TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Lưu ký chứng khoán chuẩn bị cho nhiệm vụ mới
Trước mắt, cụ thể là trong năm tới, trung tâm này sẽ có những thay đổi lớn với nhiều khó khăn
Ngày 7/7, Trung tâm Lưu ký chứng khoán chính thức đi vào hoạt động với nhiệm vụ tạo ra một định chế tài chính mới, hoàn thiện hơn thị trường chứng khoán trong việc đăng ký, lưu ký, bù trừ, thanh toán chứng khoán và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho việc giao dịch chứng khoán.
Đó là nhận định chung của cơ quan quản lý và các thành viên thị trường khi nhìn lại kết quả hoạt động của Trung tâm Lưu ký chứng khoán trong năm đầu tiên này. Vai trò của Trung tâm bước đầu được ghi nhận ở khả năng giảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến việc thanh toán trong giao dịch cho nhà đầu tư và doanh nghiệp; hiệu quả của nghiệp vụ sau thanh toán đối với các thành viên cũng từng bước được nâng cao, gián tiếp hỗ trợ dịch vụ cho nhà đầu tư...
Ngay trong năm đầu tiên, Trung tâm lưu ký chứng khoán đã tạo được ấn tượng với thị trường bằng đề xuất cải tiến quy trình lưu ký ghi sổ thay cho sự phức tạp trước đó, rút ngắn thời gian và tạo tiện lợi trong quy trình lưu ký.
Sau một năm, số lượng đăng ký lưu ký tại Trung tâm cũng đã đạt trên 21.000 tỷ đồng giá trị theo mệnh giá của 154 loại cổ phiếu; ngoài ra là trên 500 loại trái phiếu do Kho bạc Nhà nước và Ngân hàng Phát triển phát hành thực hiện đăng ký lưu ký.
Một điểm mà nhà đầu tư ghi nhận khi Trung tâm đứng ra thực hiện quyền lợi của họ để nhận cổ tức từ doanh nghiệp phát hành, giảm tối đa thời gian và những thủ tục phức tạp giữa các đầu mối. Hiện tại đã có trên 1.300 đợt thực hiện quyền nói trên với lượng cổ tức, trái tức đạt tới 8.700 tỷ đồng. Chỉ xét riêng về việc sử dụng tiền mặt trong giao dịch, hoạt động này cũng đã có những tác động tích cực thay đổi thói quen của nhà đầu tư.
Trong hoạt động thanh toán bù trừ, sự ra đời của Trung tâm Lưu ký chứng khoán được gắn với trách nhiệm bảo đảm an toàn, chính xác, nhất là đối với một thị trường nhạy cảm và liên quan trực tiếp đến quyền lợi của các thành viên thị trường. Nhiệm vụ này đã được đảm bảo, tạo niềm tin cần thiết đối với một tổ chức mới với những hoạt động còn khá mới mẻ.
Yêu cầu và sự đảm bảo trên cũng được gắn với việc phòng ngừa rủi ro mất khả năng thanh toán thông qua sự phối hợp với Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM và Hà Nội, các ngân hàng chỉ định thanh toán và thành viên lưu ký và đến thời điểm này chưa một trường hợp nào mất khả năng thanh toán xẩy ra.
Có thể khẳng định Trung tâm lưu ký chứng khoán đã có một năm khởi đầu thành công, tạo được niềm tin của thị trường. Nhưng trước mắt, cụ thể là trong năm tới, trung tâm này sẽ có những thay đổi lớn với nhiều khó khăn.
Bà Phương Hoàng Lan Hương, Giám đốc Trung tâm, cho biết ngoài việc đảm bảo các yêu cầu hoạt động và chức năng nói trên, Trung tâm Lưu ký chứng khoán đang chuẩn bị cho việc chuyển đổi mô hình hoạt động và thực hiện đăng ký lưu ký cho cả cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết. Đây là hai kế hoạch lớn, một chưa có tiền lệ, một chưa có sự thống nhất khi thực hiện.
Thứ nhất, theo Luật Chứng khoán, muộn nhất đến tháng 6/2008, Trung tâm lưu ký chứng khoán phải thực hiện chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp với loại hình công ty TNHH. Theo đó, từ yếu tố con người cho đến cách thức quản lý, xây dựng và phát triển các nghiệp vụ, sản phẩm và dịch vụ cho thị trường đòi hỏi phải chuyên nghiệp hơn, đặc biệt là phải tiến tới hợp chuẩn với quốc tế trong hướng hội nhập chung của thị trường.
Còn đúng một năm để chuẩn bị cho sự chuyển đổi về chất chưa có trong tiền lệ này. Trung tâm cũng bước đầu chủ động tiếp cận kinh nghiệm của một số nước trên thế giới, qua những đầu mối kinh nghiệm như Trung tâm Lưu ký chứng khoán Hàn Quốc và mới nhất là bản thỏa thuận hợp tác với Trung tâm Lưu ký chứng khoán Thái Lan và một số tổ chức như Hiệp hội Các trung tâm lưu ký chứng khoán Châu Á - Thái Bình Dương...
Thứ hai là thực hiện vai trò đầu mối đăng ký và lưu ký cổ phiếu của các công ty đại chúng. Đây là một nhiệm vụ khó khăn bởi khối lượng công ty đại chúng và lượng cổ phiếu lớn, dự báo tiếp tục tăng mạnh từ lộ trình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước trong thời gian tới.
Ở nhiệm vụ này, ngoài đòi hỏi về nhân lực, công nghệ và kinh nghiệm quản lý còn là khó khăn từ sự chưa thống nhất trong thực hiện của các doanh nghiệp; quy định về đăng ký công ty đại chúng còn khá mới nên việc triển khai trên thực tế còn khá chậm.
