TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
“Nguy hiểm đã giảm, nguy cơ vẫn còn”
Thông điệp chính này đã được Ngân hàng Standard Chartered đưa ra trong bản báo cáo tháng 8 về kinh tế Việt Nam
Thông điệp chính này đã được Ngân hàng Standard Chartered đưa ra trong bản báo cáo tháng 8 về kinh tế Việt Nam vừa được công bố.
Trong báo cáo này, các chuyên gia kinh tế của Standard Chartered vẫn giữ quan điểm là lãi suất cần được đẩy lên hơn nữa cho đến cuối năm, để tránh ảnh hưởng quá mức tới lãi suất thực.
Đối với tỉ giá hối đoái, Standard Chartered cho rằng thâm hụt thương mại, dù đang dần được cải thiện, vẫn khiến các nhà quản lý nghiêng về giảm giá dần đồng nội tệ, để bù đắp cho nhu cầu nội địa bị suy yếu do chính sách thắt chặt tiền tệ.
Trên cơ sở phân tích các số liệu mới nhất của cán cân thương mại; sự gia tăng nhanh chóng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và liệu các nhà quản lý có nên lo lắng tới triển vọng nền kinh tế đất nước khi gần đây đã có những bàn luận về cắt giảm lãi suất.
Bên cạnh đó là nhiều ý kiến cho rằng tình hình lạm phát không mấy thuận lợi cho chính sách tiền tệ. Vậy nên các chuyên gia của Standard Chartered vẫn giữ quan điểm là lãi suất cần được đẩy lên hơn nữa để tránh ảnh hưởng quá mức tới lãi suất thực.
Thoát hiểm khủng hoảng cán cân thanh toán
Thị trường Việt Nam vẫn giữ được tâm lý bình tĩnh trong những tuần vừa qua sau đợt suy giảm tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng USD hoán đổi kỳ hạn không giao vốn gốc cũng như việc tăng lãi suất dần trở lại của tiền gửi ngoại tệ trên thị trường thu nhập cố định. Tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng USD kỳ hạn 12 tháng hoán đổi kỳ hạn không giao vốn gốc ngay lập tức giảm từ đỉnh điểm 25.000 tới mức hiện tại 19.200.
Theo chuyên gia của Standard Chartered, đây chính là kết quả của việc thâm hụt thương mại được thu hẹp và sự tăng trưởng đột ngột của nguồn vốn FDI cam kết.
Thâm hụt thương mại được cải thiện rõ rệt trong hai tháng 6 và 7, ít hơn 1 tỷ USD mỗi tháng, so với con số trung bình từ tháng 1 đến tháng 5 là 2,7 tỷ USD.
Theo báo cáo ảnh hưởng lớn nhất đến việc giảm thâm hụt thương mại là từ nhập khẩu thép. Việt Nam đã nhập khẩu 1 tỷ USD thép thành phẩm trong tháng 3 năm 2008, có thể nhằm mục đích dự trữ, và giá trị nhập khẩu đã giảm nhanh chóng xuống còn 430 triệu USD trong hai tháng 6 và 7.
Chỉ riêng mặt hàng này đã làm giảm tổng thâm hụt thương mại 600 triệu USD mỗi tháng. Nếu tình hình này tiếp tục duy trì trong những tháng còn lại của năm, con số 20 tỷ USD mà chính phủ dự đoán về thâm hụt thương mại có thể sẽ xảy ra.
Điều đáng ngạc nhiên, theo các chuyên gia của Standard Chartered, là thị trường đang chứng kiến sự gia tăng về nguồn vốn FDI cam kết đang chảy vào trong bối cảnh thâm hụt cán cân thanh toán. FDI cam kết trong 7 tháng đầu năm đạt hơn 45 tỷ USD.
Tuy vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng phải hết sức thận trọng về những con số FDI này. Bởi vì quy mô xác thực của FDI cam kết rất đáng chú ý.
