai trò quan trọng trong nỗ lực này.
CÔNG NGHỆ KHAI THÁC DỮ LIỆU (DATA MINING) VÀ AI HỖ TRỢ THANH TRA THUẾ
Phát biểu tại một sự kiện do Hiệp hội Văn phòng Gia đình Pháp (AFFO) tổ chức trong tuần này, ông Barre cho hay cơ quan thuế đang đặc biệt chú ý đến việc định giá bất động sản, một vấn đề không chỉ ảnh hưởng đến người dân Pháp mà còn cả các chủ sở hữu nước ngoài của những dinh thự đắt đỏ tại quốc gia này. AFFO đại diện cho một lĩnh vực đang phát triển mạnh tại Pháp – nơi sinh sống của một số cá nhân và gia đình giàu có nhất thế giới, bao gồm gia tộc đứng sau Hermes International SCA và tỷ phú Bernard Arnault, người sáng lập tập đoàn thời trang và xa xỉ phẩm LVMH.
“Theo đó, lượng thông tin mà cơ quan chức năng yêu cầu đã tăng lên gấp bội, đặc biệt ở một số khu vực như Bordeaux”, ông Barre nói thêm. Thống kê do chính phủ Pháp công bố đầu tháng này cho thấy, trong năm 2024, tổng giá trị gian lận thuế bị phát hiện cùng các khoản phạt áp dụng cho cá nhân và doanh nghiệp đã tăng lên 16,7 tỷ euro (18,1 tỷ USD), cao hơn 10% so với năm trước và gấp đôi so với năm 2020.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng các cuộc thanh tra thuế đã được hỗ trợ đáng kể nhờ ứng dụng khai thác dữ liệu (data mining) và AI, bên cạnh việc tuyển dụng thêm gần 800 nhân sự và thành lập một đơn vị tình báo chuyên biệt để xử lý các vụ việc nghiêm trọng và phức tạp.
Động thái tăng cường thu thuế của chính phủ Pháp diễn ra trong bối cảnh nước này đối mặt với những thách thức tài chính ngày càng nghiêm trọng, bao gồm thâm hụt ngân sách, bất ổn chính trị và cam kết chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng. “Gian lận không còn chỉ là hành vi của những kẻ trốn thuế đơn lẻ, mà đã phát triển thành một ngành tội phạm thực thụ”, Bộ trưởng Ngân sách Amelie de Montchalin nhấn mạnh trong báo cáo, vốn cũng đề cập đến gian lận trong các khoản trợ cấp nhà nước, an sinh xã hội và thương mại.
ỨNG DỤNG AI TRONG CUỘC CHIẾN CHỐNG GIAN LẬN THUẾ TRÊN TOÀN CẦU
Pháp không phải là quốc gia duy nhất tận dụng sức mạnh của AI để đối phó với gian lận thuế. Trên toàn cầu, các chính phủ và cơ quan thuế đang ngày càng dựa vào công nghệ này để phát hiện và ngăn chặn các hành vi trốn thuế phức tạp, vốn thường được che giấu qua nhiều lớp giao dịch quốc tế hoặc các mô hình kinh doanh mờ ám.
Tại Hoa Kỳ, Cơ quan Thuế vụ (IRS) đã triển khai các hệ thống AI để phân tích dữ liệu từ hàng triệu tờ khai thuế mỗi năm, giúp xác định các mẫu hình bất thường và nhắm mục tiêu vào các cá nhân hoặc doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế. Nhờ đó, IRS đã thu hồi hàng tỷ USD từ các hoạt động gian lận, đồng thời cải thiện hiệu quả thanh tra mà không cần tăng đáng kể nguồn lực con người.
Tương tự, tại Anh, cơ quan Thuế và Hải quan (HMRC) sử dụng AI kết hợp với phân tích dữ liệu lớn (big data) để theo dõi các giao dịch xuyên biên giới và phát hiện các trường hợp chuyển giá bất hợp pháp – một chiến thuật phổ biến mà các tập đoàn đa quốc gia sử dụng để giảm nghĩa vụ thuế. Công nghệ này cho phép HMRC xử lý khối lượng thông tin khổng lồ trong thời gian ngắn, điều mà các phương pháp truyền thống khó có thể thực hiện.
Ở châu Á, Ấn Độ cũng đang đẩy mạnh ứng dụng AI trong hệ thống thuế. Chính phủ nước này đã triển khai dự án “Faceless Assessment” (Đánh giá không mặt đối mặt), sử dụng AI để tự động phân bổ các trường hợp nghi ngờ gian lận cho các thanh tra viên, đồng thời giảm thiểu sự can thiệp của con người để tránh tham nhũng. Kết quả là tỷ lệ phát hiện gian lận thuế tại Ấn Độ đã tăng đáng kể trong những năm gần đây.
AI không chỉ giúp các cơ quan thuế phát hiện gian lận mà còn đóng vai trò trong việc dự đoán và ngăn chặn trước khi hành vi này xảy ra. Ví dụ, tại Hà Lan, hệ thống AI được huấn luyện để phân tích hành vi của các doanh nghiệp dựa trên dữ liệu lịch sử, từ đó đưa ra cảnh báo sớm về nguy cơ trốn thuế. Điều này cho phép chính phủ can thiệp kịp thời, thay vì chỉ xử lý hậu quả.
Tuy nhiên, việc ứng dụng AI cũng đặt ra không ít thách thức. Một mặt, công nghệ này đòi hỏi dữ liệu chất lượng cao và liên tục cập nhật để đảm bảo tính chính xác. Mặt khác, các vấn đề về quyền riêng tư và đạo đức cũng được đặt ra khi chính phủ thu thập và phân tích khối lượng lớn thông tin cá nhân. Dù vậy, với sự gia tăng của các hoạt động gian lận thuế mang tính toàn cầu hóa, AI đang trở thành một công cụ không thể thiếu trong nỗ lực duy trì công bằng tài chính và bảo vệ nguồn thu ngân sách quốc gia.
Trở lại trường hợp của Pháp, sự kết hợp giữa AI và các đơn vị chuyên trách cho thấy một xu hướng rõ ràng: các quốc gia sẽ tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ để đối phó với tội phạm tài chính tinh vi. Đây không chỉ là cuộc chiến vì ngân sách, mà còn là nỗ lực để duy trì trật tự kinh tế trong một thế giới ngày càng phức tạp.
