Lao động Việt Nam phải trả chi phí cao nhất so với một số nước trong khu vực, cũng như mất gần 1 năm trả nợ để đi làm việc ở nước ngoài, theo một nghiên cứu của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO). "ILO tại Việt Nam kêu gọi tăng cường nỗ lực đảm bảo di cư lao động an toàn, có trật tự, hợp thức và dễ dàng. Di cư lao động nên là sự lựa chọn an toàn", là thông điệp ILO phát đi chiều 29/10.

Chi phí đi làm việc nước ngoài thuộc hàng "top" 

Việt Nam gần đây ghi nhận số lượng người dân ra nước ngoài làm việc gia tăng. Theo ước tính của Chính phủ, người lao động di cư gửi về nước 2,5-3 tỷ USD mỗi năm. Ngoài ra, các báo cáo cũng cho thấy sự gia tăng đối với luồng di cư không hợp thức sang các nước trong khu vực và Châu Âu.

Theo ILO, di cư lao động không hợp thức đề cập tới hiện tượng người dân di chuyển ngoài khuôn khổ pháp luật, quy định hoặc các hiệp định quốc tế liên quan tới việc nhập cảnh và xuất cảnh từ quốc gia xuất phát, quốc gia trung chuyển hoặc quốc gia điểm đến.

"Di cư lao động không qua các kênh hợp thức khiến người lao động có nguy cơ bị bóc lột, hạn chế khả năng tiếp cận hỗ trợ và công lý khi ở nước ngoài", Giám đốc ILO Việt Nam, ông Chang-Hee Lee cho biết.

Trong khi đó, nếu quyền của lao động di cư được tôn trọng, và hành trình di cư của họ được an toàn, bản thân họ, gia đình và cả xã hội có thể được hưởng lợi từ nguồn kiều hối gửi về cũng như nâng cao được kỹ năng tay nghề.

ILO nhấn mạnh việc tăng cường các kênh di cư hợp thức thông qua giảm chi phí và đơn giản hóa các quy trình phức tạp để từ đó tăng số lượng lao động đi qua các kênh này.

Nợ nần khi di cư sẽ làm tăng nguy cơ rủi ro bị mua bán và cưỡng bức lao động. Lao động di cư do vậy, cần phải được đảm bảo rằng họ không phải trả bất kỳ phí hoặc chi phí tuyển dụng nào.

Một nghiên cứu gần đây của ILO và Tổ chức Di cư quốc tế (IOM) cho thấy, người lao động Việt Nam đã phải trả chi phí cao nhất so với một số nước trong khu vực để đi làm việc ở nước ngoài.

Lao động cũng phải vay mượn khoản tiền lớn nhất và làm việc trong khoảng thời gian lên đến 11 tháng để có thể chi trả khoản nợ này. Hơn 3/4 lao động Việt Nam được phỏng vấn trả lời rằng họ bị vi phạm quyền lao động khi làm việc ở nước ngoài.

Phát triển các kênh di cư hợp thức ít tốn kém chi phí

ILO nhấn mạnh rằng, Chính phủ Việt Nam hiện đang xem xét sửa đổi pháp luật liên quan đến việc quản trị lao động di cư ra nước ngoài. Đây chính là cơ hội quan trọng để cải thiện khung pháp lý về di cư lao động và giúp các kênh di cư hợp thức trở nên hấp dẫn hơn đối với người dân.

ILO cũng kêu gọi các Chính phủ tăng cường nỗ lực để hỗ trợ người lao động di cư thông qua các biện pháp thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia phái cử, trung chuyển và tiếp nhận để đảm bảo những lựa chọn di cư hợp thức.

Đồng thời, phát triển các kênh di cư hợp thức ít tốn kém tiền của, thời gian và ít phức tạp hơn. Theo ILO, di cư hợp thức có thể tăng khả năng đạt được kết quả tích cực và tạo ra lợi nhuận.

Tuy nhiên, lợi ích bị giảm đi rất nhiều bởi chi phí di cư hợp thức hiện quá cao và quy trình mất nhiều thời gian, khiến người dân có ý định di cư lựa chọn những con đường dễ tiếp cận hơn, bao gồm cả thông qua môi giới.

ILO cũng khuyến nghị chuyển chi phí tuyển dụng từ người lao động sang người sử dụng lao động. Số tiền lớn mà người lao động di cư vay nợ để trả phí tuyển dụng làm giảm thu nhập từ di cư.

Theo các nguyên tắc chung và hướng dẫn thực hiện tuyển dụng công bằng của ILO, người lao động hoặc người tìm việc không phải gánh bất kỳ phí tuyển dụng hoặc chi phí liên quan nào.

ILO cũng cho rằng, cần mở rộng tiếp cận pháp lý cho người lao động di cư, tại quê hương và ở nước ngoài. Khả năng người lao động di cư tiếp cận các cơ chế khiếu nại khi bị lạm dụng trong quá trình tuyển dụng và làm việc là yếu tố quan trọng để đảm bảo có các biện pháp khắc phục công bằng và đáp ứng yêu cầu.

Cuối cùng là mở rộng dịch vụ cho người lao động di cư và gia đình để hỗ trợ họ khi về nước, nhằm đảm bảo người lao động có thể tái hòa nhập thành công cả về phương diện xã hội và kinh tế, không gặp khó trong tìm việc làm khi trở lại Việt Nam.