Nếu người dân chấp nhận trả phí thì đi trên đường cao tốc, còn không thì người dân có thể chọn lựa đi con đường hiện nay đã có.

Đây là thông tin được Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết trong phần giải trình ý kiến đại biểu tại phiên thảo luận chiều 14/11 của Quốc hội về chủ trương xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía đông, giai đoạn 2017 - 2020

Có thể đi 100km/h

Trước đó, nhiều đại biểu còn băn khoăn cả về sự cần thiết cho đến quy mô, hình thức đầu tư của dự án.

Về quy mô, Bộ trưởng giải thích do kinh phí có hạn nên chọn lựa 1 số đoạn mà lưu lượng hiện nay rất cao, nếu làm chậm thì sau năm 2020 sẽ ách tắc nghiêm trọng.

Những đoạn mà Chính phủ trình Quốc hội thực sự là chúng tôi đã đếm lưu lượng, đã quá tải, do đó mong các đại biểu Quốc hội đồng tình, Bộ trưởng nhấn mạnh.

 "Cơ bản sẽ thực hiện đường cao tốc có dải phân cách ở giữa, mỗi bên hai làn xe, đảm bảo có thể đi với vận tốc cao 100km/h, cao hơn rất nhiều so với quốc lộ hiện nay- dù thiết kế 80km/h nhưng do dân cư đông đúc, tốc độ trung bình hiện nay chỉ 50-60km/h. Nếu hình thành được một đường cao tốc vận tốc trung bình 90km/h thì rất tốt", Bộ trưởng nói.

Thông tin tiếp theo từ Bộ trưởng là với công trình này tất cả đường giao đều có hàng rào bảo vệ, đảm bảo tốc độ thiết kế thấp nhất từ 80-100km/h.

"Do đó có thể nói đây là con đường sẽ tạo động lực rất lớn cho phát triển kinh tế xã hội", ông Thể nhấn mạnh.

Liên quan đến ý kiến đại biểu cần điểu chỉnh quy hoạch giải phóng mặt bằng cho lưu lượng từ 8-10 làn xe, Bộ trưởng cho biết hiện nay thực hiện theo quy hoạch đã  duyệt, có giá trị hiện tại. Còn trong giai đoạn tới sẽ tiếp tục quan tâm tới lưu lượng. "Đặc biệt hiện nay xe ôtô giá rẻ đang bùng phát, sắp tới Bộ sẽ nghiên cứu, điều chỉnh quy hoạch, chứ bây giờ chờ điều chỉnh quy hoạch từ 8-10 làn xe như ý kiến đại biểu nói thì rất chậm", Bộ trưởng phân trần.

Khắc phục toàn bộ khiếm khuyết BOT

Vấn đề được khá nhiều đại biểu quan tâm thảo luận là cần đánh giá kỹ được - mất khi 8/11 dự án thành phần được đầu tư theo hình thức BOT.

Bộ trưởng khẳng định về hình thức BOT Bộ đã rút kinh nghiệm, đã sơ kết 5 năm thực hiện dự án BOT trên quốc lộ 1, toàn bộ khiếm khuyết đã nhìn thấy và sẽ khắc phục bằng cách tổ chức đấu thầu toàn bộ 8 dự án BOT. Đấu thầu lần 1 không xong thì báo cáo với Chính phủ, Thường vụ Quốc hội để tiếp tục đấu thầu lần 2.

Về thu phí, Bộ trưởng cho biết sẽ tổ chức thu phí kín, vào - ra bao nhiêu km thì sẽ trả bấy nhiêu tiền chứ không thu phí hở để đảm bảo công bằng.

"Chúng tôi cũng sẽ đưa vào công nghệ thu phí tự động để đảm bảo đi lại thuận lợi, đảm bảo nguồn thu công khai minh bạch. Đầu vào sẽ tăng cường kiểm tra, quyết toán kịp thời để xác định từng dự án đầu tư bao nhiêu tiền, đầu ra thông qua thu tự động để đảm bảo quyền lợi của nhà đầu tư, quyền lợi của người dân, chắc chắn sẽ không tạo nên những điểm bức xúc", Bộ trưởng "hứa".

Ngay sau đó ông Thể giải thích: chúng ta làm đường mới và tổ chức thu phí, nếu người dân chấp nhận trả phí thì đi trên đường cao tốc, còn không thì người dân có thể chọn lựa đi con đường hiện nay đã có.

Để chọn được nhà đầu tư lành mạnh, Bộ trưởng nêu  giải pháp ngoài việc tổ chức đấu thầu công khai còn yêu cầu vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư ít nhất là 15%, có những dự án là 20% để chọn lựa nhà đầu tư thực sự có năng lực về tài chính, cùng với ngân hàng thực hiện dự án.

"Hiện nay chúng tôi lo lắng đấu thầu dự án còn phụ thuộc vào ngân hàng. Nếu ngân hàng không cho vay thì hết sức khó khăn. Do đó sắp tới chúng tôi sẽ làm việc với các ngân hàng nhà nước, Chính phủ để đề xuất cơ chế hợp lý", ông Thể cho biết.

Theo Bộ trưởng thì có thể thành lập một quỹ, gói tín dụng để các ngân hàng có điều kiện có thể bỏ kinh phí vào gói đó, tài trợ cho dự án để đảm bảo đồng bộ.

"Hiện nay có tình trạng ngân hàng cho vay cao, ngân hàng cho vay thấp. Chúng tôi sẽ nghiên cứu nhiều giải pháp cùng với Ngân hàng Nhà nước báo cáo Chính phủ để làm sao huy động được nguồn vốn, đảm bảo dự án có thể thực hiện được", ông Thể quả quyết.

Giá ban đầu là 1.500 đồng/km

Mong quốc hội ủng hộ lộ trình thu phí, Bộ trưởng cho biết hiện 8 dự án BOT được xây dựng mức giá bình quân là 2.500 đồng/km/một xe con 5 chỗ. Nhưng giá này mà áp dụng ngay khi hoàn thành dự án thì sẽ rất cao so với mức chi trả của người dân. 

Để đảm bảo bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế hợp lý, có lợi nhuận, phù hợp với cơ chế thị trường và sức chi trả của người dân, Chính phủ xác định mức giá tại thời điểm đưa vào khai thác là 1.500 đồng/km/xe con. Sau đó, theo lộ trình, cứ 2 - 3 năm tăng 200 - 300 đồng. Mức thu cao nhất là 3.400 đồng/km.

Khẳng định từ Bộ trưởng là Chính phủ cùng với Bộ Giao thông vận tải sẽ điều hành để đảm bảo lộ trình này. Được như vậy, nhà đầu tư sẽ tính toán được rõ ràng nguồn thu. Nhà nước quản lý giá, muốn tăng/giảm giá thì phải xin. 

Nhà đầu tư cũng không chắc khi xin tăng giá thì có được chấp thuận hay không. Nếu chúng ta có một lộ trình thu giá rõ ràng ngay từ đầu thì mới tạo niềm tin cho nhà đầu tư, hấp dẫn họ tham gia. Sau khi giải thích, ông Thể lo lắng: "nếu Quốc hội không ủng hộ phương án thu giá theo lộ trình cụ thể thì việc huy động vốn sẽ cực kỳ khó khăn".