Tại Hội nghị Xuất khẩu qua thương mại điện tử 2025, các ý kiến đều thừa nhận doanh nghiệp nhỏ muốn xuất khẩu trực tiếp sang những thị trường lớn như Mỹ hay EU thì gần như không thể vì tốn rất nhiều chi phí. Nhưng xuất khẩu xuyên biên giới lại là lợi thế của khu vực doanh nghiệp này, là con đường ngắn nhất để đi ra thị trường quốc tế.

LỢI THẾ DO “NHỎ NHƯNG CÓ VÕ”

Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), cho biết dệt may là ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt gần 44 tỷ USD. Cả nước hiện có trên 16.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dệt may nhưng 93,2% là doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Tuy nhiên các doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp rất nhiều thách thức: Cạnh tranh thị trường gay gắt, tiếp cận vốn khó khăn, thuế đối ứng, chiến tranh thương mại - xung đột địa chính trị. Song, vì là doanh nghiệp nhỏ và vừa nên chuyển đổi nhanh, dễ dàng tận dụng lợi thế của sàn thương mại điện tử để gia tăng xuất khẩu.

Xu hướng dệt may trên thế giới hiện nay là cá nhân hóa, đơn hàng nhỏ lẻ, thời gian giao hàng nhanh… doanh nghiệp dệt may nhỏ và vừa đã đáp ứng rất tốt. Một số doanh nghiệp đã rất năng động, sáng tạo, tận dụng các lợi thế về nguyên phụ liệu truyền thống, kỹ thuật thủ công, thiết kế với phong cách riêng và thương hiệu của chính mình nên đã xuất khẩu thành công qua thương mại điện tử.

Cũng giống như dệt may, sản phẩm gỗ và thủ công mỹ nghệ của Việt Nam có tiềm năng lớn trên thị trường nước ngoài. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gỗ đang mở rộng, tận dụng hiệu quả các kênh thương mại điện tử xuyên biên giới để mở rộng tệp khách hàng, gia tăng doanh thu. Theo ông Trần Lam Sơn, Nhà sáng lập nhà máy gỗ Thiên Minh và thương hiệu Green Mekong, thị trường đồ gỗ trên thế giới là một miếng bánh khổng lồ, nhưng hiện doanh số đồ gỗ Việt Nam trên thị trường thế giới vẫn rất khiêm tốn.

Trong khi đó, sản phẩm đồ gỗ của Việt Nam có tỷ lệ nội địa hoá cao (trên 80%) được người tiêu dùng trên khắp thế giới ưa thích và đánh giá rất cao. Hiện nay ngành chế biến gỗ của Việt Nam đã chiếm lĩnh thị trường bán hàng B2B nhất là thương hiệu gỗ keo (Acacia), các loại gỗ rừng trồng tại Việt Nam. Đây là cơ hội lớn để các doanh nghiệp Việt Nam khai thác và mở rộng thị trường.

Dù mới bán trên Amazon từ năm 2022 nhưng DH Foods đạt được mức tăng trưởng 2023 tới 85%, 2024 tăng trưởng hơn 100%. Ông Nguyễn Trung Dũng, CEO của DH Foods, chia sẻ bình thường đối với một doanh nghiệp nhỏ, để xuất khẩu sang Mỹ gần như không thể vì tốn rất nhiều chi phí. Nhưng thông qua các sàn thương mại điện tử như Amazon, chúng ta có tất cả, từ nghiên cứu thị trường, biết được những mặt hàng gì Việt Nam có thể bán vào Mỹ, bán cho những nhóm khách hàng nào... Bất cứ công ty ở quy mô nào cũng có thể bắt đầu xuất khẩu hàng vào Mỹ thông qua thương mại điện tử. Đây là một lợi thế cực kỳ lớn.

“THỔI HỒN” VÀO SẢN PHẨM

Để doanh nghiệp nhỏ xuất khẩu qua thương mại điện tử thành công, ông Trịnh Khắc Toàn, Giám đốc Amazon Global Selling miền Bắc, cho rằng 3 yếu tố quan trọng để khai phóng được hành trình xuất khẩu qua thương mại điện tử giống như 3 cạnh của một tam giác, đó là: tìm hiểu khách hàng, sản phẩm và xây dựng thương hiệu.

Đại diện Amazon phân tích, doanh nghiệp cần xác định thị trường mục tiêu muốn bán, nghiên cứu khách hàng ở thị trường đó, hiểu được nhu cầu và xu hướng của khách hàng, biết được khách hàng ở đâu, nắm bắt được hành trình đi của sản phẩm đến được tận tay khách hàng như thế nào…

“Khi bán một sản phẩm ra thị trường quốc tế, hãy bắt đầu bằng những sản phẩm mà thị trường cần hơn là những sản phẩm chúng ta đang có. Còn với những sản phẩm chúng ta đang có thế mạnh, cần tìm hiểu thị trường để thay đổi bao bì, bắt nhịp được những xu hướng tiêu dùng quốc tế”, ông Toàn khuyến nghị; đồng thời, ông Toàn lưu ý sản phẩm cần có sự khác biệt, bắt kịp những xu hướng tiêu dùng của thế giới như sản phẩm hữu cơ, thân thiện môi trường. Sản phẩm phải thực sự tốt: "tốt gỗ" và cả "tốt nước sơn".

Việc xây dựng thương hiệu cần phải đặt sản phẩm trong một câu chuyện, “thổi hồn” vào trong sản phẩm. “Khi chúng ta bán hàng bằng thương hiệu Việt, sẽ giúp truyền tải được tất cả những tinh hoa, những câu chuyện của Việt Nam và của doanh nghiệp mình trong sản phẩm. Quan trọng hơn, thương hiệu giúp nâng cao giá trị của sản phẩm, có được những khách hàng trung thành lâu dài. Đây mới chính là tài sản lớn nhất của doanh nghiệp”, ông Toàn nhấn mạnh.

Còn theo ông Dũng, giống như kinh doanh thông thường, kinh doanh trên thương mại điện tử cũng phải làm tốt mọi thứ, từ đăng ký thương hiệu, nghiên cứu thị trường, chuẩn bị sản phẩm, xây dựng thương hiệu…

Ngành gia vị của Việt Nam xuất khẩu rất nhiều nhưng đa số là xuất nguyên liệu, còn xuất khẩu được bằng thương hiệu vẫn rất ít. Để xuất khẩu được thương hiệu riêng, theo CEO DH Foods, đòi hỏi sự chế biến sâu, quy trình sản xuất phức tạp, đầu tư nhiều hơn để đạt những chứng chỉ xuất khẩu cao nhất.

“DH Foods hiện nay có hơn 100 sản phẩm nhưng vẫn liên tục tạo ra sản phẩm mới phù hợp với từng thị trường. Ngay cùng một sản phẩm nhưng xuất đi mỗi thị trường khác nhau lại phải điều chỉnh lại hương vị, thành phần, bao bì, kích cỡ phù hợp với nhu cầu từng thị trường. Do đó, doanh nghiệp phải tìm hiểu rất rõ về thị hiếu, quy định của thị trường đó”, ông Dũng nhấn mạnh.

Điều cốt lõi, ông Dũng cho rằng cần quảng bá các giá trị ẩm thực truyền thống, ẩm thực vùng miền của Việt Nam trong từng sản phẩm. Đây là niềm tự hào và là thứ khó bị bắt chước. Kể câu chuyện về ẩm thực Việt Nam phải đi kèm những loại gia vị, cung cấp đầy đủ các nguyên liệu để làm ra ẩm thực đó.

Cùng quan điểm, ông Trần Lam Sơn cho rằng để xuất khẩu sản phẩm gỗ thành công trên sàn thương mại điện tử, phải đáp ứng được các tiêu chí của thị trường như quản lý rừng trồng, đáp ứng yêu cầu môi trường, trách nhiệm xã hội.

“Tôi xây dựng thương hiệu Green Mekong bằng việc viết lên câu chuyện từ cỏ, từ cây. Đưa được hàm lượng cảm xúc và kể được câu chuyện vào sản phẩm, thương hiệu để tạo sự khác biệt và truyền cảm hứng “xanh” kết nối với khách hàng, nên chỉ trong vòng một năm, dưới sự hỗ trợ của Amazon, Green Mekong đã thành công và đã có chỗ đứng trên Amazon”, ông Sơn chia sẻ. Ông Sơn cũng cho biết thêm kế hoạch kinh doanh trên Amazon 2 năm của Green Mekong đã gói gọn và hoàn thành chỉ trong vòng 6 tháng.