Xem xét các số liệu đầu tư của Việt Nam thời gian qua, các chuyên gia của Standard Chartered chỉ ra rằng: tỷ lệ FDI/GNP của Trung Quốc là thấp hơn 5% năm 2007 trong khi cam kết đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong năm nay tương đương với hơn 45% tổng sản phẩm quốc nội trên danh nghĩa.
Theo họ, con số FDI cam kết mạnh mẽ cho thấy niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài vào triển vọng của đất nước, như là một trung tâm sản xuất cũng như trung tâm nguồn lực trong khu vực. Một số dự án đầu tư lớn được cam kết đầu tư vào các nguồn tài nguyên hoặc thị trường hàng hóa.
Tuy nhiên, qua những so sánh này, các chuyên gia muốn chỉ ra rằng một phần khá lớn trong dòng vốn không được đầu tư ngay lập tức mà trong một khoảng thời gian. “Điều này có nghĩa là số vốn giải ngân trên thực tế chỉ là một phần nhỏ so với con số cam kết. Dựa trên những kinh nghiệm trước đây, chúng tôi cho rằng 15 - 20% là có thể xảy ra”, báo cáo viết.
Nhìn chung, các chuyên gia của Standard Chartered cho rằng Việt Nam đã tránh được một cuộc khủng hoảng có nguy cơ xảy ra trong thanh toán quốc tế. Tuy nhiên, thâm hụt thương mại trong năm nay sẽ vẫn ở mức trên 20 tỷ USD, dòng vốn FDI dự đoán khoảng 10 tỷ USD, nguồn kiều hối dao động trong khoảng 8 tỷ USD và viện trợ phát triển chính thức (ODA) có lẽ sẽ vừa đủ để bù lại cho sự thâm hụt này. Do vậy gia tăng dự trữ ngoại hối vẫn có thể nằm trong biên độ kiểm soát.
Chính sách tiền tệ chặt không làm giảm tăng trưởng
Tăng trưởng 5,8% trong quý 2/2008, mức thấp nhất kể từ quý 1/2000 đã báo động tới các nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam về nguy cơ tốc độ tăng trưởng sẽ đột ngột bị dừng lại. Điều này dẫn đến suy đoán cho rằng Ngân hàng Nhà nước sẽ có thể cân nhắc tới việc nới lỏng chính sách tiền tệ ngay khi lạm phát lắng xuống.
Như trong báo cáo của Ngân hàng Standard Chartered đưa ra trong tháng trước (Việt Nam: quá sớm để đề cập đến việc cắt giảm lãi suất, công bố ngày 22 tháng 7 năm 2008) cho rằng lạm phát sẽ tăng tới hơn 30% so với cùng kỳ năm trước trong những tháng tới và sẽ dừng lại ở mức trên 20% cho tới quý 1năm 2009, đặc biệt là sau đợt tăng giá xăng dầu vào ngày 21 tháng 7 vừa qua. Hơn nữa, những số liệu khác tiếp tục cho thấy chỉ một phần của nền kinh tế đang tỏ ra có dấu hiệu suy thoái trong khi đó phần còn lại vẫn tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2008.
Sự suy giảm tăng trưởng vào quý 2 năm 2008 bắt nguồn từ 3 lĩnh vực, khai thác mỏ và than đá (quý 2 năm 2008 giảm 12,2% so với cùng kỳ năm trước), xây dựng (- 0,5%) hoạt động kinh doanh và cho thuê bất động sản (- 4,7%). Sự suy yếu của thị trường tài chính cũng dẫn đến sự tăng trưởng chậm của dịch vụ tài chính. Tuy nhiên, ngành chế tạo (+12,6%) và dịch vụ (+ 7%) vẫn tăng trưởng đều đặn và bền vững. Điều này cho thấy việc lãi suất tăng cao trong tháng 4 và tháng 5 đã không tác động mạnh đến nền kinh tế.
