Với thị trường tiêu thụ lớn và còn nhiều dư địa để mở rộng, đầu tư phát triển các chuỗi cung ứng nông sản an toàn cho Thủ đô được đánh giá là có nhiều thuận lợi. Vì vậy, Sở Công Thương Hà Nội cho biết, từ nay đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, Hà Nội tập trung xây dựng thêm 6 chợ đầu mối cấp vùng, nâng tổng số lên là 8 chợ đầu mối.

Các chợ đầu mối này không chỉ tập trung ở khu vực cận đô mà còn phát triển ở các huyện có tiềm năng về sản xuất, hạ tầng giao thông đồng bộ kết nối với nội đô và các vùng phụ cận. Chợ đầu mối sẽ được đầu tư xây dựng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm vệ sinh môi trường, có hệ thống kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm gắn với chế biến và kênh phân phối hiện đại; nông sản an toàn được kiểm soát từ các chợ đầu mối, sau đó mới đưa tới hệ thống cửa hàng tiện ích, chợ dân sinh...

Hạn chế kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm

Thống kê của Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội, trung bình mỗi tháng, thành phố tiêu thụ khoảng 83.400 tấn gạo, 20.000 tấn thịt lợn hơi, 5.230 tấn thịt bò, 5.200 tấn thịt gà, 5.050 tấn thuỷ hải sản, 84.100 tấn rau củ quả, khoảng 95 triệu quả trứng (gà, vịt), cùng 52.000 tấn trái cây...

Dù vậy, khả năng đáp ứng thực phẩm tại chỗ của Hà Nội hiện chưa đạt so với yêu cầu. Cụ thể, ngoài mặt hàng thịt lợn, thịt gà, rau củ, trứng gia cầm là Hà Nội có thể đáp ứng cơ bản ở mức 60 – 65% nhu cầu, khả năng đáp ứng tiêu dùng cho khoảng 10 triệu dân của Hà Nội đối với một số nông sản khác còn ở mức rất khiêm tốn. Đơn cử như: gạo 35%, thịt bò 15%, thuỷ hải sản 40%, thực phẩm chế biến 25%, trái cây an toàn 30%. 

Phần lớn khối lượng nông sản đang thiếu hụt cho nhu cầu tiêu thụ của người dân Thủ đô hiện vẫn chủ yếu phải nhập từ các tỉnh, thành phố lân cận. Chưa kể, mới có 20% các loại nông sản, thực phẩm tại Hà Nội được phân phối qua hệ thống các siêu thị, cửa hàng chuyên doanh, cửa hàng tiện ích. Còn lại 80% được phân phối, tiêu thụ thông qua các chợ đầu mối (kiểu cũ), chợ dân sinh, khiến việc kiểm soát an toàn thực phẩm gặp khó khăn. 

Bên cạnh đó, việc xây dựng chợ cũng còn gặp khó khăn trong khâu đền bù, giải phóng mặt bằng nên các doanh nghiệp không mấy mặn mà đầu tư phát triển hệ thống chợ đầu mối tiêu thụ nông sản an toàn. 

Ngoài 2 chợ đầu mối cấp 1 đang hoạt động là chợ đầu mối nông sản Minh Khai và chợ đầu mối phía Nam đang hoạt động, Hà Nội còn có hệ thống chợ cấp 2 và chợ hoạt động với tính chất chợ đầu mối như: chợ Long Biên, chợ cá Yên Sở, chợ gia cầm Hà Vỹ, chợ đêm nông sản Văn Quán, chợ nông sản Bắc Thăng Long...

Nâng cao hệ thống phân phối nông sản sạch

Theo Ban Quản lý chợ đầu mối phía Nam, chợ dân sinh và chợ đầu mối còn hạn chế về việc kiểm soát chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm, quản lý truy xuất nguồn gốc nông sản thực phẩm. 

Đơn cử như chợ đầu mối gia cầm Hà Vỹ, xã Lê Lợi (huyện Thường Tín) mặc dù được các sở, ngành, đơn vị tăng cường kiểm tra, kiểm soát nguồn gốc, chất lượng thực phẩm, nhưng theo tiểu thương chợ thì đây là chợ gia cầm sống. Lượng gia cầm lưu thông lên tới vài chục nghìn con mỗi ngày, vào những ngày nóng, rất ngột ngạt; công tác vệ sinh môi trường, quản lý giết mổ của chợ vẫn còn nhiều bất cập.

Ông Nguyễn Hữu Quân, Trưởng phòng Tổ chức hành chính Ban Quản lý chợ đầu mối phía Nam thừa nhận chợ dân sinh và chợ đầu mối còn hạn chế về công tác kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm, quản lý truy xuất nguồn gốc nông sản thực phẩm. 

Để khắc phục những vấn đề trên, theo ông Nguyễn Chí Viễn, Phó chủ tịch UBND huyện Ứng Hòa, công tác quản lý quy hoạch chợ tại một số địa phương cần được coi trọng hơn. "Để chợ đầu mối hoạt động hiệu quả, kinh doanh nền nếp, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, từ cấp cơ sở cần có biện pháp mạnh xử lý các chợ cóc, chợ tạm tràn lan như hiện nay", ông Viễn đề xuất.

Nhằm nâng cao và mở rộng hệ thống phân phối nông sản sạch, thời gian qua, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thu hút cộng đồng doanh nghiệp tham gia phát triển nông nghiệp, xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản an toàn cho Thủ đô. 

Đến nay, toàn thành phố đã xây dựng và phát triển được 123 mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong các nhóm lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thuỷ hải sản. Bên cạnh đó là 121 chuỗi liên kết an toàn thực phẩm có nguồn gốc động vật, thực vật. Dù vậy, tốc độ phát triển ngành nông nghiệp của Hà Nội vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra của thị trường tiêu thụ nông sản ngày một tăng nhanh.

Theo kế hoạch của thành phố, từ nay đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, Hà Nội sẽ có 8 chợ đầu mối cấp vùng, diện tích từ 20 đến 30ha/chợ. Hàng hóa tại các chợ đầu mối, chợ truyền thống có nguồn gốc, xuất xứ, bảo đảm chất lượng, có tem nhãn, bao bì... chiếm trên 90%. 

Chợ đầu mối không chỉ tập trung ở khu vực cận đô, mà còn phát triển ở các huyện có tiềm năng về sản xuất, hạ tầng giao thông đồng bộ kết nối với nội đô và các vùng phụ cận.

Phó chủ tịch thường trực UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Sửu cho biết, chợ đầu mối sẽ được thành phố đầu tư xây dựng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm vệ sinh môi trường, có hệ thống kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm gắn với chế biến và kênh phân phối hiện đại; nông sản an toàn được kiểm soát từ các chợ đầu mối, sau đó mới đưa tới hệ thống cửa hàng tiện ích, chợ dân sinh... 

 Hiện công tác quy hoạch, triển khai dự án đang được thành phố gấp rút triển khai với sự giúp đỡ, tư vấn của nhiều tổ chức nước ngoài, có kinh nghiệm quản lý chợ hiện đại.