Kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - EU đạt gần 300 tỷ USD sau 5 năm thực thi EVFTA
Sau 5 năm kể từ ngày chính thức có hiệu lực, Hiệp định EVFTA đã "xúc tác" cho kim ngạch thương mại song phương Việt Nam - EU tăng trưởng mạnh mẽ, tích lũy gần 300 tỷ USD. Kết quả này đã đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU tại ASEAN và đối tác lớn thứ 16 trên toàn cầu...

Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho biết Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), được ký kết vào ngày 30/6/2019 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, là một trong những hiệp định thương mại tự do toàn diện và tham vọng nhất mà EU từng ký với một quốc gia đang phát triển.
Hiệp định đã xóa bỏ hơn 70% thuế quan đối với nhiều mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai bên. Phần thuế còn lại – lên tới 99% sẽ được gỡ bỏ dần theo lộ trình trong những năm tới.
CHẤT XÚC TÁC MẠNH MẼ
Không chỉ dừng lại ở việc cắt giảm thuế quan, EVFTA còn mở rộng quyền tiếp cận thị trường, tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, và thúc đẩy minh bạch hóa trong hệ thống quy định nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn để doanh nghiệp hai bên tận dụng tối đa cơ hội thương mại.
Bên cạnh tác động kinh tế trực tiếp, EVFTA còn là chất xúc tác cho sự hòa hợp lâu dài về giá trị và tiêu chuẩn giữa Việt Nam và EU – một yếu tố mà Chủ tịch EuroCham, ông Bruno Jaspaert khẳng định là then chốt cho thành công của EVFTA: “Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị ngày càng gia tăng và các tuyên bố áp thuế đơn phương liên tục xuất hiện, EVFTA nổi bật như một biểu tượng của niềm tin và tinh thần hợp tác. Ngày 1/8/2025 không chỉ đánh dấu tròn 5 năm hiệp định có hiệu lực, mà còn là thời điểm mang tính bước ngoặt trong cục diện thương mại toàn cầu".
Cũng theo lãnh đạo EuroCham, giữa lúc thế giới đang phân tích từng chi tiết của các thỏa thuận thương mại mới và do dự trước các chính sách "thuế đối ứng" từ Hoa Kỳ, EVFTA lại mang đến sự rõ ràng và ổn định hiếm hoi. Những điều khoản minh bạch và cam kết chung giữa Việt Nam và EU cho thấy sự hài hòa về tiêu chuẩn cùng thị trường mở chính là con đường dẫn đến tăng trưởng bền vững và thịnh vượng lâu dài.
Thực tế cho thấy, kể từ khi được triển khai, EVFTA đã góp phần thúc đẩy thương mại EU-Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ. Theo số liệu sơ bộ từ Cục Thống kê Việt Nam, chỉ trong vòng chưa đầy 5 năm (từ tháng 8/2020 đến tháng 5/2025) kim ngạch thương mại song phương đã đạt 298 tỷ USD. Con số này chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên (815 tỷ USD) trong hơn 30 năm hợp tác giao thương kể từ 1995 – một minh chứng rõ ràng cho vai trò xúc tác của EVFTA trong việc mở rộng thị trường và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác kinh tế song phương.
Hiện nay, Việt Nam là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU tại ASEAN và đứng thứ 16 trên toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu đa dạng từ điện tử, dệt may, nội thất cho đến nông sản.
Ở chiều ngược lại, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và là nguồn nhập khẩu lớn thứ tư của Việt Nam, cung cấp các sản phẩm chiến lược như máy móc công nghệ cao, phương tiện vận tải, dược phẩm và công nghệ xanh.
Chỉ số Niềm tin Kinh doanh (BCI) mới nhất của EuroCham, công bố trong quý 2/2025, cho thấy EVFTA đang ngày càng phát huy hiệu quả. Có tới 66% doanh nghiệp tham gia khảo sát đang tích cực giao thương giữa EU và Việt Nam, và gần như toàn bộ doanh nghiệp (98,2%) đều có mức độ hiểu biết nhất định về hiệp định.
Một nửa số doanh nghiệp đã ghi nhận lợi ích ở mức từ trung bình đến đáng kể, tỷ lệ này được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng khi các cam kết cắt giảm thuế quan được triển khai đầy đủ trong những năm tới.
Đáng chú ý, không chỉ các tập đoàn lớn được hưởng lợi mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng đang khai thác tốt các ưu đãi từ hiệp định. Tỷ lệ doanh nghiệp xem cắt giảm thuế quan là lợi thế then chốt đã tăng vọt từ 29% trong quý 2/2024 lên 61% trong cùng kỳ năm nay. Trong đó, một số doanh nghiệp đã có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình được ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7% – với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.
