Lãnh đạo Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho biết, đơn hàng da giày, túi xách đang dịch chuyển về Việt Nam ngày càng nhiều. Đây cũng là thời điểm, cơ hội để các doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kết nối lại các chuỗi cung ứng.

Dù tình hình sản xuất, kinh doanh của tất cả doanh nghiệp trong ngành chưa phục hồi như trạng thái bình thường trước kia, nhưng nhìn chung, nhiều doanh nghiệp giữ được phong độ và vượt qua khó khăn, tận dụng tốt thị trường.

SẢN XUẤT KHÓ KHĂN NHƯNG ĐƠN HÀNG KHÔNG THIẾU

Dịch Covid-19 bùng phát tại các địa phương tập trung nhiều doanh nghiệp da giày lớn như Hải Dương, Tp.HCM, Đồng Nai, Bình Dương… đã ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất của các doanh nghiệp. Cùng với đó là tình trạng thiếu lao động do đơn hàng tăng, trong khi khó tuyển dụng thêm lao động và khó khăn trong việc đi lại giữa các địa phương vì các lệnh giãn cách xã hội. Nhìn chung hiện công suất của các doanh nghiệp chỉ đạt khoảng 50% trong khi chi phí phát sinh cho công tác phòng chống dịch lớn.

Sản xuất trong nước khó khăn nhưng bù lại đơn hàng không thiếu, điều này cũng giúp xuất khẩu của ngành da giày vẫn tăng trưởng, có những tháng tăng trưởng xuất khẩu của ngành đạt tới 20%. Tính chung 6 tháng đầu năm, xuất khẩu giày dép các loại đã đạt 10,4 tỷ USD, tăng 27,8% so với cùng năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường truyền thống như: Bắc Mỹ, EU, châu Á đều tăng mạnh.

Da giày Việt Nam hiện đang có lợi thế so với các quốc gia cạnh tranh như: Trung Quốc, Myanmar, Ấn Độ và Campuchia… Bên cạnh các lợi thế truyền thống về nhân công, môi trường chính trị, thì việc kiểm soát tốt dịch bệnh là ưu thế lớn giúp doanh nghiệp Việt Nam đón được đơn hàng dịch chuyển từ các quốc gia khác. Với các thị trường nhập khẩu lớn như: Mỹ, EU… đơn hàng trong nửa đầu năm 2021 đã tăng 10%.

Ngoài ra, việc tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là Hiệp định thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) cũng giúp doanh nghiệp da giày trong nước tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh vô cùng khó khăn. Tiêu chí xuất xứ cho phép 40% công đoạn sản xuất trong nước không quá khó, doanh nghiệp trong nước đã thực hiện theo tiêu chí này khi sử dụng ưu đãi GSP trước đó nên không gặp trở ngại. Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland cũng giúp da giày Việt Nam duy trì xuất khẩu sang thị trường Anh với kim ngạch khoảng 200 - 300 triệu USD/năm.

Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) đánh giá, nếu như giai đoạn đầu dịch Covid-19 bùng phát, dệt may và da giày là một những mặt hàng gặp nhiều khó khăn do đứt gãy nguyên liệu, thiếu hụt đơn hàng thì đến nay, doanh nghiệp hầu hết đã thích ứng và có được nhiều đơn hàng trở lại. Dù chưa thể trở lại giai đoạn “hoàng kim”, song điều này cho thấy doanh nghiệp đã thích ứng tốt với những thay đổi từ thị trường, có những giải pháp đối phó với dịch bệnh và duy trì hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.

AN TOÀN SẢN XUẤT ĐỂ ĐẢM BẢO CHUỖI CUNG ỨNG

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân - Tổng thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam, điều lo ngại nhất thời điểm hiện tại là đảm bảo an toàn cho sản xuất trong nước, bởi nếu để dịch bùng lên, nguy cơ các đơn hàng dịch chuyển ra khỏi Việt Nam rất lớn. 

Nếu bị đứt gẫy chuỗi cung ứng thì sẽ rất khó khôi phục lại bởi muốn thiết lập được chuỗi cung phải kéo theo nhiều khâu, từ hậu cần, nguyên phụ liệu, đến hệ thống tài chính. Muốn chen vào lại chuỗi cung ứng phải mất nhiều thời gian, chưa kể doanh nghiệp bị phá sản không thể nhanh chóng mở lại nhà máy. Do vậy, đảm bảo an toàn cho sản xuất là nhiệm vụ quan trọng nhất hiện nay để đảm bảo được tăng trưởng xuất khẩu cho ngành không chỉ trong năm nay mà còn cho cả nhiều năm tới.

Trước tình hình đó, hồi tháng 5, Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam đã có văn bản kiến nghị Chính phủ hỗ trợ mua/tiêm vaccine Covid-19. “Nếu đối với doanh nghiệp trong ngành da giày chỉ cần bị giãn cách, cách ly không làm việc từ 14 – 21 ngày thì khách hàng sẽ rút hết đơn hàng, dẫn đến doanh nghiệp sẽ phá sản, một lượng lớn lao động trong ngành mất việc làm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của ngành da giày Việt Nam,” hiệp hội này cho biết.

Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam kiến nghị Chính phủ ưu tiên cấp bách tiêm vaccine cho các doanh nghiệp đông lao động ở khu vực trung tâm dịch. Ngoài ra, kiến nghị Chính phủ cho phép các doanh nghiệp đóng góp tài chính để được mua vaccine tiêm cho người lao động theo chủ trương xã hội hóa, cũng như tạo điều kiện vận động các kênh đối tác, các tổ chức quốc tế, các nhãn hàng cùng phối hợp để mang nguồn cung vaccine về cho Việt Nam trên cơ chế cùng tham gia đóng góp tài chính.

Theo lãnh đạo hiệp hội, các khách hàng nước ngoài vẫn đánh giá cao các sản phẩm của Việt Nam và ưu tiên các đơn hàng từ Việt Nam. Trong 10 năm tới, dư địa cho hàng da giày của Việt Nam vẫn còn rất lớn và có khả năng tăng trưởng tốt. Các doanh nghiệp trong ngành phải chủ động kế hoạch, không chỉ phát triển cho năm 2021 mà đã chuẩn bị cho từ 5 đến 10 năm sau. Trước mắt, sau Covid-19, áp lực đầu tiên doanh nghiệp sản xuất da giày trong nước phải đối mặt là thiếu lao động. Do vậy, về phía doanh nghiệp cần chủ động tăng năng suất lao động.

Doanh nghiệp cũng cần có cả chiến lược dài hơi cho đầu tư vào công nghệ để đổi mới sản xuất, áp dụng các mô hình quản lý tiên tiến mới có thể cạnh tranh, đáp ứng các tiêu chí là điều kiện bắt buộc để có thể xuất khẩu sang các thị trường xuất khẩu lớn như EU.

Với những doanh nghiệp  chưa tận dụng được các hiệp định thương mại tự do, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần đầu tư xứng đáng đáp ứng các tiêu chuẩn của nhà nhập khẩu về lao động, môi trường, an toàn sản phẩm... “Thị trường nhập khẩu luôn đặt ra các yêu cầu mới, thậm chí là cả bộ quy tắc. Đáp ứng các tiêu chuẩn trên là điều kiện bắt buộc để trở thành nhà cung cấp cho nhà nhập khẩu. Doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể cân nhắc để trở thành nhà cung ứng cho các doanh nghiệp lớn trước khi làm nhà cung ứng trực tiếp cho nhà nhập khẩu”, bà Phan Thị Thanh Xuân khuyến cáo.