Đó là quan điểm của Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội khi thẩm tra dự án Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi), được trình bày trước Quốc hội sáng 31/5.

Theo báo cáo này, cơ quan thẩm tra còn có quan điểm khác với Chính phủ về một số vấn đề, trong đó có quy định kiểm soát tài sản, thu nhập.

Khắc phục dàn trải nhưng không gây xáo trộn

Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết Luật Phòng chống tham nhũng hiện hành quy định cơ quan có thẩm quyền kiểm soát tài sản thu nhập là cơ quan quản lý cán bộ, công chức có nghĩa vụ kê khai tài sản.

Chính phủ trình Quốc hội 2 phương án nhưng lựa chọn phương án 1: giao cho Thanh tra Chính phủ tiến hành kiểm soát tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ từ giám đốc sở và tương đương trở lên công tác tại tất cả các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Cơ quan thanh tra hoặc đơn vị phụ trách công tác tổ chức, cán bộ tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở trung ương (nơi không có cơ quan thanh tra), thanh tra cấp tỉnh kiểm soát tài sản, thu nhập đối với những người có nghĩa vụ kê khai khác công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương mình.

Cơ quan thẩm tra lại chọn phương án 2: đối với người có nghĩa vụ kê khai công tác tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ, chính quyền địa phương thì thực hiện như phương án 1.

Đối với người có nghĩa vụ kê khai công tác tại tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội thì giao cho cơ quan trung ương của các cơ quan, tổ chức này kiểm soát tài sản, thu nhập.

Đối với người có nghĩa vụ kê khai công tác tại Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ thì giao cho các cơ quan này kiểm soát; đối với người có nghĩa vụ kê khai là đại biểu Quốc hội chuyên trách thì giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiểm soát.

Phương án này đã khắc phục một bước việc tổ chức dàn trải quá nhiều đầu mối cơ quan có thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập như hiện nay nhưng cũng không gây xáo trộn lớn về tổ chức, hoạt động của các cơ quan, đơn vị đang làm công tác này, Chủ nhiệm Lê Thị Nga trình bày.

Việc tập trung đầu mối kiểm soát tài sản, thu nhập cho hệ thống cơ quan thanh tra như phương án 1 sẽ không khả thi, theo Uỷ ban Tư pháp. Vì, dự thảo luật đã bổ sung nhiều trường hợp bắt buộc phải xác minh tài sản, thu nhập, bổ sung cho cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập nhiều nhiệm vụ mới.

Về cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị không quy định trách nhiệm của các cơ quan Đảng trong kiểm soát tài sản, thu nhập của đối tượng thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý, mọi trường hợp phải được thực hiện theo quy định của pháp luật.

Tiếp thu ý kiến này, dự thảo luật đã được chỉnh lý ở cả 2 phương án theo hướng không tách riêng quy định về cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập của nhóm đối tượng thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng mà quy định chung như đối với cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc hệ thống chính trị.

Lần đầu nên phải rất thận trọng

Về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tăng thêm không giải trình được một cách hợp lý, cơ quan thẩm tra nhấn mạnh cần được cân nhắc thận trọng, có bước đi phù hợp. Vì "đây là lần đầu tiên chúng ta đặt vấn đề xử lý tài sản không giải trình được hợp lý về nguồn gốc và là vấn đề lớn, có liên quan đến quyền sở hữu tài sản là quyền cơ bản của công dân được Hiến định".

Dự thảo luật nêu hai phương án và Chính phủ chọn phương án 1: Cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập yêu cầu cơ quan thuế thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân.

Đồng thời, dự thảo Luật sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân quy định mức thuế suất 45% đối với thu nhập do người có nghĩa vụ kê khai đã kê khai không trung thực hoặc có tài sản, thu nhập tăng thêm mà không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc theo quy định của Luật Phòng chống tham nhũng.

Phương án 2: Cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập yêu cầu cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền bằng 45% giá trị của phần tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc.

Ý kiến tại cơ quan thẩm tra cũng còn phân tán, một loại tán thành phương án 1, loại khác tán thành phương án 2, một số ý kiến lại đề nghị các phương án khác.

"Do đây là vấn đề mới và phức tạp, quá trình thảo luận còn nhiều ý kiến khác nhau, Uỷ ban Tư pháp xin ý kiến Quốc hội", báo cáo thẩm tra nêu rõ.

Chiều nay, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi).