Nguy cơ xảy ra “chiến tranh thương mại” giữa Mỹ và Trung Quốc đã hiện hữu khi các nhà lập pháp Mỹ ngày 13/6 đưa ra dự luật nhằm ép Trung Quốc định giá lại đồng Nhân dân tệ.

Trung Quốc tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp trả đũa; trong khi Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cảnh báo, “chiến tranh lạnh” giữa Mỹ-Trung Quốc có nguy cơ bùng nổ. Chính quyền của Tổng thống George W. Bush nhất trí cho rằng đồng Nhân dân tệ có giá trị thấp hơn giá trị thực và khiến thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc gia tăng.

Các nghị sĩ Mỹ kết tội đồng Nhân dân tệ

Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ tuyên bố các thượng nghị sỹ "sẽ thảo luận các biện pháp đối phó mới theo dự luật khi các quốc gia, trong đó có Trung Quốc, phá giá đồng tiền bất hợp pháp". Ủy ban có quyền quyết định chính sách thương mại của Mỹ cho rằng "các đồng tiền bị phá giá bóp méo thị trường toàn cầu và đặt các nhà sản xuất và nông dân Mỹ vào thế cạnh tranh bất lợi".

Một số nghị sỹ Mỹ đã đề nghị áp đặt các lệnh trừng phạt thương mại đối với Trung Quốc, trong đó có mức thuế 20% đánh vào hàng hóa Trung Quốc. Họ cho rằng việc đồng Nhân dân tệ bị phá giá so với đồng USD làm hàng xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ rẻ hơn, khoảng 3 triệu công nhân Mỹ mất việc làm, thâm hụt thương mại của Mỹ lên tới mức kỷ lục (232,5 tỷ USD trong năm ngoái) và làm suy yếu sức cạnh tranh nói chung của Mỹ.

Bốn thượng nghị sỹ nhiều quyền lực của Thượng viện Mỹ đã giới thiệu một dự luật cho phép các công ty Mỹ được quyền kiến nghị đánh thuế luỹ tiến đối với hàng hoá nhập khẩu trong những trường hợp các nước định giá đồng nội tệ thấp nhằm làm cho hàng hoá xuất khẩu rẻ hơn khi xuất vào thị trường Mỹ.

Dự luật đòi hỏi Bộ Tài chính Mỹ phải trình Quốc hội hai lần mỗi năm những đồng tiền bị định giá thấp một cách chủ ý để giành lợi thế buôn bán. Nếu chính phủ của nước có đồng tiền này không điều chỉnh lại giá trị đồng tiền trong vòng 6 tháng sau khi Mỹ công bố đánh giá về đồng tiền của họ, Chính phủ Mỹ phải ngừng các hoạt động giao dịch, đình chỉ các khoản cho vay và bảo hiểm tư nhân từ công ty đầu tư tư nhân hải ngoại của Mỹ đối với các công ty Mỹ hoạt động ở nước đối tác này.

Tuy nhiên, Nhà trắng và Quốc hội Mỹ tiếp tục mâu thuẫn về vấn đề đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc. Chính quyền Tổng thống Bush bất chấp sức ép từ Quốc hội đã không quy kết Trung Quốc là "thao túng tiền tệ" nhằm thu lợi từ kinh doanh. Chính quyền Mỹ cũng bác bỏ đề nghị của các nghị sỹ Dân chủ cho rằng cần có biện pháp thương mại cứng rắn hơn nhằm buộc Trung Quốc phải định lại giá đồng Nhân dân tệ.

Trong báo cáo định kỳ 6 tháng, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Henry Paulson cho biết, Trung Quốc chưa phải là nước thao túng tiền tệ nếu đánh giá theo các tiêu chí hiện nay. Tuy nhiên, cũng như các báo cáo trước đó, báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ cho biết Chính phủ Trung Quốc đang thực thi quá chậm cải cách kinh tế để thu hẹp thâm hút thương mại với Mỹ đang ngày càng lớn.

Chiều 13/6, Đại diện Thương mại Mỹ Susan Schwab cũng bác bỏ kiến nghị của nhóm 42 hạ nghị sĩ Mỹ đề nghị Chính phủ đưa vấn đề tiền tệ của Trung Quốc lên Tổ chức thương mại thế giới.

Cảnh báo nguy cơ bùng nổ “chiến tranh lạnh”

Việc Mỹ xem xét thông qua đạo luật trừng phạt thương mại với Trung Quốc này diễn ra ngay sau khi Tổng cục Hải quan Trung Quốc đưa ra thông tin nước này đã đạt thặng dư thương mại 22,4 tỷ USD trong tháng 5/2007, tăng tới 72,3% so với cùng kỳ năm 2006. Tính chung cả 5 tháng đầu năm, thặng dư thương mại Trung Quốc đã đạt 85,7 tỷ USD, tăng tới 80% so với 5 tháng đầu năm 2006.

Phản ứng trước dự luật mới này, Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ nói rằng dự luật nhằm vào Trung Quốc sẽ làm tổn hại các hoạt động của doanh nghiệp của cả Mỹ và Trung Quốc. Đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc đã tăng giá 8,3% kể từ khi Trung Quốc chấm dứt chính sách ấn định tỷ giá cố định của đồng Nhân dân tệ với đồng USD tháng 7/2005. Trung Quốc cảnh báo sẽ đáp trả nếu có bất kỳ đạo luật nào áp đặt lệnh trừng phạt đối với Trung Quốc liên quan đến đồng tiền của nước này. Tuy nhiên, các nhà làm luật Mỹ vẫn cho rằng đồng Nhân dân tệ vẫn bị định giá thấp hơn 40% giá trị thực của nó.

Trong bối cảnh những tranh cãi về vấn đề tỷ giá đồng Nhân dân tệ diễn ra gay gắt, đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc đã liên tục tăng giá. Giá đồng Nhân dân tệ đã tăng giá lên mức cao nhất từ khi định giá lại, trong phiên giao dịch 15/6, với tỷ giá 7,6258 Nhân dân tệ đổi 1 USD, phá vỡ kỷ lục vừa lập ngay ngày 14/6. Đây là mức giá cao nhất của Nhân dân tệ so với USD kể từ ngày 21/7/2005, khi Trung Quốc định giá lại đồng nội tệ của mình...