Thanh tra Chính phủ vừa hoàn tất kết luận thanh tra việc quản lý vốn và đầu tư kinh doanh tại Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Đáng chú ý, trong quá trình thanh tra, hàng loạt các sai phạm và bất cập trong quản lý tài chính của EVN đã được chỉ ra, gây thất thoát cho ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng.

Tờ Tuổi Trẻ cho biết, theo kết luận thanh tra, tính đến hết năm 2011, công ty mẹ EVN đã đầu tư vốn ra ngoài lên đến trên 121.000 tỷ đồng, trong khi vốn điều lệ của công ty mẹ chỉ có gần 77.000 tỷ đồng. Việc EVN đầu tư ra ngoài doanh nghiệp vượt vốn điều lệ hơn 45.000 tỷ đã vi phạm quy định của Bộ Tài chính.

Đáng chú ý, mặc dù đầu tư ra ngoài cả trăm ngàn tỷ đồng nhưng EVN không thu được đồng lãi nào mà lỗ đến 2.195 tỷ đồng.

Việc kinh doanh thua lỗ này còn tập trung tại 7 công ty 100% vốn của EVN gồm các tổng công ty điện lực miền Bắc, miền Trung, miền Nam; Điện lực Hà Nội, Điện lực Tp.HCM; Nhiệt điện Uông Bí, Cần Thơ, với số tiền lỗ hơn 3.648 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ xác định EVN đầu tư hơn 1 nghìn tỷ đồng vào những lĩnh vực nhiều rủi ro như ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán nhưng vượt tỷ lệ vốn góp theo quy định như tại Công ty Tài chính Cổ phần điện lực, Ngân hàng Thương mại Cổ phần An Bình, Công ty Cổ phần Chứng khoán An Bình...

Đối với các đơn vị thành viên của EVN, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra, xác định vi phạm không kém gì công ty mẹ khi đầu tư tràn lan ra ngoài và thua lỗ nghiêm trọng.

Điển hình là Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (NPT) không bảo toàn được vốn nhà nước do phải thực hiện kế hoạch lỗ EVN giao. Tính đến hết năm 2011 đơn vị này lỗ 3.145 tỷ đồng.

Mặc dù thua lỗ nặng nề nhưng NPT còn bị các tổng công ty điện lực chậm trễ trong việc thanh toán nợ sau khi bàn giao lưới điện 110kV cho các tổng công ty với giá trị hơn 1.000 tỷ đồng. Tương tự như NPT, Tổng công ty Điện lực Hà Nội cũng không bảo toàn được vốn trong năm 2011 do thực hiện kế hoạch lỗ EVN giao, vốn đầu tư của chủ sở hữu giảm hơn 328 tỷ đồng.

Các tổng công ty khác như Điện lực Miền Nam cũng được giao kế hoạch lỗ trong sản xuất kinh doanh lên đến hơn 1.200 tỉ đồng. Ngoài ra, hầu hết các tổng công ty được kiểm tra đều đầu tư ra ngoài ngành nghề kinh doanh chính với số tiền hàng trăm tỉ đồng…

Đáng chú ý, theo Thanh tra Chính phủ, trong 6 dự án nguồn điện của EVN, gồm nhiệt điện Ô Môn 1, nhiệt điện Phú Mỹ 1 và 4, nhiệt điện Nghi Sơn 1, nhiệt điện Hải Phòng 1, nhiệt điện Quảng Ninh 1, đều có hạng mục “khu nhà quản lý vận hành và sửa chữa”.

Tuy nhiên, trên thực tế đó là 355.000 m2 đất được xây dựng gồm nhà ở cho cán bộ với các loại biệt thự đơn lập, nhà song lập, nhà liền kề, chung cư cao tầng, có cơ sở hạ tầng đi kèm như nhà trẻ, bể bơi, sân tennis… với tổng giá trị đầu tư trên 595 tỷ đồng.

Theo Thanh tra Chính phủ, toàn bộ chi phí này nằm trong tổng mức đầu tư dự án nguồn điện, do đó sẽ được tính vào giá bán điện là không đúng quy định.

Đáng chú ý, trong khi tập đoàn chi hàng chục nghìn cho đầu tư ngoài ngành và bị thua lỗ thì EVN vẫn nợ cho các đối tác phát điện trong và ngoài ngành.

Cụ thể, đến hết năm 2011, Công ty Mua bán điện của EVN còn nợ hơn 22.000 tỷ đồng của các nhà máy phát điện, trong đó có hơn 10.000 tỷ đồng là nợ đã quá hạn thanh toán của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petro Vietnam) hơn 9.200 tỷ đồng và Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam (TKV) hơn 335 tỷ đồng.

Ngoài ra, công ty mẹ EVN còn hướng dẫn hạch toán chuyển nguồn vốn không đúng tại 11 dự án dẫn đến tiền lãi thu được biến thành tiền nằm trong giá thành sản xuất kinh doanh, làm tăng chi phí sản xuất điện.

Đối với việc đầu tư vào Công ty Viễn thông Điện lực (EVN Telecom), đến thời điểm bàn giao tài sản cho Viettel, EVN đã đầu tư vào công ty này hơn 2.425 tỷ đồng và EVN Telecom đã lỗ đến gần 3.000 tỷ đồng dẫn đến việc mất vốn nhà nước toàn bộ số tiền đã đầu tư.

Không những vậy, khi chuyển giao EVN Telecom cho Vietel, EVN còn ký bản thỏa thuận không thu phí trong vòng 30 năm đối với toàn bộ hệ thống cáp viễn thông chuyển giao sang Viettel, các tuyến cáp của Viettel đã, đang và sẽ triển khai trong toàn bộ hệ thống cột điện của EVN trong hiện tại và tương lai. Thỏa thuận này đã tạo điều kiện cho Viettel giảm được giá thành dịch vụ viễn thông, tăng doanh thu tương ứng trên 354 tỉ đồng/năm, tương đương hơn 10.600 tỷ đồng trong 30 năm.

Kết thúc thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị xử lý tài chính gần 1.100 tỷ đồng và 1,648 triệu USD vi phạm.