Trong doanh thu bán lẻ, tăng trưởng trên danh nghĩa vẫn duy trì ở mức cao trong những tháng gần đây, đạt tới hơn 30% của 5 tháng trong 7 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm trước. Trong bối cảnh lạm phát cao, tăng trưởng doanh thu bán lẻ trên thực tế là không ổn định tuy nhiên vẫn được duy trì để đạt ở mức một con số vào tháng 6 và tháng 7 theo tính toán của các chuyên gia. Ảnh hưởng tiêu cực từ thị trường chứng khoán và bất động sản cũng chưa được phản ánh trong số liệu về doanh thu bán lẻ.
Cuối cùng, khối lượng hàng hóa vận chuyển, một nguồn lực hiệu quả khác để kích thích các hoạt động kinh tế cũng cho thấy nền kinh tế vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2008. Cước phí vận chuyển được đo bằng tấn kilomet, đã tăng trưởng 67% trong 7 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là tăng mạnh ở lĩnh vực vận chuyển hàng hải, phản ánh sự bùng nổ thương mại.
Trước các diễn biến nêu trên, mặc dù sự suy giảm trong quý 2 tác động đến tăng trưởng GDP là đáng lo ngại nhưng nhóm nghiên cứu của ngân hàng Standard Chartered cho rằng điều đó chủ yếu do những hoạt động liên quan đến bất động sản. Trong khi đó, các chỉ số kinh tế khác cho thấy tác động của lãi suất cao vẫn chưa được phản ánh đầy đủ.
Trong khi các nhà quản lý có thể không sẵn sàng tăng lãi suất một lần nữa, với sự cân bằng trong thanh toán quốc tế, lãi suất cao vẫn là cần thiết để thu hút và duy trì nguồn vốn. Điều này sẽ tiếp tục là thách thức trong thời điểm khủng hoảng hiện nay khi mà lãi suất thực vẫn âm khá lớn.
Do vậy, chuyên gia của Standard Chartered khẳng định nên tiếp tục tăng lãi suất từ bây giờ cho đến cuối năm. Đối với tỉ giá hối đoái, các chuyên gia cho rằng thâm hụt thương mại, mặc dù đang dần được cải thiện, vẫn khiến các nhà quản lý nghiêng về giảm giá dần đồng nội tệ để bù đắp cho nhu cầu nội địa bị suy yếu do chính sách thắt chặt tiền tệ.
Trong báo cáo này, các chuyên gia kinh tế của Standard Chartered vẫn giữ quan điểm là lãi suất cần được đẩy lên hơn nữa cho đến cuối năm, để tránh ảnh hưởng quá mức tới lãi suất thực.
Đối với tỉ giá hối đoái, Standard Chartered cho rằng thâm hụt thương mại, dù đang dần được cải thiện, vẫn khiến các nhà quản lý nghiêng về giảm giá dần đồng nội tệ, để bù đắp cho nhu cầu nội địa bị suy yếu do chính sách thắt chặt tiền tệ.
Trên cơ sở phân tích các số liệu mới nhất của cán cân thương mại; sự gia tăng nhanh chóng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và liệu các nhà quản lý có nên lo lắng tới triển vọng nền kinh tế đất nước khi gần đây đã có những bàn luận về cắt giảm lãi suất.
Bên cạnh đó là nhiều ý kiến cho rằng tình hình lạm phát không mấy thuận lợi cho chính sách tiền tệ. Vậy nên các chuyên gia của Standard Chartered vẫn giữ quan điểm là lãi suất cần được đẩy lên hơn nữa để tránh ảnh hưởng quá mức tới lãi suất thực.
Thoát hiểm khủng hoảng cán cân thanh toán
Thị trường Việt Nam vẫn giữ được tâm lý bình tĩnh trong những tuần vừa qua sau đợt suy giảm tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng USD hoán đổi kỳ hạn không giao vốn gốc cũng như việc tăng lãi suất dần trở lại của tiền gửi ngoại tệ trên thị trường thu nhập cố định. Tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đồng USD kỳ hạn 12 tháng hoán đổi kỳ hạn không giao vốn gốc ngay lập tức giảm từ đỉnh điểm 25.000 tới mức hiện tại 19.200.
