Tại phiên họp thứ 20 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 12/5, Chính phủ đã trình phương án mới nhất về việc miễn giảm thuế thu nhập cá nhân năm 2009.

Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội chưa đồng tình với nhiều đề xuất cụ thể của Chính phủ, và chỉ ra những điểm mà theo Ủy ban là "chưa hợp lý" trong việc thực hiện chủ trương này.

Miễn thuế để giúp huy động vốn nội địa

Bộ trưởng Bộ Tài chính Vũ Văn Ninh cho biết, số thuế thu nhập cá nhân được tạm giãn trong 5 tháng đầu năm khoảng 4.000 tỷ đồng.

Theo tờ trình mới này, Chính phủ đề xuất miễn toàn bộ số thuế thu nhập cá nhân đã được giãn trong 6 tháng đầu năm 2009.

Từ ngày 1/7/2009 thực hiện miễn thuế thu nhập cá nhân đến hết năm 2010 đối với cá nhân có thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng vốn (bao gồm cả chuyển nhượng chứng khoán, từ bản quyền, nhượng quyền thương mại).

Lý do được Chính phủ nêu ra là việc thị trường chứng khoán suy thoái dẫn đến hoạt động đầu tư vốn cũng suy giảm theo. Nguồn vốn đầu tư huy động từ nước ngoài nhiều khả năng sẽ sụt giảm. Để đáp ứng nhu cầu về vốn đầu tư cần phải có các giải pháp huy động các nguồn vốn trong nước.

"Nhiều quốc gia đã áp dụng giải pháp miễn thuế đối với các hoạt động này", Bộ trưởng Ninh nói.

Đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú, Chính phủ đề nghị cho giảm thuế thu nhập cá nhân từ ngày 1/7/2009 đến hết năm 2009 với mức thống nhất là 200.000 đồng/tháng.

Cá nhân có số thuế phải nộp cao hơn 200.000 đồng/tháng sẽ chỉ phải nộp phần thuế cao hơn. Các đối tượng này 6 tháng đầu năm cũng đã được giảm tương ứng 50% số thuế phải nộp.

Cũng theo phương án của Chính phủ, sẽ thực hiện thu thuế đối với các cá nhân cư trú có thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, nhận thừa kế, quà tặng; và cá nhân không cư trú đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công, chuyển nhượng bất động sản, trúng thưởng, nhận thừa kế, quà tặng.

Theo Chính phủ thì các khoản thu nhập này không liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và mức thu đã được điều chỉnh giảm nhiều so với quy định trước đây.

Nếu thực hiện theo phương án này, dự kiến số thu ngân sách Nhà nước năm 2009 sẽ giảm khoảng 6.500 - 6.800 tỷ đồng, bằng 45% so với dự toán (14.500 tỷ đồng).

Chỉ có lợi cho người có thu nhập cao?

Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, việc giảm thuế thu nhập cá nhân sẽ làm ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và chỉ có lợi  cho người có thu nhập cao. Trong khi đó, mục đích của Chính phủ là giải quyết khó khăn cho người có thu nhập thấp.

Một số ý kiến cho rằng, trong số nguồn phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp thì vẫn còn có khoảng 2 triệu hộ kinh doanh nhỏ, lẻ. Để tạo sự công bằng thì cần thiết phải miễn thuế thu nhập cá nhân cho các đối tượng này.

Đa số ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc miễn toàn bộ số thuế thu nhập cá nhân đã giãn nộp trong 6 tháng đầu năm.

Về phương án tiếp tục miễn, giảm, đa số ý kiến của Ủy ban đồng tình với phương án tiếp tục miễn thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư và chuyển nhượng vốn trong năm 2009 để khuyến khích thị trường tài chính phát triển.

Tuy nhiên, cũng đa số ý kiến trong Ủy ban này không tán thành với việc tiếp tục thực hiện miễn giảm cho các đối tượng khác trong 6 tháng cuối năm. Vì việc này không mang ý nghĩa giải quyết khó khăn cho đối tượng phải nộp thuế và không thực hiện được mục tiêu phân phối lại thu nhập cho người nghèo.

Theo phân tích của Ủy ban, việc miễn số thuế đã giãn trong 6 tháng đầu năm có nghĩa là đã giảm 50% số thuế phải nộp cả năm cho các đối tượng được giãn nộp thuế. Nếu tiếp tục giảm thuế cho 6 tháng cuối năm có nghĩa là tỷ lệ này cao hơn so với mức 50 % và sẽ không tương thích với các loại thuế được miễn, giảm như thuế giá trị gia tăng giảm 50%, thuế thu nhập doanh nghiệp 30%.

Việc này cũng không đảm bảo tính hiệu lực và nghiêm minh trong việc thực thi  luật, tạo tiền lệ không tốt trong việc thực hiện trách nhiệm tổ chức thi hành luật của Chính phủ.

Có ý kiến đề nghị Chính phủ lưu ý đến miễn giảm thuế thu nhập cá nhân cho gần hai triệu hộ kinh doanh, ít nhất cũng phải bằng hoặc cao hơn so với ưu đãi thuế cho doanh nghiệp vì các hộ này đảm bảo công ăn việc làm cho một số lượng lớn lao động xã hội.

Theo Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển, đề xuất giảm thuế đối với thu nhập từ kinh doanh, tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú cũng không nhận được sự đồng tình của đa số thành viên Ủy ban.

Ủy ban này cho rằng, trường hợp thực sự cần thiết phải tiếp tục thực hiện miễn giảm thuế thu nhập cá nhân do suy giảm kéo dài thì Chính phủ sẽ tiếp tục trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ sáu, khi xem xét dự toán ngân sách năm 2010.

Bên cạnh đó cũng có ý kiến đề xuất nên giảm theo một tỷ lệ nhất định (30% như thuế thu nhập doanh nghiệp) cho các đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân.

Chiều 12/5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về phương án miễn giảm thuế thu nhập cá nhân Chính phủ đã trình. Phương án cuối cùng sẽ được Quốc hội quyết định tại kỳ họp thứ 5 tới đây.