Theo đề án Bộ Tài chính vừa phê duyệt, giao dịch trái phiếu chính phủ sẽ có “sân” riêng, tách khỏi thị trường giao dịch cổ phiếu.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà vừa ký Quyết định số 86/QĐ-BTC phê duyệt Đề án xây dựng thị trường giao dịch trái phiếu chính phủ (TPCP) chuyên biệt.

Đề án này được xây dựng nhằm tạo ra một thị trường giao dịch TPCP chuyên biệt, tách biệt khỏi thị trường giao dịch cổ phiếu, với một mô hình giao dịch phù hợp cho thị trường TPCP ở Việt Nam, phù hợp với lộ trình phát triển nền kinh tế, cũng như với chiên lược phát triển thị trường vốn đến năm 2010 và tầm nhìn 2020.

Cụ thể, theo Đề án, toàn bộ hoạt động giao dịch TPCP (bao gồm cả các trái phiếu đang niêm yết tại sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM) sẽ được tập trung giao dịch tại Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HASTC). Hàng hóa giao dịch bao gồm các loại TPCP, trái phiếu chính quyền địa phương, trái phiếu Chính phủ bảo lãnh.

Tất cả các loại trái phiếu giao dịch trong hệ thống đều được lưu ký tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán. Trái phiếu giao dịch sẽ có mã giao dịch và mã định danh riêng biệt để tạo thuận lợi cho hoạt động giao dịch và quản lý. Phương thức giao dịch được áp dụng là giao dịch thỏa thuận. Thành viên có thể thực hiện giao dịch thỏa thuận từ xa thông qua hệ thống mạng máy tính nội bộ mở rộng.

Việc tổ chức thị trường giao dịch TPCP tại Việt Nam sẽ được chia làm 2 giai đoạn:

Giai đoạn 1 sẽ sử dụng mô hình đa định chế (multi-dealer system). Theo đó, nhà đầu tư kết nối với nhiều nhà kinh doanh (công ty chứng khoán môi giới) trái phiếu, cho phép xem tất cả các chào giá có trên hệ thống tại một thời điểm để so sánh và tìm chào giá tốt nhất. Nhà đầu tư liên hệ với nhà kinh doanh có chào giá tốt nhất để thương lượng mua/bán.

Theo mô hình này, thành viên tham gia thị trường sẽ có thành viên chính (các công ty chứng khoán thành viên làm nghiệp vụ môi giới và tự doanh) và thành viên phụ (các ngân hàng thương mại thực hiện nghiệp vụ tự doanh). Cơ chế giao dịch sẽ thực hiện giao dịch báo giá và thoả thuận từ xa (không có đại diện tại sàn). Hệ thống mạng riêng biệt kết nối giữa các thành viên tham gia thị trường và nhà quản lý. Nhà quản lý có vai trò giám sát thị trường. Các thành viên chính truy cập hệ thống, xem thông tin trước và sau giao dịch, đưa ra các báo giá 2 chiều cho từng loại TPCP muốn giao dịch cho chính mình hoặc cho khách hàng.

Hệ thống trên sẽ cho phép thành viên phụ tham gia yết giá và giao dịch cho chính mình bằng cách thoả thuận trực tiếp với các thành viên chính hoặc thành viên phụ khác để tìm giá tốt nhất. Các nhà đầu tư có thể truy cập hệ thống để tìm báo giá tốt nhất của một loại TPCP bất kỳ do các thành viên chính yết và mức giá thực hiện tốt nhất tại một thời điểm.

Trái phiếu sẽ được yết giá theo giá và lãi suất, với kỳ hạn thanh toán là T+1.

Trong giai đoạn 2 (sau năm 2011), mô hình thị trường liên định chế (interdealer system) sẽ được áp dụng. Mô hình này phụ thuộc vào mô hình tổ chức của thị trường phát hành theo Dự án xây dựng một hệ thống các nhà kinh doanh TPCP sơ cấp (PD) do Viện Nghiên cứu Nomura làm tư vấn chính (Bộ Tài chính Nhật Bản tài trợ).

Theo dự thảo Báo cáo mới nhất do Viện Nghiên cứu Nomura công bố, đến sau 2010 Việt Nam có khả năng sẽ xây dựng được hệ thống nói trên.

Dự kiến trong quý I/2008, sau khi Đề án được phê duyệt, khung pháp lý cho “sân” giao dịch trái phiếu chuyên biệt này sẽ được xây dựng. Đồng thời việc giao dịch TPCP tại Sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM sẽ được chuyển ra Hà Nội để thống nhất một đầu mối.

Trong quý II/2008, hệ thống giao dịch sẽ chạy thử để đưa vào vận hành.

Theo HASTC, phát triển thị trường trái phiếu chuyên biệt được coi là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam từ nay đến năm 2010.

Đối với HASTC, đây là một trong những đề án lớn mà mục tiêu đặt ra là xây dựng một thị trường giao dịch TPCP chuyên biệt có cơ chế giao dịch đáp ứng được nhu cầu đầu tư của các nhà đầu tư có tổ chức trên thị trường, thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của thị trường trái phiếu sơ cấp, nâng cao tính thanh khoản trên thị trường thứ cấp.