Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải thể hiện tinh thần xung kích trong đổi mới tư duy kinh tế, hiến kế để đất nước tận dụng được thời kỳ dân số vàng, nghĩa là phải "giàu trước khi già", chứ không "già trước khi giàu".

Đến dự và phát biểu tại lễ kỷ niệm 75 năm ngày truyền thống ngành kế hoạch và đầu tư sáng 31/12, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhắc đến nhiệm vụ quan trọng của ngành kế hoạch đầu tư.

Đó là phải có tầm nhìn xa hơn các bộ, ngành khác, phải là bộ đi đầu trong đổi mới tư duy và lan tỏa tư duy đổi mới sáng tạo sang các bộ, ngành khác và các địa phương trong cả nước. Bộ cần tham mưu để thể chế, pháp luật, chính sách trở thành đột phá cho các đột phá khác của Việt Nam hiện nay cũng như trong những năm tới.

"Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải hiến kế để giúp đất nước hiện thực hóa khát vọng hùng cường, trở thành một nước phát triển vào năm 2045. Làm sao để Việt Nam vượt bẫy thu nhập trung bình trong thời kỳ "dân số vàng", nghĩa là phải "giàu trước khi già", chứ không "già trước khi giàu", Thủ tướng nhấn mạnh.

 9 thách thức của nền kinh tế

Thủ tướng cho rằng, sau 35 năm đổi mới và 5 năm thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 2016-2020, dù nền kinh tế đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng nhưng cũng phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm quốc gia có thu nhập trung bình. Do đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần hiến kế để đưa đất nước vươn lên trong thời gian tới.

Thủ tướng nêu lên 9 thách thức chủ yếu mà Việt Nam phải đối mặt trong thập niên tới.

Một là, bối cảnh thế giới tiếp tục bất định, nhất là tác động của đại dịch COVID-19 và những căng thẳng địa chính trị mà chúng ta phải đối đầu.

Thứ hai, cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra cơ hội lớn cho các nước đang phát triển có thể đuổi kịp nước giàu nhưng cũng đi kèm theo nhiều thách thức bị bỏ lại, hoặc lệ thuộc lớn hơn vào nước giàu.

Thứ ba, thế và lực của nước ta mặc dù đã mạnh hơn trước nhưng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, nhiều nút thắt vẫn chưa được khơi thông.

Thứ tư, nguy cơ tụt hậu, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình còn rất lớn, nhất là một số nhóm yếu tố, nhóm dễ bị tổn thương trước các biến động kinh tế.

Thứ năm, cạnh tranh giữa các đô thị trong khu vực, kể cả trong nước, trong việc trở thành các trung tâm giao dịch, trung tâm tài chính, trung tâm khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo ngày càng lớn.

Thứ sáu, nhiều vấn đề văn hóa, xã hội, an ninh, nhất là an ninh phi truyền thống, an ninh mạng nổi lên, có thể đặt ra nhiều thách thức hơn dự báo.

Thứ bảy, chênh lệch giàu nghèo có xu hướng tăng lên theo vùng miền và giữa các nhóm, đi cùng sự gia tăng nhanh của tầng lớp trung lưu và giới siêu giàu.

Thứ tám, vấn đề nhân khẩu học, già hóa dân số với tốc độ nhanh chóng tạo áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội của nước ta.

Cuối cùng là những thách thức về biến đổi khí hậu, môi trường, tài nguyên tăng lên.

… và câu hỏi đặt ra cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư?

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết năm 2045 cũng chính là năm kỷ niệm 100 năm thành lập nước, 100 năm thành lập Bộ Kế hoạch và Đầu tư . "Câu hỏi đặt ra là tầm nhìn của ngành kế hoạch và đầu tư như thế nào vào năm 2045; vai trò, chức năng của Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ như thế nào trong những thập niên tới?".

"Hơn ai hết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải có tầm nhìn xa hơn các bộ, ngành khác. Phải là bộ đi đầu trong đổi mới tư duy, lan tỏa tư duy đổi mới cho các bộ, ngành khác", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định.

Dự thảo văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII nêu định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, trong đó, định hướng thứ nhất là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, xây dựng hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững về kinh tế-chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường, tháo gỡ kịp thời những khó khăn vướng mắc, khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước. "Bộ nào sẽ tiên phong tham mưu cho Đảng và Chính phủ trong việc cụ thể hóa và thực hiện thành công định hướng này", Thủ tướng đặt câu hỏi và cho rằng " Chắc chắn đó phải là Bộ Kế hoạch và Đầu tư".

Với yêu cầu đó, Thủ tướng lưu ý một số vấn đề trọng tâm mà ngành cần đặc biệt chú trọng.

Đó là Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần tham mưu để thể chế, pháp luật, chính sách trở thành đột phá cho các đột phá khác của Việt Nam hiện nay cũng như trong những năm tới. Thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hơn nữa, biến tài nguyên đổi mới sáng tạo trở thành một tài nguyên mới vô tận cho sự phát triển bền vững. Làm sao để Việt Nam tránh các bẫy thu nhập trung bình, bẫy lao động giá rẻ, bẫy gia công giá trị thấp và thậm chí là bẫy rác thải công nghiệp. Tận dụng được cơ cấu dân số vàng, để giàu trước khi già chứ không phải già trước khi giàu. Đề xuất cơ chế phân cấp, phân quyền phù hợp, đồng thời gắn với cơ chế liên kết vùng, cơ chế tổ chức tài chính quản trị…