Không chỉ dừng lại ở các ưu đãi thuế quan, EVFTA còn là chìa khóa giúp doanh nghiệp châu Âu tiếp cận tốt hơn thị trường nội địa đang phát triển nhanh chóng của Việt Nam – từ cơ hội đầu tư FDI được hưởng nhiều chính sách ưu đãi đến hợp tác trong các dự án hợp tác công tư (PPP). Với quy mô dân số 100 triệu người và lực lượng lao động hơn 55 triệu người, Việt Nam đang dần trở thành một hệ sinh thái chiến lược cho các doanh nghiệp châu Âu hội nhập sâu hơn vào các chuỗi cung ứng mới và mở rộng thị trường dài hạn.
TIẾP TỤC CỦNG CỐ MỐI QUAN HỆ EU-VIỆT NAM SÂU SẮC HƠN
Tuy nhiên, Chủ tịch EuroCham cũng thẳng thắn nhìn nhận ngay cả khi những lợi ích từ EVFTA ngày càng rõ rệt, các cơ chế thực thi phức tạp vẫn đang là rào cản lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp. Theo đó, 37% doanh nghiệp được khảo sát cho biết thường xuyên gặp phải chênh lệch trong định giá hải quan – yếu tố làm gia tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh.
Ngoài ra, các quy định chưa rõ ràng, thực thi thiếu đồng bộ, cùng sự thiếu nhất quán giữa các cơ quan chức năng của cả EU và Việt Nam tiếp tục gây trở ngại cho hoạt động thương mại. Những bất cập này đang làm giảm hiệu quả thực tế và kìm hãm tiềm năng tối đa của hiệp định.
EuroCham đánh giá cao những nỗ lực cải cách của Việt Nam trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả, cũng như hiệu suất của các thủ tục hành chính công.
Từ cuối năm 2024, Chính phủ đã khởi xướng một loạt cải cách cơ cấu sâu rộng, bao gồm sáp nhập các bộ, ngành và địa phương, cùng với việc tinh gọn 30% bộ máy hành chính – thể hiện quyết tâm rõ rệt hướng tới cải cách toàn diện.
Chủ tịch EuroCham khẳng định: “EU vẫn là một trong những đối tác kinh tế ổn định và bền vững nhất của Việt Nam. Nếu chúng ta tiếp tục chung sức, tháo gỡ các rào cản và tập trung vào thực thi hiệu quả, EVFTA sẽ tiếp tục chứng minh cho cả thế giới rằng các hiệp định thương mại song phương có thể tạo ra giá trị thực tiễn và lợi ích lâu dài cho cả hai bên. EuroCham và cộng đồng doanh nghiệp châu Âu cam kết sát cánh cùng Việt Nam trong giai đoạn mang tính bước ngoặt này. Chúng tôi xem Việt Nam là ngôi nhà thứ hai của mình và sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình hiện thực hóa các mục tiêu tăng trưởng dài hạn".
Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), hiện có 328 FTA đang có hiệu lực trên toàn cầu, tăng mạnh so với con số 98 vào năm 2000. Trong số đó, Việt Nam đã ký kết 17 FTA, khẳng định vai trò trung tâm trong mạng lưới thương mại khu vực và toàn cầu.
Kỷ niệm 5 năm EVFTA và 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao EU-Việt Nam, trọng tâm hợp tác đang chuyển hướng sang việc củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai. Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam (EVIPA) hiện vẫn đang chờ phê chuẩn từ một số quốc gia thành viên EU. Khi chính thức có hiệu lực, EVIPA sẽ thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc, góp phần bảo vệ và thúc đẩy dòng vốn đầu tư chất lượng cao, dài hạn từ châu Âu vào Việt Nam.
Việc nâng cấp mối quan hệ lên Đối tác Chiến lược toàn diện được xem là bước phát triển tự nhiên tiếp theo giữa hai đối tác ngày càng đồng thuận trong các lĩnh vực then chốt như thương mại, phát triển bền vững và quản trị toàn cầu.
“Sau 5 năm, EVFTA đã chứng minh đây là một khuôn khổ hợp tác hiệu quả,” Đại sứ EU Julien Guerrier nhấn mạnh; đồng thời, Đại sứ cho rằng “Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía. Trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu biến động không ngừng, sự hợp tác bền bỉ giữa EU và Việt Nam càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. EU cam kết song hành cùng Việt Nam trên hành trình hướng tới một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng".