Thay vào đó, đề xuất chuyển về một đầu mối duy nhất là UBND cấp xã nơi người lao động đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú. Đây là góp ý của các doanh nghiệp về Dự thảo Nghị định về thành lập và quản lý Quỹ phòng, chống thiên tai đang lấy ý kiến đóng góp rộng rãi. 

NHIỀU KHÓ KHĂN VƯỚNG MẮC KHI THU QUỸ

Trong văn bản gửi Tổng cục Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), Văn Phòng Chính phủ, Bộ Tư Pháp và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đại điện 29 doanh nghiệp này cho biết việc thực hiện thu, nộp quỹ phòng chống thiên tai của các doanh nghiệp này gặp nhiêu khó khăn, vướng mắc đặc biệt là việc thu từ người lao động.

Doanh nghiệp chưa có cách nào để thu quỹ từ người lao động vì theo quy định của Bộ Luật Lao động và Nội quy lao động, doanh nghiệp không thể khấu trừ tiền lương của người lao động. Trong khi đó, việc thu trực tiếp từng cá nhân bằng tiền mặt không thể thực hiện vì nhiều rủi ro, nguy hiểm, phức tạp như thu phải tiền giả, tình trạng mất cắp, biển thủ… 

Doanh nghiệp chủ yếu là sản xuất, kinh doanh nên không thể tổ chức được hệ thống, nhân sự để thu và quản lý biên lai nếu thu bằng tiền mặt. Mặc dù doanh nghiệp đã tuyên truyền nhưng người lao động vẫn không hợp tác đóng quỹ. 

Lao động tại doanh nghiệp cũng biến động thường xuyên và hàng ngày nên không thể thu của lao động nghỉ việc tại thời điểm nhận thông báo của Quỹ về khoản tiền nộp, đồng thời không thể thu của người lao động nghỉ thai sản, lao động nghỉ dài ngày, trường hợp người lao động làm việc ở mỗi công ty rất ngắn nên chưa đóng quỹ tại bất cứ công ty nào, doanh nghiệp cũng không thể kiểm soát được. Do đó, doanh nghiệp không thể đảm bảo được kế hoạch thu quỹ và tổng thu thực tế là như nhau. 

Doanh nghiệp cũng không có đủ khả năng để xác nhận giấy tờ công nhân viên nộp để được hưởng miễn, giảm,  giấy chứng minh đã nộp Quỹ tại địa phương, đã nộp quỹ tại doanh nghiệp cũ là thật hay giả mạo. 

Thậm chí còn xảy ra sự bất công bằng về việc thu quỹ, lao động đã nộp quỹ tại địa phương và những doanh nghiệp đã nộp tại công ty cũ nhưng không có biên lai thu, việc thu tiếp sẽ khiến lao động đóng chồng chéo 2-3 lần. Mức đóng giữa địa phương và tại doanh nghiệp còn chênh lệch nhau 10 lần.

“Việc triển khai thu nộp quỹ chưa được thực hiện đồng đều ở các địa phương, doanh nghiệp khiến người lao động cảm thấy bất công bằng. Theo khảo sát của chúng tôi, đa số doanh nghiệp đã đóng quỹ hiện nay là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, nhiều doanh nghiệp Việt Nam không biết về quỹ này”, báo cáo cho biết và nhấn mạnh thêm rằng, doanh nghiệp không thể xử phạt người lao động không đóng quỹ vì công việc chỉ là sản xuất kinh doanh. 

Các doanh nghiệp FDI còn bày tỏ lo ngại hầu hết các địa phương không có báo cáo chi tiết việc sử dụng quỹ dù theo quy định phải công khai trên cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý quỹ. Người dân và doanh nghiệp đóng quỹ nhưng không được biết tiền của mình sử dụng thế nào, liệu có xảy ra tình trạng kê khai khống thiệt hại do thiên tai gây ra để đuọc hỗ trợ từ quỹ hay không, hoặc liệu tiền hỗ trợ từ Quỹ có đến tay được người dân? 

ĐỀ XUẤT CHUYỂN VỀ ĐỊA PHƯƠNG THU

Trước những khó khăn đó, đại diện các doanh nghiệp FDI kiến nghị không quy định không quy định trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu, lâp kế hoạch thu quỹ từ người lao động mà chuyển về một đầu mối duy nhất là UBND cấp xã nơi người lao động đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú.

Trong trường hợp ban soạn thảo giữ nguyên trách nhiệm của doanh nghiệp, các doanh nghiệp đề nghị Ban soạn thảo quy định rõ ràng ngay tại Dự thảo về cách xử lý các vướng mắc, khó khăn đã nêu trên. 

Dự thảo Nghị định quy định mức đóng quỹ của người lao động là 1 ngày lương/người/năm theo lương tối thiểu vùng sau khi trừ đi các khoản thuế, bảo hiểm phải nộp. Đại diện các doanh nghiệp FDI cho rằng mức này là quá cao, tạo áp lực cho người lao động do đã đóng thuế và các quỹ khác. Bản thân lao động cũng không thấy thuyết phục khi mức thu quỹ cao và có sự chênh lệch lớn khoảng 10 lần giữa lao động tự do và lao động trong doanh nghiệp. 

Do đó, đề nghị Ban soạn thảo thống mức một mức thu quỹ chung là 15.000 đồng/người cho mọi đối tượng đóng góp, không phân biệt cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước hay người lao động trong các doanh nghiệp và lao động tự do. 

Theo điểm b, khoản 6, Điều 16 dự thảo Nghị định, Cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm “cung cấp thông tin về số lượng của người lao động của các tổ chức kinh tế trong nước và nước ngoài trên địa bàn cho UBND cấp huyện, xã để làm cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch thu quỹ tại các cấp”. Tuy nhiên, quy định này không khả thi do Cơ quan bảo hiểm xã hội hàng tháng chỉ tạm chốt số lượng lao động tại doanh nghiệp, và chốt một lần nữa vào tháng sau do đó sẽ xảy ra tình trạng không khớp với số lượng lao động thực tế của doanh nghiệp.

“Do đó, đề nghị Ban soạn thảo không quy định trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu quỹ và trong trường hợp giữ nguyên thì đề nghị không quy định trách nhiệm của Cơ quan bảo hiểm vào trong Dự thảo”, đại diện các doanh nghiệp FDI kiến nghị.