Triển khai nhiệm vụ này, bước đầu Trung tâm Lưu ký chứng khoán và Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội đã phối hợp xây dựng phương án quản lý chứng khoán công ty đại chúng và hiện đang trình Bộ Tài chính thông qua.
Đó là nhận định chung của cơ quan quản lý và các thành viên thị trường khi nhìn lại kết quả hoạt động của Trung tâm Lưu ký chứng khoán trong năm đầu tiên này. Vai trò của Trung tâm bước đầu được ghi nhận ở khả năng giảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến việc thanh toán trong giao dịch cho nhà đầu tư và doanh nghiệp; hiệu quả của nghiệp vụ sau thanh toán đối với các thành viên cũng từng bước được nâng cao, gián tiếp hỗ trợ dịch vụ cho nhà đầu tư...
Ngay trong năm đầu tiên, Trung tâm lưu ký chứng khoán đã tạo được ấn tượng với thị trường bằng đề xuất cải tiến quy trình lưu ký ghi sổ thay cho sự phức tạp trước đó, rút ngắn thời gian và tạo tiện lợi trong quy trình lưu ký.
Sau một năm, số lượng đăng ký lưu ký tại Trung tâm cũng đã đạt trên 21.000 tỷ đồng giá trị theo mệnh giá của 154 loại cổ phiếu; ngoài ra là trên 500 loại trái phiếu do Kho bạc Nhà nước và Ngân hàng Phát triển phát hành thực hiện đăng ký lưu ký.
Một điểm mà nhà đầu tư ghi nhận khi Trung tâm đứng ra thực hiện quyền lợi của họ để nhận cổ tức từ doanh nghiệp phát hành, giảm tối đa thời gian và những thủ tục phức tạp giữa các đầu mối. Hiện tại đã có trên 1.300 đợt thực hiện quyền nói trên với lượng cổ tức, trái tức đạt tới 8.700 tỷ đồng. Chỉ xét riêng về việc sử dụng tiền mặt trong giao dịch, hoạt động này cũng đã có những tác động tích cực thay đổi thói quen của nhà đầu tư.
Trong hoạt động thanh toán bù trừ, sự ra đời của Trung tâm Lưu ký chứng khoán được gắn với trách nhiệm bảo đảm an toàn, chính xác, nhất là đối với một thị trường nhạy cảm và liên quan trực tiếp đến quyền lợi của các thành viên thị trường. Nhiệm vụ này đã được đảm bảo, tạo niềm tin cần thiết đối với một tổ chức mới với những hoạt động còn khá mới mẻ.
Yêu cầu và sự đảm bảo trên cũng được gắn với việc phòng ngừa rủi ro mất khả năng thanh toán thông qua sự phối hợp với Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM và Hà Nội, các ngân hàng chỉ định thanh toán và thành viên lưu ký và đến thời điểm này chưa một trường hợp nào mất khả năng thanh toán xẩy ra.
Có thể khẳng định Trung tâm lưu ký chứng khoán đã có một năm khởi đầu thành công, tạo được niềm tin của thị trường. Nhưng trước mắt, cụ thể là trong năm tới, trung tâm này sẽ có những thay đổi lớn với nhiều khó khăn.
Bà Phương Hoàng Lan Hương, Giám đốc Trung tâm, cho biết ngoài việc đảm bảo các yêu cầu hoạt động và chức năng nói trên, Trung tâm Lưu ký chứng khoán đang chuẩn bị cho việc chuyển đổi mô hình hoạt động và thực hiện đăng ký lưu ký cho cả cổ phiếu của các công ty đại chúng chưa niêm yết. Đây là hai kế hoạch lớn, một chưa có tiền lệ, một chưa có sự thống nhất khi thực hiện.
Thứ nhất, theo Luật Chứng khoán, muộn nhất đến tháng 6/2008, Trung tâm lưu ký chứng khoán phải thực hiện chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp với loại hình công ty TNHH. Theo đó, từ yếu tố con người cho đến cách thức quản lý, xây dựng và phát triển các nghiệp vụ, sản phẩm và dịch vụ cho thị trường đòi hỏi phải chuyên nghiệp hơn, đặc biệt là phải tiến tới hợp chuẩn với quốc tế trong hướng hội nhập chung của thị trường.
Còn đúng một năm để chuẩn bị cho sự chuyển đổi về chất chưa có trong tiền lệ này. Trung tâm cũng bước đầu chủ động tiếp cận kinh nghiệm của một số nước trên thế giới, qua những đầu mối kinh nghiệm như Trung tâm Lưu ký chứng khoán Hàn Quốc và mới nhất là bản thỏa thuận hợp tác với Trung tâm Lưu ký chứng khoán Thái Lan và một số tổ chức như Hiệp hội Các trung tâm lưu ký chứng khoán Châu Á - Thái Bình Dương...
Thứ hai là thực hiện vai trò đầu mối đăng ký và lưu ký cổ phiếu của các công ty đại chúng. Đây là một nhiệm vụ khó khăn bởi khối lượng công ty đại chúng và lượng cổ phiếu lớn, dự báo tiếp tục tăng mạnh từ lộ trình cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước trong thời gian tới.
Ở nhiệm vụ này, ngoài đòi hỏi về nhân lực, công nghệ và kinh nghiệm quản lý còn là khó khăn từ sự chưa thống nhất trong thực hiện của các doanh nghiệp; quy định về đăng ký công ty đại chúng còn khá mới nên việc triển khai trên thực tế còn khá chậm.
Triển khai nhiệm vụ này, bước đầu Trung tâm Lưu ký chứng khoán và Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội đã phối hợp xây dựng phương án quản lý chứng khoán công ty đại chúng và hiện đang trình Bộ Tài chính thông qua.
