Ngân hàng Standard Chartered vừa đưa ra bản báo cáo về xu hướng biến động lãi suất tại khu vực châu Á và Việt Nam.

Một trong những điểm đáng chú ý của báo cáo là việc các chuyên gia đưa ra nhận định về xu hướng biến động của lãi suất trái phiếu Chính phủ trên thị trường Việt Nam.

Theo Standard Chartered, từ đầu năm 2009 đến nay, Kho bạc Nhà nước đã gặp nhiều khó khăn trong việc phát hành trái phiếu Chính phủ bằng đồng Việt Nam. Nguyên nhân là do thiện chí và khả năng tham gia vào thị trường sơ cấp của các nhà đầu tư đã giảm đáng kể bởi tính thanh khoản thị trường bị thắt chặt (kết quả từ việc phục hồi hoạt động cho vay mạnh mẽ của các ngân hàng) và lãi suất chung cuộc tại các phiên đấu giá đã xuống thấp dưới mức thị trường thứ cấp.

Dù kế hoạch ban đầu phát hành khoảng 55 - 75 nghìn tỷ đồng (một số báo cáo đề cập mục tiêu có thể lên tới 126 nghìn tỷ đồng), nhưng đến nay, kho bạc Nhà nước mới chỉ có thể phát hành trên 22,2 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, với việc chọn hình thức phát hành tín phiếu kho bạc Nhà nước cùng trái phiếu bằng đồng Việt Nam và USD trên thị trường cho thấy các khoản nợ ngoại tệ được ưa chuộng hơn.

Ngoài việc giảm lượng phát hành tại thị trường sơ cấp, một số đợt phát hành đã đến kỳ đáo hạn trong năm vừa qua. Thực tế, quy mô của các đợt phát hành trái phiếu và tín phiếu Chính phủ bằng đồng việt Nam đã giảm từ 123,7 nghìn tỷ xuống 100,4 nghìn tỷ kể từ đầu năm 2009.

Do đó, theo nhóm nghiên cứu, nhân tố cung là nguyên nhân gây nên quan ngại về nhu cầu vốn của Chính phủ nhằm tài trợ cho chương trình kích cầu trị giá 8 tỷ USD, đã chuyển biến ngược lại, gây nên xu hướng tăng trên thị trường lãi suất trong nước.

Theo nhóm nghiên cứu, do thiếu sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài (xuất phát bởi những quan ngại xung quanh vấn đề đồng nội tệ và thiếu dòng tiền hai chiều trên thị trường), thị trường lãi suất trong nước sẽ tiếp tục bị chi phối bởi các nhân tố nội tại. Những động lực trong nước vẫn chỉ ra xu hướng đi lên của lãi suất trái phiếu Chính phủ.

Trong khi đó, thị trường sơ cấp vẫn có sức hút đối với các ngân hàng, đồng thời lãi suất sẽ vẫn giữ nguyên nếu như kho bạc Nhà nước tiếp tục đưa ra lãi suất chung cuộc (SOR) thấp hơn mức thị trường thứ cấp, bất chấp sự tăng lên gần đây của lãi suất tín phiếu kho bạc Nhà nước kỳ hạn 364 ngày từ 8,4% lên 9%.

Thực tế, Chính phủ vẫn tập trung vào tăng trưởng kinh tế bằng việc giữ lãi suất chung cuộc ở mức thấp nhằm tránh việc rót thêm vốn cho phục hồi trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, các đợt phát hành trên thị trường sơ cấp giảm đi sẽ tiếp tục ảnh hưởng tới tính thanh khoản của thị trường sơ cấp và khiến nhà đầu tư phải ngần ngại tham gia đầu tư dài hạn.

Đồng thời, với sự hỗ trợ tài chính từ các quốc gia và các định chế tài chính quốc tế (như khoản vay 1 tỷ USD mới đây từ Ngân hàng Thế giới và Nhật Bản), nhu cầu Chính phủ về khai thác thị trường vốn trong nước sẽ bị giảm đi. Do đó, nhu cầu điều chỉnh thị trường để đạt mức lãi suất chung cuộc cao hơn sẽ bị hạn chế, ít nhất là trong trung và ngắn hạn.

Thêm vào đó, giá cả dường như đang tăng trở lại với lạm phát chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 10 công bố ở mức 3,0% so với cùng kỳ năm trước (và so với mức 2,4% trong tháng 9). Điều này sẽ làm giảm hơn nữa sự hấp dẫn của trái phiếu Chính phủ trong bối cảnh thiếu những biện pháp bảo hộ chống lại lạm phát bởi các sản phẩm trái phiếu.

Hơn nữa, Ngân hàng Nhà nước kỳ vọng duy trì CPI dưới 8% trong năm 2010 theo mục tiêu Quốc hội đã đề ra. Như vậy, để giảm áp lực lạm phát trong điều kiện phục hồi kinh tế và tăng trưởng tín dụng nóng, nhóm nghiên cứu cho rằng nên bắt tay vào việc thắt chặt chính sách tiền tệ.

Standard Chartered dự đoán, nhiều khả năng Ngân hàng Nhà nước sẽ hạn chế sự hỗ trợ thị trường thông qua nghiệp vụ thị trường mở trước khi thực thi điều chỉnh nâng mức lãi suất. Khuyến nghị của nhóm nghiên cứu là Ngân hàng Nhà nước nên đưa ra những điều chỉnh vào quý 2 năm 2010.