Thiếu vốn, xin cơ chế “vượt rào” cho sân bay Long Thành

Gửi tờ trình báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư sân bay Long Thành, Chính phủ trình bày khó khăn về vốn và xin một số cơ chế đặc thù.

Theo đó, tổng mức đầu tư của dự án khoảng 23.049 tỷ đồng  Tuy nhiên, với nguồn vốn dự kiến thu hồi được khoảng 3.022 tỷ đồng từ việc khai thác, sử dụng ngắn hạn quỹ đất chưa xây dựng hạ tầng thì thực chất tổng chi phí dự án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khoảng 20.027 tỷ đồng.

Chính phủ trình bày, trước mắt, trong giai đoạn đến 2020, nhu cầu vốn cho dự án khoảng 10.821,6 tỷ đồng. Đến nay, dự án mới bố trí 5.000 tỷ đồng từ nguồn trái phiếu Chính phủ, vì vậy cần tiếp tục bổ sung nguồn vốn.

Cần cơ chế đặc thù

Trước khó khăn về nguồn vốn hiện nay, ngoài những chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng phê duyệt, Chính phủ cho rằng Quốc hội cần có những cơ chế đặc thù để triển khai dự án.

Cụ thể, khoản 6, điều 16, Luật Đầu tư công năm 2014 quy định các hành vi bị cấm trong đầu tư công: “Yêu cầu tổ chức, cá nhân tự bỏ vốn đầu tư khi chương trình, dự án chưa được quyết định chủ trương đầu tư, chưa được phê duyệt hoặc chưa được bố trí vốn kế hoạch, gây nợ đọng xây dựng cơ bản.

Chính phủ đề nghị không áp dụng khoản này, mà giao Chính phủ xây dựng các chính sách cụ thể huy động các nguồn vốn để thực hiện thu hồi đất..., trong đó có việc cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp khai thác hàng không ứng vốn để thực hiện

Điểm 1, khoản 1, điều 64, Luật Đất đai năm 2013 quy định các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai bao gồm đất được Nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa phải đưa đất vào sử dụng; trường hợp không đưa đất vào sử dụng thì chủ đầu tư được gia hạn sử dụng 24 tháng và phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với thời gian chậm tiến độ thực hiện dự án trong thời gian này; hết thời hạn được gia hạn mà chủ đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp do bất khả kháng.

Chính phủ cũng đề nghị không áp dụng quy định này mà được khai thác, sử dụng ngắn hạn quỹ đất đã được giao chưa xây dựng hạ tầng và không phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; không bị thu hồi đất khi chưa đưa đất vào sử dụng theo tiến độ thực hiện dự án.

Ngoài các chính sách hiện hành, Chính phủ cho rằng cần có hỗ trợ mỗi hộ gia đình bị ảnh hưởng thu nhập với mức 21.000.000 đồng như đề xuất của UBND tỉnh Đồng Nai.

Báo cáo cũng nêu rõ, một phần nguồn vốn cho dự án dự kiến huy động từ việc đấu giá quyền sử dụng đất để xây dựng các công trình thương mại và dịch vụ, khấu trừ tiền sử dụng đất khi giao đất tái định cư, nguồn thu từ việc cho thuê đất ngắn hạn đối với các khu vực chưa triển khai xây dựng các hạng mục công trình của dự án sẽ được hoàn trả ngân sách. 

Tuy nhiên, với đặc thù công tác giải phóng mặt bằng thì việc thu hồi các nguồn vốn nêu trên cần phải có thời gian (thu hồi sau khi giao đất tái định cư, cho thuê đất). Vì vậy, trước mắt ngân sách cần ứng đủ vốn để thực hiện dự án, nguồn thu này sẽ được cân đối hoàn trả ngân sách và đề nghị bố trí cho dự án sân bay Long Thành.

Chưa tách bạch chi phí

Thẩm tra sơ bộ báo cáo của Chính phủ, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, Chính phủ mới chỉ làm rõ được tổng mức đầu tư dự án, tiến độ phân bổ nguồn vốn, mà chưa làm rõ biện pháp cụ thể huy động phần vốn còn thiếu cho việc giải phóng mặt bằng dự án. 

Mặt khác, báo cáo còn chưa tách bạch được các chi phí phục vụ dự án sân bay Long Thành với các dự án khác như chi phí thu hồi đất, bồi thường để thực hiện xây dựng khu tái định cư, nghĩa trang. 

Việc chưa tách bạch các chi phí này dẫn đến tăng tổng mức đầu tư xây dựng dự án. Suất vốn đầu tư theo hộ dân (4,74 tỷ đồng/hộ) là khá cao so với các dự án khác.

Tuy nhiên, với nhìn nhận đặc thù công tác giải phóng mặt bằng thường gặp nhiều khó khăn trong việc huy động vốn ngoài ngân sách để thực hiện, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, có biện pháp huy động vốn phù hợp. 

Trường hợp không thể huy động các nguồn khác, đề nghị Chính phủ trình Quốc hội xem xét, bố trí vốn bổ sung từ nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2016-2020 để thực hiện công tác này.

Với cơ chế đặc thù Chính phủ đề xuất, cơ bản được cơ quan thẩm tra tán thành. Riêng mức hỗ trợ các hộ gia đình bị ảnh hưởng, cơ quan thẩm tra đề nghị đề nghị thực hiện theo phương án 2 với mức hỗ trợ 10,5 triệu đồng/hộ để không quá chênh lệch so với mức hỗ trợ của dự án Bến Lức - Long Thành (9 triệu đồng/hộ) trước đó.