Chỉ được chuyển nhượng dự án BOT khi đã hoàn thành xây dựng

Theo quy định mới của Nghị định 63/2018, nhà đầu tư có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng dự án đã ký kết cho bên cho vay hoặc nhà đầu tư khác sau khi hoàn thành xây dựng công trình đối với dự án có cấu phần xây dựng hoặc sau khi chuyển sang giai đoạn vận hành đối với dự án không có cấu phần xây dựng.

Việc chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng dự án không được ảnh hưởng đến mục tiêu, quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật, tiến độ thực hiện dự án và phải đáp ứng các điều kiện đầu tư, kinh doanh theo quy định của pháp luật về đầu tư, các điều kiện khác đã thỏa thuận tại hợp đồng dự án.

Bên nhận chuyển nhượng phải đáp ứng các yêu cầu như có năng lực tài chính và quản lý để thực hiện hợp đồng dự án và các hợp đồng có liên quan; Cam kết tiếp tục thực hiện các quyền và nghĩa vụ của bên chuyển nhượng theo quy định tại hợp đồng dự án và các hợp đồng có liên quan…

Trước đó, Nghị định 15 quy định, nhà đầu tư có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng dự án cho bên cho vay hoặc nhà đầu tư khác. Nghĩa là nhà đầu tư được quyền chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư khác ngay cả trong thời gian đang xây dựng hoặc dự án đã hoàn thành đi vào  khai thác, vận hành.

Theo nhận định của giới chuyên gia, việc chuyển nhượng cổ phần nêu trên có thể tạo kẽ hở phát sinh việc chuyển nhượng, mượn danh để mua bán dự án BOT nói riêng, dự án PPP nói chung. 

Việc ký kết hợp đồng với nhà đầu tư dự án xuất phát từ đánh giá về năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư qua quá trình lựa chọn nhà đầu tư. Nếu việc chuyển nhượng không được giám sát chặt chẽ, có thể dẫn đến việc nhà đầu tư được chuyển nhượng về sau không đủ năng lực hoặc gây ra những xáo trộn ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thực hiện dự án.

Trên thực tế, nhiều trường hợp sau nhiều lần mua đi bán lại như vậy, dự án vẫn án binh bất động, còn doanh nghiệp dự án thì gần như đã "thay ruột", đồng nghĩa dự án đã đổi chủ.

Đơn cử như Công ty Phát triển đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (BVEC) chuyển nhượng cổ phần tại  Dự án BOT Quốc lộ 51 Biên Hòa - Vũng Tàu. Sau nhiều lần chuyển nhượng, Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại tổng hợp Thái Ninh - nhà đầu tư không hề tham dự thầu ban đầu - đã trở thành một cổ đông lớn của doanh nghiệp dự án. 

Dự án khác là cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn nhiều lần phải cơ cấu lại thành viên góp vốn vì các cổ đông rút vốn hoặc chuyển nhượng cổ phần tại doanh nghiệp dự án ở thời điểm dự án gần như chưa thi công.

Bên cạnh đó, Nghị định 63/2018 cũng bỏ quy định đấu thầu hoặc chỉ định thầu dự án PPP. Thay vào đó, Điều 37 Nghị định 63 quy định việc lựa chọn nhà đầu tư được thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu.

Dù thuật ngữ "chỉ định thầu" không còn trong Nghị định mới hướng dẫn thực hiện PPP, song chiểu theo Điều 22 Luật Đấu thầu 2013, các dự án vẫn có thể được chỉ định thầu trong một số trường hợp đặc biệt, như mang tính cấp bách, đảm bảo bí mật nhà nước...

Nghị định 63 có hiệu lực thi hành từ ngày 19/6/2018.