“Các cuộc thảo luận về chi tiết của thỏa thuận có thể sẽ mất nhiều thời gian để hoàn thiện”, bà Pangestu chia sẻ với tờ báo Nikkei Asia, và cho biết mức thuế quan 19% của Washington với hàng hóa từ Indonesia chỉ là khởi đầu.

Bà Pangestu là cựu Bộ trưởng Thương mại Indonesia, từng giữ chức Giám đốc Điều hành Ngân hàng Thế giới từ năm 2020 đến năm 2023. Hiện bà là phó chủ tịch Hội đồng Kinh tế Quốc gia Indonesia và là cố vấn thương mại đặc biệt của Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto.

Hôm 15/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố thỏa thuận thương mại với Mỹ, theo đó mức thuế đối ứng của Washington với hàng hóa Indonesia sẽ giảm từ mức dự kiến 32% xuống còn 19%.

Theo bà Pangestu, mức thuế quan của Mỹ với hàng hóa Indonesia sẽ vẫn ở mức cơ sở 10% hiện tại cho đến khi các chi tiết về thực thi mức thuế quan 19% được thống nhất. Như vậy, nhiều khả năng sự thống nhất đó sẽ chỉ đạt được sau thời hạn thuế đối ứng ở các mức cao có hiệu lực trở lại vào ngày mai (1/8).

“Việc hoàn thiện các điều khoản khác, đặc biệt là các rào cản phi thuế quan, có thể còn mất nhiều thời gian hơn nữa”, bà Pangestu cho biết.

Khi được hỏi khoảng bao lâu nữa toàn bộ thỏa thuận sẽ được hoàn tất, bà trả lời: “Sẽ mất nhiều thời gian. Các nội dung khác của thỏa thuận sẽ tiếp tục được hoàn thiện và cũng có thể sẽ không bao giờ được hoàn thiện”.

Theo tuyên bố chung giữa hai nước được công bố tuần trước, hàng hóa Indonesia xuất khẩu sang Mỹ chịu mức thuế quan 19%, trong khi đó 99% hàng hóa Mỹ vào nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á được miễn thuế quan. Indonesia cũng đồng ý “giải quyết” các rào cản phi thuế quan và cam kết mua hàng tỷ USD hàng hóa Mỹ, bao gồm máy bay Boeing, nhiên liệu, lúa mì và đậu nành.

Indonesia đang cố gắng đàm phán thêm để Mỹ giảm thuế quan với một số mặt hàng. Tuyên bố chung Mỹ - Indonesia cho thấy vẫn có dư địa để điều chỉnh các điều khoản.

Theo bà Pangestu, khoáng sản như đồng và nickel là một lức vực hứa hẹn có thể được điều chỉnh thuế quan. “Chúng tôi hy vọng sẽ có ngoại lệ với các khoáng sản quan trọng”, bà cho biết.

Hồi đầu tháng này, ông Trump dọa sẽ áp thuế quan 50% với kim loại đồng kể từ ngày 1/8. Ông cũng nói rằng Indonesia “thực sự có nguồn kim loại đồng dồi dào”. Phần lớn kim loại đồng của Indonesia được khai thác và chế biến bởi công ty khai thác Freeport-McMoRan của Mỹ, dù công ty con của Freeport-McMoRan tại Indonesia có cổ phần đa số thuộc về Chính phủ nước này.

Tuy nhiên, nickel có thể khó được giảm thuế quan hơn. Indonesia dù thống trị sản lượng nickel toàn cầu nhưng hầu hết các nhà máy luyện nickel tại nước này đều do các công ty Trung Quốc kiểm soát.

“Giống như cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden, ông Trump có thể áp đặt một quy định hạn chế với nickel nhập khẩu vào Mỹ nếu sản phẩm đó đến từ một nhà máy mà Trung Quốc nắm giữ một tỷ lệ phần trăm nhất định”, bà Pangestu nhận định.

Tình trạng hàng xuất khẩu “đội lốt” về nguồn gốc xuất xứ cũng là một vấn đề khi Mỹ đang nỗ lực siết chặt hoạt động này của Trung Quốc qua các quốc gia thứ ba.

“Chúng tôi cũng không muốn xảy ra tình trạng xuất khẩu đội lốt, tức là hàng hóa được nhập khẩu vào Indonesia, dán nhãn lại rồi xuất khẩu sang Mỹ”, bà Pangestu nhấn mạnh. “Nhưng chúng tôi cũng không muốn bị hạn chế về hàm lượng nguyên liệu Trung Quốc đầu vào trong sản phẩm của mình. Đó sẽ là một vấn đề nan giải”.

Những vấn đề khác cần được thống nhất là 1% hàng hóa của Mỹ vẫn phải chịu thuế quan của Indonesia là mặt hàng gì, bên cạnh vấn đề rào cản phi thuế quan. Một điểm quan trọng nữa là chính sách về hàm lượng nội địa của Jakarta mà theo đó iPhone 16 bị cấm bán tại Indonesia trước khi Apple đồng ý đầu tư thêm 150 triệu USD vào nước này đầu năm nay.

Các quan chức Indonesia sau đó cho biết nước này sẽ giảm quy định hành chính trong nhiều lĩnh vực, bao gồm quy định về hàm lượng nội địa trong lĩnh vực công nghệ.

“Dù phía Mỹ yêu cầu gì về các rào cản phi thuế quan, thì đó cũng nằm trong kế hoạch cắt giảm quy định và cải cách rào cản phi thuế quan của chúng tôi”, bà Pangestu cho biết. "Những yêu cầu này khá cụ thể và với trường hợp của Apple, chúng tôi đã đáp ứng yêu cầu đó”.

Vị quan chức cho biết với những nhượng bộ đó, Indonesia hy vọng sẽ giành được sự ủng hộ của các công ty Mỹ trong các cuộc đàm phán hoàn thiện thỏa thuận thương mại sắp tới.

Theo bà Pangestu, các nền kinh tế khác, như Liên minh châu Âu (EU), cũng có thể được hưởng lợi nhờ nỗ lực cắt giảm thủ tục hành chính của Indonesia. Mới đây, EU đạt được một thỏa thuận chính trị với Indonesia để hướng tới một hiệp định đối tác kinh tế toàn diện.

Bà Pangestu, cũng tham gia vào các cuộc đàm phán với Brussels, cho biết bà hy vọng các chi tiết của thỏa thuận thương mại EU - Indonesia sẽ được hoàn thiện vào cuối năm nay và được đưa vào thực thi trong năm 2027.

Bà cũng nhấn mạnh rằng Indonesia muốn tăng cường Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) - một hiệp định thương mại có sự tham gia của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á…

Với BRICS, tổ chức các nền kinh tế mới nổi mà Indonesia vừa chính thức gia nhập vào tháng 1 năm nay, việc Jakarta khẳng định không quan tâm đến việc phi đôla hóa đã xoa dịu Washington - bà Pangestu nhận định.

Ông Trump gần đây dọa áp thêm thuế quan 10% đối với các nước thành viên BRICS - tổ chức có cả Trung Quốc và Nga.

Theo nhà kinh tế Siwage Dharma Negara của Viện ISEAS-Yusof Ishak, mọi thứ giờ tùy thuộc vào việc Indonesia bảo vệ lợi ích của mình như thế nào.

“Thay vì nhượng bộ trước áp lực bên ngoài để đạt được thỏa thuận nhanh chóng, Indonesia nên tận dụng lợi thế cạnh tranh của mình, đặc biệt là về các khoáng sản quan trọng, thị trường nội địa quy mô lớn và vị thế địa chiến lược của mình”, ông Negara nhận định.