Trở ngại về sắp xếp bộ máy trong thời gian qua là đưa ra một quy định chung cho tất cả các địa phương, trong khi mỗi nơi lại có đặc thù khác nhau, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội.

Kết quả việc thực hiện chính sách pháp luật về cải cách bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011- 2016 cũng là nội dung được Quốc hội thực hiện giám sát tối cao cả ngày đầu tuần (30/10).

Thưa ông, với nghị quyết Trung ương 6 về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả thì Trung ương đã "dọn đường" để tinh giản bộ máy, biên chế. Ông có thể cho biết rõ hơn những điểm mới của chủ trương lần này?

Hội nghị Trung ương 6 lần này bàn về hai vấn đề quan trọng, trong đó có nghiên cứu điều chỉnh bổ sung vấn đề thể chế, những quy định không còn phù hợp phải chỉnh sửa để nâng cao giá trị pháp lý và xem đây là quy định về cơ sở pháp lý làm nền, phải có chế tài xử lý, lần này có chế tài.

Thứ hai phải có quyết tâm chính trị rất cao trong các cơ quan, tổ chức, đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu. Thể chế phải tương đối hoàn thiện, gắn với quyết tâm chính trị rất cao, cùng với trách nhiệm của người đứng đầu thì mới hoàn thiện được nội dung của nghị quyết lần này.

Lộ trình trong nghị quyết đã quy định khá rõ. Với lộ trình này, trong giai đoạn sắp tới chúng ta nên tạo sự phân cấp mạnh mẽ giữa Trung ương và địa phương để địa phương phát huy được những sáng kiến, sáng tạo phù hợp trong điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, không nên áp đặt một khung chung cho tất cả địa phương. Đây chính là trở ngại trong thời gian qua khi đưa ra một quy định chung cho tất cả các địa phương trong khi mỗi nơi lại có đặc thù khác nhau.

Lần này cơ chế sẽ mở, ví dụ cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện, tới đây chúng ta sẽ quy định khung tổ chức để thực hiện nhiệm vụ thế nào không bỏ sót, không chồng lấn, chồng chéo. Trên cơ sở đó sẽ quy định một số cơ quan mang tính thống nhất, tạm gọi là phần cứng, phần còn lại sẽ do chính quyền địa phương xem xét, quyết định nên hợp nhất, nên giải thể, có thành lập hay không thành lập. Đây là cái chủ động ta sẽ tính như thế.

Số lượng cấp phó cũng thế, ta cũng quy định khung bình quân chung, còn cơ sở địa phương sẽ bố trí mỗi cơ quan chuyên môn cần số cấp phó là bao nhiêu, nhưng miễn tổng số cấp phó không vượt quá quy định.

Lần này chúng ta đi sâu hơn một bước về đề án vị trí việc làm.

Trong thực hiện đề án này có hai vấn đề quan trọng. Thứ nhất là xác định tiêu chí đánh giá khung năng lực, đây là vấn đề khó. Thứ hai, mô tả được công việc theo từng vị trí. Hai vấn đề này nếu chúng ta làm tốt được thì chúng ta sẽ thực hiện có hiệu quả đề án vị trí việc làm. Trong thời gian qua chúng ta vướng hai vấn đề khó này nên các địa phương và cơ quan chưa thực hiện tốt được.

Một vấn đề nữa là giờ muốn tinh giản bộ máy, biên chế nên đổi mới phương pháp, chế độ làm việc.

Hiện nay chúng ta nói chúng ta đang thực hiện chế độ làm việc chuyên viên, kết hợp chuyên viên với thủ trưởng, nhưng phần lớn chúng ta vẫn thực hiện chế độ làm việc theo thủ trưởng.

Trong một phiên thảo luận vừa rồi ở nghị trường, Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính có nói biên chế của chúng ta vẫn phình ra dù thực hiện nhiều giải pháp. Vậy thực hiện nghị quyết vừa ban hành có thực sự khắc phục được hạn chế, tinh giản được biên chế?

Vấn đề biên chế phải dựa trên 3 trụ cột chính, đó là: giảm đầu mối, sắp xếp lại cơ cấu bên trong của đầu mối đó – vấn đề này rất quan trọng, sắp xếp chức năng nhiệm vụ không giao thoa, không trùng lặp. Trên cơ sở đó chúng ta sẽ giảm được biên chế nói chung, trong đó từng vị trí việc làm sẽ xác định được.

Sắp tới đây tính về cơ chế tiền lương, sẽ được bàn thảo tại Hội nghị Trung ương 7 trên cơ sở giải quyết được nghị quyết của Hội nghị Trung ương 6 là sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị và đổi mới cơ chế, đổi mới cơ chế tài chính, sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập.

Trung ương có chủ trương hợp nhất văn phòng Hội đồng nhân dân, văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội và văn phòng Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh thành một cơ quan. Việc này có thể sẽ giảm được biên chế nhưng chức năng nhiệm vụ của đoàn đại biểu Quốc, hội đồng nhân dân và UBND là rất khác nhau, khi sáp nhập liệu có khoảng trống về mặt giám sát không?

Chúng ta hợp nhất về vấn đề đầu mối, những chức năng phục vụ thì có thể phục vụ dù đó là của văn phòng hội đồng nhân dân hay văn phòng uỷ ban nhân dân thì chức năng phục vụ như nhau.

Còn các cơ quan chuyên môn của hội đồng nhân dân và uỷ ban nhân dân thì ta có các cơ quan phục vụ cho việc thẩm tra khác với cơ quan phục vụ cho công tác tham mưu. Phục vụ chung chúng ta có thể gom lại như thủ quỹ, lái xe, văn thư.... Còn cơ quan chuyên môn, nếu là cơ quan tham mưu hoặc thẩm tra thì là đây là những cơ quan, đơn vị độc lập phục vụ cho từng tổ chức.

Nói về trách nhiệm người đứng đầu, nhiều người đứng đầu cho rằng tinh giản biên chế động đến con người rất tâm tư, vì không có lý do gì để cắt giảm người ta. Vậy theo ông người đứng đầu làm sao vượt qua được những rào cản đó để tinh giản được biên chế?

Cái quan trọng là đánh giá về công chức, đây là bước rất quan trọng, cần thay đổi phương pháp đánh giá trong thời gian qua. Đánh giá công chức là để chúng ta biết được những người nào làm việc tốt, hiệu quả công việc cao, trên cơ sở đánh giá đó không phải chỉ để đến cuối năm mới làm mà phải kiểm tra công việc được thường xuyên, hàng tháng, thậm chí là hàng ngày.

Người đứng đầu trong các tổ chức phải nắm được công việc giao cho cán bộ công chức, xem họ làm trong một tháng, một năm bao nhiêu việc, chất lượng thế nào, đó là cơ sở để đánh giá cán bộ cho tốt, nhất là đánh giá phân loại cuối năm, cũng là cơ sở chúng ta thực hiện chính sách cán bộ cũng như thực hiện chế độ tinh giản biên chế.