Kết quả thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, các thủ tục ngân sách Nhà nước phải được công khai và ngân sách Nhà nước chịu sự giám sát của cộng đồng.

Đây là một trong những điểm đáng chú ý trong Luật Ngân sách Nhà nước 2015, vừa được công bố tại buổi họp báo của Văn phòng Chủ tịch nước sáng 17/7.

Bảo đảm quyền quyết định

Giới thiệu những nội dung cơ bản của luật mới, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Mai cho biết, luật quy định rõ toàn bộ lệ phí phải nộp vào ngân sách Nhà nước.

Còn đối với phí thu từ các hoạt động dịch vụ do Nhà nước đầu tư và cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện thì nộp toàn bộ vào ngân sách Nhà nước, trường hợp được khoán chi phí hoạt động thì được khấu trừ.

Đối với phí thu từ hoạt động dịch vụ do đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp Nhà nước thì được phép trích lại một phần hoặc toàn bộ, phần còn lại thực hiện nộp ngân sách theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí và pháp luật có liên quan.

Luật mới cũng quy định bội chi ngân sách Nhà nước bao gồm bội chi ngân sách Trung ương và bội chi ngân sách địa phương cấp tỉnh.

Thay vì khống chế mức huy động trên chi đầu tư xây dựng cơ bản như hiện nay, Luật Ngân sách Nhà nước 2015 quy định khống chế mức giới hạn vay của ngân sách địa phương tính trên số thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp.

Luật đã bổ sung những nội dung để bảo đảm quyền quyết định những vấn đề trọng yếu nhất về ngân sách Nhà nước của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, bà Mai cho biết.

Liên quan đến phân cấp quản lý ngân sách, theo nữ Thứ trưởng, luật đã quy định toàn bộ tiền thu từ xử phạt vi phạm hành chính, phạt, tịch thu khác phải nộp vào ngân sách Nhà nước và phân cấp rõ dơ quan Nhà nước thuộc cấp nào thu thì ngân sách cấp đó hưởng.

Lần sửa đổi này, luật cũng đã phân định cụ thể, rõ ràng đối với các khoản thu hồi vốn của Nhà nước đầu tư tại các tổ chức kinh tế, thu cổ tức, lợi nhuận được chia tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên có vốn góp của Nhà nước do cơ quan Nhà nước đại diện chủ sở hữu, thu phần lợi nhuận sau thuế còn lại sau khi trích lập các quỹ của doanh nghiệp Nhà nước do cơ quan Nhà nước đại diện chủ sở hữu.

Về nâng cao hiệu quả ngân sách - vấn đề luôn được đặt ra tại nghị trường - bà Mai cho biết đã quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan liên quan trong việc lập, quyết định khi xem xét, thông qua dự toán ngân sách và phương án phân bổ ngân sách hằng năm.

Quy định mới khác là quản lý ngân sách Nhà nước sẽ được thực hiện theo kết quả thực hiện nhiệm vụ và lộ trình thực hiện do Chính phủ quy định cụ thể.

Công khai và chịu sự giám sát

Nguyên tắc về chi ngân sách Nhà nước cũng đã được bổ sung và làm rõ hơn tại luật mới.

Theo đó, các khoản chi ngân sách chỉ được thực hiện khi có dự toán được cấp có thẩm quyền giao và phải đảm bảo đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quy định.

Ngân sách các cấp, đơn vị dự toán ngân sách, đơn vị sử dụng ngân sách không được thực hiện nhiệm vụ chi khi chưa có nguồn tài chính, dự toán chi làm phát sinh nợ khối lượng xây dựng cơ bản, nợ kinh phí thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên.

Với luật mới, theo Thứ trưởng Mai, tính minh bạch, công khai cũng sẽ được nâng cao cùng với quy định các cấp ngân sách và các đơn vị sử dụng ngân sách có trách nhiệm công khai tình thực hiện dự toán ngân sách kèm báo cáo thuyết minh.

Kết quả thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, các thủ tục ngân sách Nhà nước cũng phải được công khai và ngân sách Nhà nước chịu sự giám sát của cộng đồng.

Để phù hợp với thông lệ quốc tế, phương pháp tính bội chi ngân sách được quy định bao gồm bội chi ngân sách Trung ương và bội chi ngân sách địa phương, trong đó chi trả nợ của ngân sách Nhà nước chỉ bao gồm chi trả nợ lãi, còn trả nợ gốc được chi trả từ nguồn vay mới.

Trường hợp có bội thu ngân sách, tăng thu thực hiện so với dự toán, nguồn kết dư ngân sách được dành ưu tiên để chi trả nợ, cả gốc và lãi, bà Mai cho biết.

Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) gồm 7 chương, 77 điều, có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2017.