Theo chuyên gia của Standard Chartered, đây chính là kết quả của việc thâm hụt thương mại được thu hẹp và sự tăng trưởng đột ngột của nguồn vốn FDI cam kết.
Thâm hụt thương mại được cải thiện rõ rệt trong hai tháng 6 và 7, ít hơn 1 tỷ USD mỗi tháng, so với con số trung bình từ tháng 1 đến tháng 5 là 2,7 tỷ USD.
Theo báo cáo ảnh hưởng lớn nhất đến việc giảm thâm hụt thương mại là từ nhập khẩu thép. Việt Nam đã nhập khẩu 1 tỷ USD thép thành phẩm trong tháng 3 năm 2008, có thể nhằm mục đích dự trữ, và giá trị nhập khẩu đã giảm nhanh chóng xuống còn 430 triệu USD trong hai tháng 6 và 7.
Chỉ riêng mặt hàng này đã làm giảm tổng thâm hụt thương mại 600 triệu USD mỗi tháng. Nếu tình hình này tiếp tục duy trì trong những tháng còn lại của năm, con số 20 tỷ USD mà chính phủ dự đoán về thâm hụt thương mại có thể sẽ xảy ra.
Điều đáng ngạc nhiên, theo các chuyên gia của Standard Chartered, là thị trường đang chứng kiến sự gia tăng về nguồn vốn FDI cam kết đang chảy vào trong bối cảnh thâm hụt cán cân thanh toán. FDI cam kết trong 7 tháng đầu năm đạt hơn 45 tỷ USD.
Tuy vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng phải hết sức thận trọng về những con số FDI này. Bởi vì quy mô xác thực của FDI cam kết rất đáng chú ý.
Xem xét các số liệu đầu tư của Việt Nam thời gian qua, các chuyên gia của Standard Chartered chỉ ra rằng: tỷ lệ FDI/GNP của Trung Quốc là thấp hơn 5% năm 2007 trong khi cam kết đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong năm nay tương đương với hơn 45% tổng sản phẩm quốc nội trên danh nghĩa.
Theo họ, con số FDI cam kết mạnh mẽ cho thấy niềm tin của các nhà đầu tư nước ngoài vào triển vọng của đất nước, như là một trung tâm sản xuất cũng như trung tâm nguồn lực trong khu vực. Một số dự án đầu tư lớn được cam kết đầu tư vào các nguồn tài nguyên hoặc thị trường hàng hóa.
Tuy nhiên, qua những so sánh này, các chuyên gia muốn chỉ ra rằng một phần khá lớn trong dòng vốn không được đầu tư ngay lập tức mà trong một khoảng thời gian. “Điều này có nghĩa là số vốn giải ngân trên thực tế chỉ là một phần nhỏ so với con số cam kết. Dựa trên những kinh nghiệm trước đây, chúng tôi cho rằng 15 - 20% là có thể xảy ra”, báo cáo viết.
Nhìn chung, các chuyên gia của Standard Chartered cho rằng Việt Nam đã tránh được một cuộc khủng hoảng có nguy cơ xảy ra trong thanh toán quốc tế. Tuy nhiên, thâm hụt thương mại trong năm nay sẽ vẫn ở mức trên 20 tỷ USD, dòng vốn FDI dự đoán khoảng 10 tỷ USD, nguồn kiều hối dao động trong khoảng 8 tỷ USD và viện trợ phát triển chính thức (ODA) có lẽ sẽ vừa đủ để bù lại cho sự thâm hụt này. Do vậy gia tăng dự trữ ngoại hối vẫn có thể nằm trong biên độ kiểm soát.
Chính sách tiền tệ chặt không làm giảm tăng trưởng
Tăng trưởng 5,8% trong quý 2/2008, mức thấp nhất kể từ quý 1/2000 đã báo động tới các nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam về nguy cơ tốc độ tăng trưởng sẽ đột ngột bị dừng lại. Điều này dẫn đến suy đoán cho rằng Ngân hàng Nhà nước sẽ có thể cân nhắc tới việc nới lỏng chính sách tiền tệ ngay khi lạm phát lắng xuống.
Như trong báo cáo của Ngân hàng Standard Chartered đưa ra trong tháng trước (Việt Nam: quá sớm để đề cập đến việc cắt giảm lãi suất, công bố ngày 22 tháng 7 năm 2008) cho rằng lạm phát sẽ tăng tới hơn 30% so với cùng kỳ năm trước trong những tháng tới và sẽ dừng lại ở mức trên 20% cho tới quý 1năm 2009, đặc biệt là sau đợt tăng giá xăng dầu vào ngày 21 tháng 7 vừa qua. Hơn nữa, những số liệu khác tiếp tục cho thấy chỉ một phần của nền kinh tế đang tỏ ra có dấu hiệu suy thoái trong khi đó phần còn lại vẫn tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2008.
Sự suy giảm tăng trưởng vào quý 2 năm 2008 bắt nguồn từ 3 lĩnh vực, khai thác mỏ và than đá (quý 2 năm 2008 giảm 12,2% so với cùng kỳ năm trước), xây dựng (- 0,5%) hoạt động kinh doanh và cho thuê bất động sản (- 4,7%). Sự suy yếu của thị trường tài chính cũng dẫn đến sự tăng trưởng chậm của dịch vụ tài chính. Tuy nhiên, ngành chế tạo (+12,6%) và dịch vụ (+ 7%) vẫn tăng trưởng đều đặn và bền vững. Điều này cho thấy việc lãi suất tăng cao trong tháng 4 và tháng 5 đã không tác động mạnh đến nền kinh tế.
Trong doanh thu bán lẻ, tăng trưởng trên danh nghĩa vẫn duy trì ở mức cao trong những tháng gần đây, đạt tới hơn 30% của 5 tháng trong 7 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm trước. Trong bối cảnh lạm phát cao, tăng trưởng doanh thu bán lẻ trên thực tế là không ổn định tuy nhiên vẫn được duy trì để đạt ở mức một con số vào tháng 6 và tháng 7 theo tính toán của các chuyên gia. Ảnh hưởng tiêu cực từ thị trường chứng khoán và bất động sản cũng chưa được phản ánh trong số liệu về doanh thu bán lẻ.
Cuối cùng, khối lượng hàng hóa vận chuyển, một nguồn lực hiệu quả khác để kích thích các hoạt động kinh tế cũng cho thấy nền kinh tế vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2008. Cước phí vận chuyển được đo bằng tấn kilomet, đã tăng trưởng 67% trong 7 tháng đầu năm so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là tăng mạnh ở lĩnh vực vận chuyển hàng hải, phản ánh sự bùng nổ thương mại.
Trước các diễn biến nêu trên, mặc dù sự suy giảm trong quý 2 tác động đến tăng trưởng GDP là đáng lo ngại nhưng nhóm nghiên cứu của ngân hàng Standard Chartered cho rằng điều đó chủ yếu do những hoạt động liên quan đến bất động sản. Trong khi đó, các chỉ số kinh tế khác cho thấy tác động của lãi suất cao vẫn chưa được phản ánh đầy đủ.
Trong khi các nhà quản lý có thể không sẵn sàng tăng lãi suất một lần nữa, với sự cân bằng trong thanh toán quốc tế, lãi suất cao vẫn là cần thiết để thu hút và duy trì nguồn vốn. Điều này sẽ tiếp tục là thách thức trong thời điểm khủng hoảng hiện nay khi mà lãi suất thực vẫn âm khá lớn.
Do vậy, chuyên gia của Standard Chartered khẳng định nên tiếp tục tăng lãi suất từ bây giờ cho đến cuối năm. Đối với tỉ giá hối đoái, các chuyên gia cho rằng thâm hụt thương mại, mặc dù đang dần được cải thiện, vẫn khiến các nhà quản lý nghiêng về giảm giá dần đồng nội tệ để bù đắp cho nhu cầu nội địa bị suy yếu do chính sách thắt chặt tiền tệ.
