Một trong những nội dung đáng chú ý của dự án Luật Phòng chống tham nhũng (sửa đổi) được Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 18/9 là quy định về Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng.

Ở nội dung này, dự thảo luật đưa ra ba phương án. Theo đó, phương án 1 xác định rõ Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Chính trị do Tổng bí thư đứng đầu có trách nhiệm chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, đôn đốc hoạt động phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước và Ban Nội chính Trung ương là cơ quan thường trực.

Phương án 2 chỉ quy định trách nhiệm của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trong việc chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra, đôn đốc hoạt động phòng, chống tham nhũng trong phạm vi cả nước và giao Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quy định về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.

Phương án 3 xác định Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng là cơ quan của Đảng, không phải là cơ quan nhà nước, cho nên luật sửa đổi sẽ không quy định về việc thành lập, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của cơ quan này.

Báo cáo đánh giá tác động dự án luật cho rằng, phương án này đáp ứng được yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên hoạt động của Ban chỉ đạo có thể sẽ gặp khó khăn do thiếu cơ sở pháp lý điều chỉnh mối quan hệ công tác với cơ quan, đơn vị trong bộ máy nhà nước.

Theo phương án này, việc thành lập, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn và quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng sẽ do Đảng quy định. Đồng thời, công tác chỉ đạo phòng, chống tham nhũng của cơ quan này sẽ được thực hiện thông qua các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng.

Việc không quy định ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng cấp tỉnh cũng được đánh giá sẽ dẫn đến việc không còn tồn tại hệ thống các cơ quan văn phòng ban chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng. Tuy nhiên việc này lại có tác động làm cho bộ máy các cơ quan nhà nước gọn nhẹ hơn, giảm bớt chi phí hành chính. Nhiệm vụ về quản lý nhà nước về phòng, chống tham nhũng khi đó sẽ do các cơ quan thanh tra nhà nước đảm nhiệm theo đúng quy định của Luật Thanh tra năm 2010.

Tại báo cáo thẩm tra dự án luật, Ủy ban Tư pháp cũng nghiêng về phương án 3. Bởi hiện nay về tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các tổ chức Đảng từ Trung ương tới cơ sở cũng như của tất cả các đảng viên được điều chỉnh bởi Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các ban cán sự Đảng, Đảng đoàn và nghị quyết của các tổ chức cơ sở Đảng. Trong hệ thống pháp luật của Việt Nam, ngoài điều 4 của Hiến pháp năm 1992 quy định về sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước và xã hội thì các văn bản quy phạm pháp luật không quy định điều chỉnh về tổ chức, hoạt động đối với các cơ quan, tổ chức của Đảng.

Do đó, theo cơ quan thẩm tra, việc quy định trong luật theo cách thể hiện của phương án 1 là không phù hợp với tiền lệ quy định của hệ thống pháp luật hiện hành, cụ thể là văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội không thể quy định tổ chức, hoạt động, chức năng của cơ quan Đảng.

Tương tự như vậy, phương án 2 lại đề xuất giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng do Tổng bí thư đứng đầu cũng không có căn cứ và chưa có tiền lệ này.

Theo Ủy ban Tư pháp, chỉ còn phương án 3 là thể hiện đúng tinh thần của Nghị quyết Trung ương 4 và tuân thủ tiền lệ xây dựng hệ thống pháp luật hiện hành. Đồng thời vẫn bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước đối với công tác phòng, chống tham nhũng. Theo chức năng nhiệm vụ, quyền hạn do Hiến pháp và pháp luật quy định, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, các bộ, ngành, chính quyền địa phương các cấp và các cơ quan, tổ chức hữu quan khác tùy theo thẩm quyền đều có trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng.

Tại phiên họp chiều 18/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về dự án luật này, trước khi trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp cuối năm 2012.